توافق وین بهانهها را گرفت و جایگاه منطقهای ایران را افزایش داد
به گزارش سرویس پیشخوان خبرگزاری رسا به نقل از فارس، حسن بهشتیپور کارشناس مسائل هستهای در ارزیابی از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) در یک سال گذشته و دستاوردهای آن عنوان کرد: یکی از مهمترین دستاوردهای برجام در یک سال گذشته، لغو 6 قطعنامه شورای امنیت علیه ایران بود که ایران را تحت فصل هفتم منشور ملل متحد قرار داده و به ناحق و ناروا، ایران را تهدیدکننده صلح و امنیت دنیا خوانده بود و برای ایران در صحنههای بینالمللی بار منفی ایجاد کرده بود.
وی افزود: در پی برجام پرونده سازی اسرائیل، آمریکا، فرانسه، سازمانهای بینالمللی و امنیتی و 10 کشور تحت عنوان PMD (ابعاد احتمالی نظامی) با 12 سر فصل و 66 بند که در سال 2011 توسط آمانو مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی ارائه شد و تلاش داشتند اثبات کنند که ایران به دنبال تولید بمب هستهای بود، در اجلاس شورای حکام آژانس مختومه اعلام شد و در گزارشهای آمانو بعد از برجام، هیچ اشارهای به PMD نشد.
بهشتیپور یادآور شد: کسانی که عنوان میکنند پرونده ابعاد احتمالی نظامی بسته نشده، هنوز در تخیل هستند. اگر بسته نشده بود در گزارشات آمانو ذکر میشد.
* ورود به همکاریهای بینالمللی هستهای
این کارشناس مسائل هستهای همچنین گفت: برجام زمینهای را فراهم کرد و راهحل میانهای حاصل شد تا ایران بدون وضع تحریمهای جدید، به غنیسازی خود به صورت محدود ادامه دهد و از سوی دیگر تحریمهای جدید به واسطه فعالیت هستهای ایران، وضع نخواهد شد که این دستاورد خیلی بزرگ و فوقالعادهای بود.
وی اضافه کرد: برجام این امکان را فراهم ساخت که ایران بتواند وارد همکاریهای بینالمللی هستهای شود و در همین راستا مذاکراتی را با مجارستان، فرانسه، چک، روسیه و چین انجام داده که برخی به نتیجه رسیده و این موضوع از این جهت قابل اهمیت است که برخلاف گذشته که ایران مجبور بود مخفیانه فعالیتهای صلحآمیز هستهای خود را انجام دهد، آن هم به دلیل ممنوعیت حاصل از قطعنامههای ظالمانه، الان این همکاریها به صورت شفاف و عملی انجام میشود.
*تحریمهایی که بخشی از آنها رفع نشده
به گزارش فارس، این کارشناس مسائل بینالملل در ادامه به برخی از مشکلاتی که برجام هنوز با آن مواجه است اشاره کرد و عمدهترین مشکل بر سر راه برجام را تحریمهایی خواند که طرف مقابل قول داده بود به صورت کامل برداشته میشود.
وی در توضیح بیشتر عنوان کرد: بخشهایی از این تحریمها برداشته شده، مثل تحریمهای فروش نفت، به نحوی که در حال حاضر ایران به راحتی نفت خود را میفروشد. این در حالی است که در گذشته سقف یک میلیون بشکه نفت برای ایران تعیین شده بود، ولی الان بالای دو میلیون و 500 هزار بشکه نفت صادر میکند.
بهشتیپور با اشاره به تحریم کشتیرانی و با بیان اینکه قبلا کشتیهای ایران نمیتوانستند به بندرهای اروپا برود، یادآور شد: ولی الان کشتیهای ایرانی میتوانند به بندرهای اروپا، شرق آسیا مثل ژاپن و سنگاپور و هر جا که لازم باشد، بروند.
این کارشناس مسائل بینالملل درباره دیگر دستاوردهای برجام نیز عنوان کرد: بخشی از تحریمها مثل فلزات گرانبها، طلا و نقره برداشته شده و برخی تحریمها در زمینه مبادلات علمی و محدودیتها برای دانشجویان ایرانی نیز برداشته شده است.
*امور بانکی و ضعف برجام
وی به امور بانکی نیز پرداخت و آن را یکی از ضعفهای برجام برشمرد و گفت: طرف مقابل مدعی است که ایران باید یکسری آییننامهها و بخشنامههای بعد از سال 2008 که دنیا در رکود اقتصادی بود و برای کل دنیا و به منظور شفاف سازی وضع شد را رعایت کند.
