به مناسبت سالروز تاسیس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی؛
سپاهی به وسعت قلب روح الله در قلمرو انقلاب اسلامی
خبرگزاری رسا ـ هر چند که سپاه در ابتدا با هدفی نظامی شکل گرفت، اما نظامی‌گری را هدف اصلی خود قرار نداد و با هویتی مذهبی و مردمی در دیگر فرصت‌های جهادی نیز وارد عمل شد و به خوبی و صلابت و توفیق، از پس آن‌ها نیز بر آمده و راه پرافتخار خویش را ادامه خواهد داد.
به گزارش سرویس اندیشه خبرگزاری رسا، در دوم اردیبهشت ماه سال 1358 ، امام خمینی(ره) به عنوان بنیان گذار جمهوری اسلامی ایران طبق فرمانی، دستور به تأسیس ارگانی داد تا بتواند در برابر زورگویی های ابرقدرت های شرق و غرب ایستادگی کرده و از مردم اسلامی ایران در برابر غاصبان جان و ناموس حمایت کند.
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان یکی از نخستین نهادهایی که پس از انقلاب اسلامی ایران شکل گرفته بود از همان ابتدا به عنوان نمادی از افتخار و عزت حسینی یک به یک بر سینه جوانان مسلمان ایرانی جای گرفت و خاطرات زندگی و مقاومت را برای آنان به هم پیوند داد.
پس از فرمان امام خمینی در دوم اردیبهشت 1358 و اقدام شورای انقلاب برای تأسیس شورای فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، این نهاد کم کم شکل سازمان دهی شده ای به خود گرفت و بعد از مدت کوتاهی به عنوان یکی از منسجم ترین و مردمی ترین نهادهای ایران اسلامی نام گرفت.
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، که اهدافی چون پاسداری از انقلاب و دستآوردهای آن را دنبال می کرد و برای نگهبانی از ارزش های اسلامی و تحقق آرمان های الهی از هیچ کوششی فرو گذار نبود مورد استقبال عموم مردم ایران قرار گرفت.
یکی از مهم ترین وظایف سپاه پاسداران که از سوی امام خمینی(ره) نیز مورد تاکید بود، توجه به مسائل امنیتی و نظامی از سوی این نهاد بود. بر همین اساس، سپاه پاسداران، برای تقویت توان نظامی و دفاعی جمهوری اسلامی ایران، با همکاری دیگر نیروهای مسلح نظام، شروع به آموزش نظامی، برای اعضای خود کرد.
در آن روزهای نخستین که سپاه پاسداران برای پاسداری از ارزش های انقلاب اسلامی شکل گرفته بود به نظر نمی آمد که این نهاد باید چه مسوؤلیت های سنگینی را بر دوش کشیده و از چه تنگانهای دشواری عبور کند. اما از آنجایی که هدف و عامل نیرو بخش این نهاد نگهبانی از انقلاب اسلامی و اطاعت کامل از پیر فرزانه جهان اسلام، امام خمینی(ره) بود به عنوان دستی توانا برای ولایت فقیه و حاکمیت علوی شناخته شد.
سپاه پاسداران، که از همان ابتدا سادگی و اخلاص را در چارت سازمانی خود در نظر گرفته بود، نخست به عنوان یکی از نیروهای حفظ امنیت شهری به حساب آمده و می کوشید تا امنیت عمومی و آرامش اجتماعی را در شهر حاکم کند. در حالی که استقبال مردم از این نهاد بسیار زیاد بود اما اعضای سپاه پاسداران نسبت به دیگر نیروهای مردمی و نظامی بسیار اندک بودند.
علاقه مندان به انقلاب و امام پیش از آن جذب دیگر تشکیلات و کمیته های صیانت از انقلاب شده بودند و این موضوع عاملی شده بود که این نهاد در ابتدا، نهادی کوچک و با اعضای کم به نظر بیاید، حال آنکه همان اعضا، با عشق و علاقه ای که به امامشان داشتند بیش از پیش تلاش می کردند تا کمبود اعضا به عنوان یک نقطه ضعف محسوب نشود.
