گزارش | نگاهی به زندگی سیاسی و اجتماعی سید عبد العزیز حکیم

خبرگزاری رسا - گروه بین الملل؛ حجت الاسلام و المسلمین سید عبدالعزیز حکیم در 5 رمضان 1430 قمری (4 شهریور 1388) در راه مبارزه با نظام دیکتاتوری صدام به شهادت رسید، به همین مناسبت طی گزارشی نگاهی به زندگی سیاسی و اجتماعی این عالم خواهیم داشت که تقدیم خوانندگان گرامی می شود.

حجت الاسلام و المسلمین سید عبدالعزیز حکیم فرزند آخر آیت الله سید محسن حکیم مرجع بزرگ شیعیان عراق است که در سال 1950 میلادی (1329 شمسی) متولد شده است و از دوران کودکی تحصیل علوم اسلامی را در حوزه علمیه نجف اشرف آغاز کرد.
دروس مقدمات وی در مدرسه «العلوم الإسلامیة»[1] که از سوی پدرش تاسیس شده بود، سپری شد. سید عبدالعزیز حکیم در ادامه از اساتید نظیر محمد باقر حکیم، عبدالصاحب الحکیم و محمود الهاشمی بهره برد و  در ابتدای دهه 70 میلادی وارد دروس خارج فقه و اصول حضرت آیت الله محمد باقر صدر شد و اندکی هم توفیق تلمذ در محضر حضرت آیت الله خوئی را پیدا کرد. حجت الاسلام و المسلیمن عبدالعزیز حکیم در سال 1977، تقاریر درس خارج سید شهید صدر را نیز نوشت.
وی به مدت یک سال و به تشویق حضرت آیت الله محمد باقر صدر به تالیف کتاب «معجم اصطلاحات الفقه» پرداخت اما با آغاز انتفاضه رجب در سال 1979 و انقلاب اسلامی ایران و ورود به فعالیت های اجتماعی و سیاسی از تکمیل آن بازماند.
حجت الاسلام و المسلمین عبدالعزیز حکیم عضو شورای فقهی آیت الله سید محمد باقر صدر بود؛ در این شورا علمای بزرگی نظیر محمد باقر حکیم، کاظم حائری و محمود هاشمی عضو بودند.
وی پس از آن که رژیم بعث در تاریخ 5 آپریل 1980 میلادی (16 فروردین 1359) آیت الله سید محمد باقر صدر را بازداشت کرد، نقش رابط میان او و شاگردان و مردم در داخل و خارج از عراق داشت و در این مسیر سختی و خطرهای بسیار را تحمل کرد و برای آن که از شر نیروهای نظام بعث در امان باشد با علامت های رمزی به مکاتبه با استادش می پرداخت.

آیت الله محمد باقر صدر توجه خاصی به سید عبدالعزیز حکیم داشته و قدرت فکری، مدیریت و شجاعت او را تمجید می کرد به طوری که به برخی از شاگردانش گفته بود که «عبدالعزیز برای من مانند هارون برای موسی است.» و نمایندگی مطلق در مصارف امور شرعی را به او داده بود که این مساله نشان دهنده میزان علاقه استاد به شاگردش است.
پس از آن که حکومتِ عراق، ظلم و ستم خویش را افزایش داد و به کشتار مردم مسلمان و روحانیون ادامه داد، آیت الله سیدمحمدباقر صدر در فتوایی اعلام جهاد کرد و گفت: «بسم الله الرحمن الرحیم. بر همه ملت مبارز و مسلمان عراق واجب کفایی است که به قیام مسلحانه علیه حزب بعث و سردمداران آن دست زنند... تا خود را از چنگال این دژخیمان خون خوار نجات دهند. سیدمحمدباقر صدر.» به فعالیت علیه حزب بعث پرداخت و پس از مهاجرت از عراق نیز مبارزه مسلحانه علیه رژیم صدام را برای رهایی ملت مظلوم عراق انتخاب كرد و در این راستا نقشی موثر در ایجاد سازمان بدر شاخه نظامی مجلس اعلای اسلامی عراق در سال 1361 شمسی ایفا كرد.