بهشتیپور ادامه داد: برخی عنوان میکنند که این درخواست فقط برای ایران است در حالی که چنین نیست و ربطی به ایران ندارد. این آییننامهها حتی برای سوئیس وجود دارد و دولت سوئیس هم مجبور شده این آییننامهها را رعایت و در زمینه امور بانکی شفاف سازی کند.
وی با ذکر این نکته که متاسفانه تحریمها در امور بانکی ادامه یافته، اظهار داشت: بخشهای ناچیزی از این تحریمها برداشته شده و هنوز بانکهای بزرگ، این تحریمها را لغو نکردهاند. البته علتی که بیان میکنند نگرانی آنها برای آینده است و میگویند باید ترازنامههای حسابهای بانکی ایران را مشاهده کنند تا از سود و زیان آن مطلع شوند و اینکه میخواهند بفهمند اعضای هیأت مدیره این بانکها جزو تحریمشدهها هستند یا خیر و خواستار اطلاع دقیقی از وضعیت بانکهای ایران میباشند.
این کارشناس مسائل هستهای به موضوع بیمهها نیز اشاره کرد و گفت: هنوز بیمههای بزرگ از جمله بیمههای کشتیرانی اقدام به برقراری ارتباط با ایران نکردهاند. البته خوشبختانه بیمه هرمس آلمان یک ماه پیش این محدودیتها را برداشت، ولی بیمه لویدز لندن و چند بیمهگذار بزرگ دنیا هنوز این محدودیتها را برنداشتهاند.
*نهایی نشدن قرارداد مدرن سازی راکتور آب سنگین اراک
بهشتیپور نهایی نشدن قرارداد مدرن سازی راکتور آب سنگین اراک با چینیها را از دیگر مشکلاتی خواند که وجود دارد و افزود: در ایران بحث بتن ریزی کالندریا اراک را به کرات مطرح میکنند، در حالی که درباره آینده اراک توافق شد نه خود آب سنگین.
این کارشناس مسائل هستهای با اشاره به اینکه ایران از سال 2003 اقدام به تولید آب سنگین در اراک کرد و در پی برجام پذیرفت که 130 تن آب سنگین داشته باشد چرا که بیشتر از آن مصرف ندارد، عنوان کرد: درباره راکتور آب سنگین که رادیوایزوتوپهای دارویی تولید میکند، گفتوگو و مذاکره ادامه دارد و قراردادهای آن باید نهایی شود و قرار است این راکتور آب سنگین باشد که پلوتونیوم باقیمانده آن در سال بیشتر از یک کیلو نباشد.
وی توضیح داد: براساس توافق حاصله قرار است مدرنسازی راکتور اراک ظرف 5 سال آینده انجام شود که اگر این کار صورت گیرد راکتور بهتری نسبت به قبل خواهیم داشت، چرا که گواهینامه بینالمللی دارد و کالاهای تولیدیش دارای مجوز است، در حالی که راکتور قبلی به دلیل تحریمها نمیتوانست گواهینامه داشته باشد.
این کارشناس همچنین درباره فروش آب سنگین نیز با بیان اینکه آمریکا با 70 درصد مصرف عمدهترین مصرف کننده آب سنگین دنیا است، گفت: یکی از مشتریان خرید آب سنگین آمریکا بود. البته ایران هیچ اجباری ندارد که آب سنگین را به آمریکا بفروشد. آنهایی که میگویند قیمت مطرح شده مفت است، میتوانند بازاریابی کنند.
بهشتیپور خاطرنشان کرد: اگر برجام نبود، ما اصلا اجازه فروش آب سنگین را نداشتیم.
*ابهامی که وجود دارد
این کارشناس درباره ضعف دیگر برجام گفت: در برجام پیشبینی لازم نشده که مثلا وقتی به بهانه موضوع حقوق بشر و مسئله تروریسم، ایران را تهدید کنند چه اقداماتی باید انجام شود.
بهشتیپور اضافه کرد: از ابتدای مذاکرات اصرار بر این بود که ایران فقط و فقط راجع به مسائل هستهای مذاکره کند و طرف مذاکره کننده ایران نیز مجبور بوده راجع به این مسئله صحبت کند و درباره مسائل دیگر مذاکرهای انجام نشد. در حال حاضر این ابهام وجود دارد که اگر به بهانه تروریسم و نقض حقوق بشر، تحریمهای جدیدی علیه ایران وضع شود، آیا در تعارض با برجام است یا خیر؟
وی گفت: به عنوان مثال قبل از برجام، ما برای دریافت قطعات هواپیما تحریم بودیم و الان میتوانیم براساس برجام این قطعات را دریافت کنیم. اما اگر به بهانه حقوق بشر، دوباره این قطعات را تحریم کنند، نقض برجام است. اما اگر موضوع دیگری که نه در برجام مطرح بوده و نه در قالب مسائل هستهای بوده، مثلا 5 نفر آدم را که هیچ ربطی به مسائل هستهای ندارند به بهانه حقوق بشر تحریم کنند، اصلا ربطی به برجام ندارد. فقط میتوانیم بگوییم با روح برجام در تعارض است.