بی تردید سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، برای پیشبرد اهدافی تشکیل شده بود که تا آن زمان هنوز هیچ نهاد دیگری توانایی انجام وظایف آن را نداشت.
آرم سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
با تشکیل جلساتی که برای تعیین اساسنامه این نهاد شکل گرفت، یکی از مهمترین مسائل مطروحه آرم سپاه بود. پس از یک ماه و نیم تحقیق و بررسی سرانجام آرم فعلی سپاه پاسداران مورد پذیرش قرار گرفته و از آن زمان به بعد مورد استفاده قرار گرفت.
کلمه «لا» که از « لا اله الا الله» برداشت شده است، بیانگر تفکر عقیدیتی و مذهبی سپاه پاسداران بوده و به به این معناست که این نهاد یک نهاد اسلامی و قرآنی است.
آیه «واعدوا لهم ما استطعتم من قوه»(1) به معنای «و هر آنچه می توانید از نیرو فراهم کنید تا به وسیله آن دشمنان خدا و خودتان را بترسانید» در صدر آرم قرار گرفت تا دشمنان را متوجه توان نظامی خود کند.
با توجه به مفهوم آیه « واعدوا...» تقویت سلاح های نظامی و نیروهای انسانی برای نگهبانی از دین و حیثیت اسلام و مقابله با تهدیدات داخلی و خارجی استنباط می شود.
می توان این آیه را، چکیده وشعار اصلی نهاد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی دانست.
کره زمین، نمادی از جهانشمولی این نهاد است و به این معنا است که سپاه پاسداران تنها اختصاص به مرزهای ایران نداشته و در عرصه های مختلف جهانی حرفی برای گفتن دارد. سپاه قدس ایران، نمونه ای قابل ذکر از جهانشمولی راه و اعتقاد پاسداری از کیان اسلام است.
شاخه زیتون نیز نمادی از صلح است و دلیل استفاده از آن به این دلیل است که نشان دهد سپاه پاسداران، تشکیلاتی است بر محوریت صلح، اما اگر شاخه زیتون بر زمین بیافتد و برخی صلح را زیر پای بگذارند، سلاح در دست می گیرد و مبارزه می کند.
دست راست با مشتی گره کرده که اسلحه ای را در دست گرفته است با کتاب قرآنی همراه می شود تا این منظور را برساند که عدالت تنها در صورتی محقق می شود که قدرت نظامی در کنار تفکر قرآنی به کار برده شود. اسلحه همراه با مشت گره کرده به معنای مقاومت مسلحانه مردمی و جهاد در راه خدا است. مبارزه ای که از قرآن مجید بر آمده تا طاغوت و طاغوتیان را به زیر بکشد و آرمان های عدالت محور اسلام را برقرار کند.
در آرم سپاه پاسداران، عنوان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نقش بسته و نامی از ایران نیامده است. دلیل این موضوع آن است که مخاطبین را آگاه کند که سپاه پاسداران محدود به مکان خاصی نبوده و هر جا که انقلاب اسلامی شکل بگیرد، سپاه پاسداران نیز فعالیت خواهد کرد.
وظایف سپاه در بدو تشکیل
شورای فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در طی یک اطلاعیه عمومی در 16 اردیبهشت 1358 و پس از دو هفته از فرمان امام به تاسیس این نهاد، وظایف کلی سپاه را به این شرح اعلام عمومی کرد:
1. کمک به اجرای امور انتظامی، امنیتی و کنترل، تعقیب و دستگیری عناصر ضد انقلاب
2. مبارزه مسلحانه علیه جریان های مسلحانه ضد انقلاب
3. دفاع در برابر حملات و اشغالگری های عوامل یا قوای بیگانه در داخل کشور.
4. همکاری و هماهنگی مؤثر با نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران مطابق آیین نامه های مربوطه.