حجت الاسلام و المسلمین سید عبدالعزیز حکیم در ابتدا عضو هیأت رئیسه مجلس اعلای اسلامی عراق بود و در دور سوم از مجلس، مسؤول دفتر اجرایی و سپس در سال 1986 میلادی عضو شورای مرکزی شد و پس از شهادت آیت الله سید محمد باقر حکیم در سال 2003 میلادی به ریاست مجلس اعلای اسلامی عراق منصوب شد.
وی در اواسط دهه 80 میلادی مركز حقوق بشر عراق را تاسیس و در زمینه انعکاس جنایت های حکومت صدام فعالیت کرد؛ فعالیت های این مرکز سال به سال گسترش یافت به طوری که از جایگاه ویژه ای در عراق، سازمان ملل متحد و مجامع بین المللی برخوردار شد و در بسیاری از همایش های بین المللی حضور فعالی داشت و بارها به شیوه های مختلف به جنایت، کشتار و شکنجه مردم بی گناه اعتراض کرد و در زمینه کمک رسانی به آوارگان عراقی در ایران و خانواده های شهدا در داخل عراق در زمان حکومت صدام فعالیت های چشمگیری داشت.

این عالم عراق بسیار به حضرت آیت الله سید محمد باقر حکیم نزدیک بود به طوری که در امور سیاسی، جهادی و اجتماعی به او مشورت می داد و او را به عنوان  رهبری واجب اطاعت از نظر شرعی قبول داشت. آیت الله حکیم نیز اطمینان بسیاری به برادرش داشت به طوری که در بسیار از زمینه ها او را به عنوان جانشین خود انتخاب می کرد و در فرماندهی سازمان بدر به سید عبدالعزیز اعتماد راسخ داشت.

همزمان با سرنگونی حکومت دیکتاتوری صدام  در تاریخ ۱۹ فروردین سال ۱۳۸۲، فعالیت های مجلس اعلای انقلاب اسلامی به شدت افزایش یافت تا بتواند نظام نوینی را در این کشور پایه گذاری و با حضوراشغالگران مبارزه کند.
نقش حجت الاسلام سید عبدالعزیز حکیم در تاسیس دولت حکومت جدید بسیار پر رنگ و کم نظیر بود. بعد از شهادت آیت الله سید محمد باقر حکیم، سید عبدالعزیز ریاست مجلس اعلای اسلامی عراق را بر عهده گرفت و برای حل مشکلات این کشور به همراه ۳۴ تن دیگر «مجلس حکم عراق» را با هدف تنظیم قانون اساسی موقت و روی کار آمدن یک دولت توافقی عراقی پایه گذاری کردند.

عضویت در حکومت انتقالی عراق پس از سقوط صدام و مدتی ریاست آن را در سال ۲۰۰۳ میلادی و عضویت در پارلمان با حضور در ائتلاف ملی عراق از دیگر فعالیت های سیاسی این عالم است.
عدم سازش حجت الاسلام و المسلمین سیدعبدالعزیز حکیم با اشغالگران از نکات برجسته نظام فکری و سیاسی او بود و از طریق ساختارهای حقوقی، سیاسی و امنیتی فشار زیادی را به آمریکایی ها وارد کرد و موجب شد که نیروهای آمریکایی در سال 2011 خاک عراق را ترک کنند.

بیماری وی در سال ۲۰۰۹ میلادی در مرکز سرطان ام دی اندرسون دانشگاه تگزاس مورد تشخیص قرار گرفت و سرانجام روز چهارشنبه پس از یک دوره دو ساله بیماری سرطان، دعوت حق را لبیک گفت و بعد از تشییع در تهران، قم، بغداد و کربلا، در کنار بارگاه امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب (علیه السلام) و در مجاورت مزار برادر شهیدش آیت الله محمد باقر حکیم آرام گرفت.

 
----------------------------------------------
[1] مدرسه «العلوم الإسلامیة» در اواخر دوران مرجعیت آیت الله سید محسن حکیم تاسیس شد و تحت اشراف آیت الله محمد باقر حکیم بود.