این کارشناس مسائل هستهای ادامه داد: روح برجام منظور یک زمینهای برای همکاری است و وقتی تحریم جدیدی وضع میکنند، میخواهند آن همکاری را از بین ببرند و میتوانیم بگوییم نقض کرده، ولی واقعیت این است که نقض متن برجام محسوب نمیشود، چون در برجام چنین چیزی پیشبینی نشده است.
* افزایش جایگاه منطقهای ایران پس از برجام
بهشتیپور در بخش دیگری از این گفتوگو به جایگاه ایران پس از برجام در منطقه و جهان اشاره کرد و افزود: برجام جایگاه منطقهای ایران را افزایش داد. 6 قدرت دنیا تلاشهای زیادی را صورت دادند که ایران غنیسازی اورانیوم را متوقف کند، ولی آخر نتوانستند. اگر چه غنیسازی ایران محدود شد، ولی اصل آن را مورد پذیرش قرار دادند و آنها درباره اصل غنیسازی کوتاه آمدند و ما هم درباره محدودیت آن کوتاه آمدیم و این موجب شد گره موجود در این زمینه باز شود.
این کارشناس گفت: این توافق باعث شد که جایگاه ایران در سطح منطقه و جهان ارتقا یابد.
به باور وی جایگاه و موقعیت ایران بعد از برجام نه تنها کاهش نیافته، بلکه افزایش هم پیدا کرده است.
این کارشناس درباره انتخابات ریاست جمهوری آمریکا با بیان اینکه بیش از 80 درصد کلینتون رئیس جمهور آینده آمریکا میشود و ترامپ رئیس جمهور نمیشود و 20 درصد احتمال پیروزی ترامپ وجود دارد، عنوان کرد: حتی به فرض اگر ترامپ پیروز شود او نیز به برجام متعهد است، چرا که برجام یک سند بینالمللی است.
* هر کس رئیس جمهور آمریکا شود مجبور به اجرای برجام است
وی افزود: رئیس جمهور آمریکا روی کاغذ اختیارات دارد که برجام را اجرا نکند، ولی عملا نمیتواند این توافق را اجرا نکند، چون باید هزینه بزرگی را بابت آن باید بپردازد. هر کسی رئیس جمهور آمریکا بشود مجبور به اجراست، البته میتواند کارشکنی کرده و به قول خودمان «موش بدواند»، ولی نمیتواند اساس برجام را زیر سؤال ببرد. چرا که در انزوا قرار میگیرد و سایر متحدان در این زمینه واکنش نشان خواهند داد و با آمریکا متحد نمیشوند.
*برجام بهانه را از دشمن گرفت/هر چه فریاد داریم سر آمریکا بکشیم نه همدیگر
به باور وی یکی از بزرگترین دستاوردهای برجام این بود که بهانه را از دست دشمن گرفته و الان آمریکا دیگر بهانهای ندارد که براساس آن به ایران فشار بیاورد.
بهشتیپور خاطرنشان کرد: البته ما باید هوشمندانه مسائل را مدیریت کنیم و هر چه فریاد داریم بر سر آمریکا بکشیم و نباید سر یکدیگر را بتراشیم و این جناح علیه آن جناح و ... ملت ایران باید در برابر آمریکا یکپارچه و متحد باشد و اجازه ندهد که آمریکا سوء استفاده کند.
*تأکید بر اقتصاد مقاومتی/هر چه برجام پیش میرود امکان موفقیتش بیشتر است
وی درباره اینکه آیا این نقاط ضعف موجود برجام را تهدید خواهد کرد؟ نیز گفت: اگر واقعا خوب پیش برویم و به اقتصاد مقاومتی اهمیت بدهیم آنها به هیچ وجه نمیتوانند کاری کنند چون ابزار تحریم را از دست دشمن گرفتهایم و الان بهانهای ندارند.
بهشتیپور در خصوص آینده برجام عنوان کرد: هر چه برجام بیشتر جلو میرود، امکان موفقیتش بیشتر است. برخلاف کسانی که در داخل و خارج از کشور علیه برجام مینویسند و در تلاش هستند که اجرایی نشود، هر چه زمان میگذرد، شانس اجرایی شدن آن بیشتر میشود و تمام قرائن نشان میدهد که علیرغم همه مشکلات این توافق اجرایی خواهد شد./836/د102/ل