5. تربیت و آموزش اخلاقی، ایدئولوژیکی-سیاسی و نظامی کادرهای سپاه.
6. کمک در اجرای دستورات انقلاب اسلامی و دادگستری دولت جمهوری اسلامی.
7. حمایت از نهضت های رهایی بخش و حق طلبانه مستضعفین جهانی تحت نظارت رهبری انقلاب.
8. مشورت و استفاده از نیروهای انسانی و تخصصی سپاه به هنگام بروز بلایا و حوادث غیر مترقبه و کمک به پیشبرد طرح های عمرانی دولت جمهوری اسلامی ایران به منظور استفاده هر چه بیشتر از نیروی پاسداران.(2)
فرمان امام خمینی(ره) بر تشکیل نیروهای سه گانه
امام خمینی(ره) بنیانگذار والا مقام انقلاب اسلامی ایران، در تاریخ 26 شهریور 1364، طی فرمانی به فرماندهی کل سپاه، اعلام فرمودند که نیروهای سپاه می بایست به نیروهای سه گانه زمینی، هوایی و دریایی تقسیم شوند. مقامات سپاه نیز فرمان امام را به جان دل گوش داده و به سرعت دست به کار شدند. نیروی زمینی سپاه پاسداران به سرعت تشکیل شده و در قالب گروهان، گردان، تیپ و لشکر شکل گرفت. این نیرو در جبهه های دفاع مقدس بر اساس شکل سازمان دهی جدید خود وارد جنگ شده و مأموریت های محوله را اجرا کرد. نیروهای دریایی و هوایی نیز شکل جدیدی به خود گرفته و بهتر از پیش مأموریت های محوله را انجام می دادند.
امروزه، نیروهای مقتدر سپاه، هر یک در زمین، هوا و دریا، از مرزهای جمهوری اسلامی ایران صیانت کرده و حضوری فعال در امنیت کشور دارند. سپاه پاسداران، با عقبه ای تاریخی از دفاع مقدس، با نگاه رو به جلو در حالی برای آرامش سرزمینش می جنگد که لحظه ای به خود آرامشی نداده است.(3)
فعالیت های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
سپاه پاسداران، از همان نخستین روزهای تشکیل به عنوان یک نهاد حمایتی- امنیتی با مشکلات فراوانی مواجه شد. این نهاد که در فعالیت های بزرگ و مهمی شرکت داشت توانست پس از مدت کوتاهی به دست آوردهای بزرگی دست یافته و مورد توجه همه اقشار جامعه و رسانه های جهان قرار گیرد:
الف) سپاه پاسداران در نزاع کردستان
پس از پیروزی غرورمندانه انقلاب اسلامی و بریدن دست ایادی غرب، مکر و حیله دشمنان ایران و محارب با اسلام به اوج خود رسید و در مناطقی چون استان خوزستان و کردستان، عناصر ضد انقلاب و گروهک های جدایی طلب شکل گرفته و می کوشیدند تا با ضربه های مهلک جان انقلاب اسلامی را بی رمق کنند.
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، حضور خود در این مناطق را ضروری و الزامی دیده و برای رفع فتنه ضد انقلاب، راهی نقاط صعب العبور زاگرس شد. شورش های مسلحانه در نواحی کردنشین غرب ایران، نا امنی و خطر را به ارمغان آورده بود و سپاه بر خود لازم دیده بود تا به صورت جدی با اشرار ضد انقلاب مقابله کرده و آن ها را از کشور خارج کند.
امروزه آن مناطق محل درگیری بین ایادی استکبار و جوانان سپاهی مملو از نشان هایی از رشادت ها و جانبازی های غریبانه آن نگاهبانان میهن اسلامی است. کسانی که از جان خود گذشتند تا جان جمهوری اسلامی در عنفوان کودکی به شماره نیافتد.
