جریان شناسی | آیا سید جمال الدین اسدآبادی عضو لژ فراماسونری بود

به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، دکتر موسی نجفی، کارشناس و پژوهشگر تاریخ معاصر، در پاسخ به سؤالی درباره تفکرات «سید جمال الدین اسد آبادی» و صحت و سقم عضویت سید جمال الدین در  لژ فراماسونری گفت: مسئله سید جمال الدین اسد آبادی مسئله ساده‌ای در تاریخ نیست؛  به خصوص اینکه  سید جمال الدین فردی است که امروز اندیشه‌هایش به نحوی هنوز بازتاب دارد و در برخی از تفکرات و جریانات سیاسی امتداد پیدا کرده و دیده می‌شود؛ از این رو بررسی این آدم کار ساده‌ای نیست.

ابهام شخصیتی سید جمال الدین

استاد دانشگاه در تبیین پیچیدگی سید جمال الدین ابراز کرد: از یک طرف در نهضت‌های اسلامی نقش دارد و از یک طرف در جریان روشنفکر دینی رد پایش پیدا می‌شود و به طریقی هم با شخصیت‌های برجسته و تاریخ ساز  تاریخ 140  ساله ما ارتباط دارد و البته نقدهایی هم به او وارد است. خودش هم به این ابهام مطلب دامن می‌زند؛ به خاطر اینکه نه ملیت خودش و نه  مذهب خودش را مشخص نکرده است. امضاهایی که پای نامه‌هایش هست؛ امضای کابلی، اسد ابادی، افغانی، استامبولی و مصری؛ اسامی مختلف را پای اسمش زده که نشان دهد وابستگی به یک ملت و یک جغرافیا ندارد و شاید به ایده وحدت اسلامی ایشان بر می‌گشته است. در مورد مذهب هم همین طور است؛ یعنی نمی‌خواسته نشان دهد که وابستگی خاصی دارد.

وی در ادامه افزود: ولی در مورد سید می‌دانیم بیشتر فعالیتش در حوزه امپرطوری عثمانی قرار گرفته؛ شاگردان برجسته‌ای مثل «محمد عبده» دارد و از طریق آن، یک جریانی در کشورهای اسلامی، چه زمان امپراطوری عثمانی و چه زمان فروپاشی آن  به وسیله «رشید رضا» و دیگران امتداد پیدا کرد. در ایران از این طریق امتداد نیافت؛ ولی از طریق برخی جریان‌ها بعد از مرگ سید در دوره مشروطه ردپای سید را می‌بینیم؛ ولی متاسفانه هر چقدر شخص مؤثرتر باشد آسیب‌های جدی هم دارد.

عضویت در لژ فراماسونری

دکتر نجفی در بیان آسیب شناسی سید جمال الدین اظهار داشت: یکی از آسیب‌های بسیار جدی سید که هیچ توجیهی ندارد بحث فراماسونری سید است که اسنادش هست و عضو لژ فراماسونری بوده و این توجیهی که گفته شده نفوذ کرده تا  سر در بیاورد کافی نیست و برای سید یک نقطه ضعف است. برای یک سیاستمدار و اصلاحگر اجتماعی چنین سابقه‌ای انگ زشتی است و حتما اشتباه کرده و سابقه خودش را خراب کرده است؛ ولی شاید بیشترین توجیهی که بشود برای این حرکت داشت این است، افرادی که در مسائل سیاسی به طور جدی ورود پیدا می‌کنند در ابتدا یک مقدار خامی دارند؛ در اواسط سعی می‌کنند اشتباهاتشان را جبران کنند، ولی هنوز مسیر را درست پیدا نکرده‌اند و در اواخر متوجه نکات ریزی می‌شوند که به آنها نرسیده است. ممکن است سید بعدا مسیر خودش را تصحیح کرده باشد. سید در مباحث فکری هم تأثیرگذار بوده و با اینکه در سیاست ضد غربی بوده ولی از حیث فرهنگی عمق لازم را نداشته است./999/ت۳۰۲/س