نقد و بررسی اندیشه‌های سلفی سید قطب و تأثیر آن بر گرایش‌های فکری جهان اسلام
به گزارش خبر نگار خبر گزاری رسا پایان نامه نقد و بررسی اندیشه‌های سلفی سید قطب و تأثیر آن بر گرایش‌های فکری جهان اسلام برای اخذ مدرک سطح سه حوزه علمیه قم نوشته شده است.
بر اساس این گزارش نویسنده اندیشه های سلفی سید قطب را با اندیشه‌های ابن تیمیه مقایسه کرده است.
چکیده
این پژوهش بر آن است تا اندیشه‌های سلفی سید قطب را که یکی از چهره‌های مطرح و شناخته شده اهل سنت، و یکی از رهبران جنبش اخوان المسلین است را مورد ارزیابی و نقد و بررسی قرار دهد، تا مگر انسان‌های حق طلب و آگاه در مورد آن تفکر کنند و حقیقت را دریابند، سید قطب، افکارش متأثر از ابن تیمیه و شاگردش ابن قیم جوزی بود، و یکی از تأثیرگذاران تفکر سلفی عصر جدید به شمار می‌آید.
کتاب‌های او از جمله کتاب تفسیر« فی ظلال القرآن» و کتاب « معالم فی الطریق» بسیار مورد توجه علاقه‌مندان و روشنفکران و سلفی‌ها عصر جدید واقع شده است، سید قطب با استفاده از تعریف‌های خاصی که برای برخی از اصطلاحات مثل، دعا، عبادات، ایمان و کفر، توحید و شرک قائل است، سعی می‌کند بیشتر حکومت‌ها را کافر معرفی کند و مسلمانانی هم که از این حکومت‌ها پیروی می‌کنند را کافر و بعد راه مقابله با آن را هجرت و جهاد معرفی می‌کند و وظیفه هر مسلمان می‌خواند.
به همین خاطر بعد‌ها این تفکرات وسیله خطرناکی می‌شود برای برخی از کوته‌فکران و بداندیشان، که نتیجه آن را می‌توان در برخی از گروهک‌های تروریست عصر جدید مثل القاعده؛ مشاهده کرد و امید است که این رساله، چراغی باشد برای بیداری امت اسلامی، که تحت تأثیر هر شخصی و یا تفکری قرار نگیرند.
نتیجه
وقتی ما به فتواهای علمای وهابیت مثل صالح بن فوزان و محمد ناصرالدین البانی و عبدالعزیز بن بازو رجوع می‌کنیم، مشاهده می‌کنیم که هیچ‌کدام از آنها حکم به تکفیر سید نداده‌اند
و از طرفی هم می‌بینیم که سید عالم به مباحث اعتقادی نبوده، بلکه او فقط در ادبیات عرب متخصص بوده، لذا حرف‌هایش از روی علم نبوده و جاهلانه بوده، همان طور که در کلام شیخ عبدالمحسن العباد گذشت، به همین خاطر نمی‌توان حکم به تکفیر او داد.
و اما درباره سلفی بودن سید قطب، به نظر می‌رسد که او یک سلفی است، چرا که تمام سعی و تلاش سید برای احیای مبانی و اصول سلفیت بوده و هدفش از این احیاء «مقابله با جو و فضای غرب زده آن زمان» « ایجاد حکومتی اسلامی مثل حکومت زمان پیامبر(ص) بوده است.» سید در برخی کتابهایش مثل کتاب عدالت اجتماعی در اسلام و یا تفسیر برخی از آیات قرآن در کتاب تفسیر فی ظلال القرآن اشتباهاتی بر خلاف منهج و روش سلفی‌ها داشته و یا باعث افراطی‌گریها و تندروی‌هایی شده به طوری که حتی برخی از علما اهل سنت به او طعن می‌زنند و افکار و عقاید او را به افکار و عقاید خوارج تشبیه می‌کنند.
دکتر رضوان السید، پژوهشگر برجسته جریان شناسی اسلام سیاسی معاصر، اندیشه سید قطب و ابن کثیر و ابن تیمیه را متأثر از اندیشه خوارج می‌داند و می‌گوید: «تاریخ اسلام گروه‌های خشکه مقدسی را سراغ دارد که با لقب خوارج نشان دار شدند، آنان معتقد بودند که اسلام خلوص و صفای نابی دارد و جایز نیست گناهان کبیره طهارت آن را آلوده سازند در غیر این صورت مردم دوباره به گرداب جاهلیت می‌افتند.»
ربیع بن هادی المدخلی می‌گوید«سید قطب که مردم را به خاطر انجام معاصی و تقلید کردن و انجام برخی از عادات و پوشش لباس، تکفیر می‌کند، خطرناک‌تر از مذهب خوارج است.»
عثمان العتیبی می‌گوید«سید قطب، سردسته خوارج این زمان است و منشأ تکفیر و تفجیر مردم در زمان حاضر است.» ولی این‌ها دلیل نمی‌شود که بگوییم او یک سلفی نیست، چرا که حکم به تکفیر دادن مسلمانان فقط کار سید قطب نیست بلکه چنین عباراتی هم در کلام علمای خودشان فراوان است، و جالب این است که چرا کسی به آنها اشاره نکرده است.
محمد بن عبدالوهاب، اکثر مسلمانان را به جهت اینکه او را در عقایدش همراهی نکردند و با عقایدش مخالفت کرده‌اند، تکفیر می‌کند.
و یا در جایی دیگر مانند سید قطب راه افراط را رفته و می‌گوید «هنگامی که این مطلب را دانستی، و دانستی آنچه را که اکثر مردم بر آنند، می‌فهمی که کفر و شرک افراد این زمان بیشتر از مشرکینی است که پیامبر (ص) با آنان به قتال پرداخت.»صالح بن الفوزان بعد از ذکر توحید عبادی، می‌نویسد «افراد بسیار کمی هستند که اقرار به توحید عبادی داشته باشند، مگر مؤمنینی که از رسول خدا (ص) تبعیت می‌کردند، اما عموم کافرند چرا که توحید الوهیت را انکار می‌کنند، یعنی فقط خدای یگانه را نمی‌پرستند.»
به هر حال سید قطب به خاطر رسیدن به آرمان و هدفش، یک سری اصول و مبانی مطرح کرد که فکر می‌کرد با این ایدئولوژی می‌تواند به جنگ ایدئولوژی و فرهنگ غرب برود و حکومتی کاملاً اسلامی بسازد، ولی غافل از اینکه بسیاری از این مبانی و اصول علاوه بر اینکه خلاف روش و منهج علما سلف است، نمی‌تواند او را به سر منزل مقصود برساند.
شایان ذکر است پایان نامه« نقد و بررسی اندیشه‌های سلفی سید قطب و تأثیر آن بر گرایش‌های فکری جهان اسلام» به قلم «حجت‌الاسلام مجید شور گشتی» و راهنمایی « حجت‌الاسلام مهدی فرمانیان»و مشاوره« حجت‌الاسلام حمید ملک مکان» برای اخذ مدرک سطح سه حوزه علمیه قم رشته مذاهب اسلامی با گرایش کلام اسلامی نوشته شده است و در سال 1389 دفاع شده است.
علاقه‌مندان به مطالعه این پایان‌نامه می‌توانند به کتابخانه آیت‌الله حائری در «مدرسه عالی فیضیه» مراجعه کنند./905/پ202/ن