ب) سپاه پاسداران در دفاع مقدس
تحمیل جنگی نابرابر از سوی ابرقدرت‌های غرب و شرق و با خیمه شب بازی رژیم بعث عراق علیه جمهوری اسلامی ایران، یکی دیگر از صحنه های رشادت های جوانان ایران اسلامی بویژه پاسداران سپاه انقلاب بود. در حالی که هنوز پاسداران رشید و غیور سپاه، نسبت به جنگ های کلاسیک بی تجربه بودند و اطلاع دقیقی از نحوه استفاده از تسلیحات سنگین و تجهیزات نظامی متداول جنگ های نظامی نداشتند با سری پور شور و قلبی آکنده از عشق به خدا به تقابل با دشمنان اسلام رفتند.
جایگاه ارزشمند سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در طول 8 سال جنگ تحمیلی، خارج از وصف است. همین بس که امام خمینی(ره) فرمودند: « اگر سپاه پاسداران نبود، کشور هم نبود.»
ج) سپاه پاسداران در حفاظت
پس از آنکه غرب و ایادی کافر غرب نتوانستند از طریق فتنه انگیزی و جنگ متقابل رمق انقلاب اسلامی را بگیرند به سمت ترور رفته و کشتار بی رحمانه را در دستور کار خود قرار دادند.
ترور شخصیت های کلیدی نظام اسلامی ایران و شهادت اشخاصی چون شهید بهشتی، شهید مطهری، شهیدان باهنر و رجائی، شهید سپهبد قرنی، شهید مفتح و ... سپاه پاسداران را مجاب کرد که تا زمانی که با این ترورهای وحشیانه مقابله نکرده، از پای ننشسته و نقشه های ضد انقلاب را هر چه زودتر نقش بر آب کند.
د) سپاه پاسداران در امنیت پرواز
پس از آنکه ابرقدرت‌های غربی مشاهده کردند راهی برای ضربه زدن به ملت ایران وجود ندارد و هربار که می کوشند خرابکاری ای ایجاد کنند تا از طریق آن به نظام اسلامی ضربات سنگینی وارد کنند این سپاه پاسداران با همکاری دیگر نیروهای مسلح است که جلوی آن ها را می گیرد به حرکت ضدبشری دیگری دست زدند که تا آن زمان بی سابقه بود.
انجام چندین فقره هواپیما ربایی، که برای ضربه زدن به آبرو و حیثیت نظام اسلامی ایران ترتیب داده شده بود امام خمینی را بر آن داشت تا با بصیرت شگرف خود، سپاه را مسئول رسیدگی به امنیت پرواز و فرودگاه های کشور کند. آمار و ارقام هواپیما ربایی پس از دستور امام حاکی از آن است که سپاه پاسداران انقلاب اسلامی توانسته است این مهم را نیز به درستی انجام دهد.
هـ) سپاه پاسداران در مقابل گروهک ها
با آنکه سپاه در طول حیات خود مسؤولیت های سنگینی را برعهده داشته است. اما می توان مهم ترین مسؤولیتی که به خوبی از پس آن برآمد را خراب کردن توطئه های گروهک های خائن دانست. سپاه پاسداران توانست به خوبی با منافقین مقابله کرده و توطئه های آن ها را کشف و خنثی کند.
یکی از مهمترین اقدامات سپاه پاسداران، کشف و خنثی سازی توطئه های حزب توده بود که سرانجام سبب متلاشی شدن این حزب شد.
و) سپاه پاسداران در سازندگی
فعالیت های نظامی، رزمی و دفاعی سپاه، این نهاد را از حضور گسترده در سازندگی کشور دور نداشت. سپاه پاسداران هرگاه جبهه حق علیه باطلی ببیند، بی مقدمه به سوی جبهه های جنگ می شتابد، حال این جبهه، مکانی برای رد و بدل تیر و ترکش باشد یا جنگی اقتصادی در برداشته باشد.
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، امروزه فعالیت های بسیاری در سد سازی، ساخت راه و فرودگاه، تعمیر و بازسازی بنادر، سازماندهی دریایی، طرح برنامه های آبرسانی و گاز رسانی به مناطق محروم، پی گیری پروژه های کشاورزی و دامداری، تولید قطعات و ملزومات صنعتی، ساخت خودرو، احیا جنگل ها و باغات و درختکاری، ساخت واحدهای مسکونی و همچنین بازسازی مناطق جنگ زده از جنگ تحمیلی را برعهده دارد.
قرارگاه فرماندهی بازسازی خاتم الانبیاء(ص) به منظور نظارت بر این حجم گسترده از فعالیت های سازندگی، پیشرفت های قابل توجه ای را به منصه ظهور رسانده است.(4)
زنان در سپاه پاسداران
در جامعه اسلام محمدی، زنان نقشی عظیم و در خور توجه بازی کرده و در طول تاریخ اسلام می توان قدم های استوار آن ها را که سبب شد تا اسلام، اسلام بماند به وضوح دید. حضرت فاطمه(س)، حضرت زینب(ع) و حضرت نرجس(ع) نمونه های برجسته بانوان مؤمن اسلام به شمار می آیند.
در نهضت اسلامی به رهبری امام خمینی(ره) نیز، نه تنها بانوان عقب تر از مردان نبودند، بلکه دوشادوش آن ها در بسیاری از جبهه ها در برابر دشمن داخلی و خارجی مبارزه کرده و گاه در این مبارزه، از مردان نیز پیشی می گرفتند.
عرصه های سیاسی و اجتماعی را خالی نکرده و با حضور جدی خود در این عرصه ها نشان دادند که تکلیف الهی هر کجا که باشد، زنان مسلمان شیعی از عهده آن برخواهند آمد.
سپاه پاسداران از همان ابتدا، حضور زنان را در کنار مردان برای حفظ ارزش های انقلاب اسلامی پیش بینی کرده بود و آن ها را در ابعاد نظامی و غیر نظامی به کار گرفت.
در بعد نظامی، زنان با حضور در مناطق جنگی در زمان جنگ تحمیلی، وظایف خطیر امدادرسانی را به بهترین نحو به انجام رسانیده و کمک های شایانی برای سلامت رزمندگان اسلام از خود نشان دادند. از سوی دیگر، بی تردید امنیت کشور مرهون جانبازی های بسیاری از خواهران سپاهی است که در مکان های حساس و سخت، هوشیارانه حضوری فعال داشته و نقش کلیدی را در به هم زدن نقشه دشمنان ایفا کرده اند.
حضور خواهران سپاهی در فعالیت های غیر نظامی نیز قابل توجه و انکار ناپذیر است. تدریس و تعلیم، کمک رسانی به مردم جنگ زده و جمع آوری و ارسال کمک به جلوی جبهه های جنگ تنها گوشه ای از فعالیت این خواهران به شمار می آید.
سپاه پاسداران در کلام معمار کبیر انقلاب
حضرت امام خمینی(ره) در حمایت از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در بخشی از سخنان به فداکاری ها و نقش مهم سپاه اشاره کرده و فرموده اند: « من از سپاه راضی هستم و به هیچ وجه نظرم از شما برنمی گردد، اگر سپاه نبود، کشور هم نبود؛ من سپاه پاسداران را بسیار عزیز و گرامی می دارم، چشم من به شماست، شما هیچ سابقه ای جز سابقه اسلامی ندارید.»(5)
امام راحل درباره حمایت سپاه پاسداران از جمهوری اسلامی نیز فرموده اند: «سپاه پاسداران که رُکنی بزرگ در پیروزی انقلاب اسلامی است، با اقتدا به مولای خود سید مظلومان ـ علیه الصلوة والسلام ـ نجات بخش ملت ایران و اسلام عزیز از شب های تاریک و ظلمانی ستمشاهی بود و در پاسداری از انقلاب و هدف های آن، عاملی مؤثر و رُکنی رکین بوده و هست.»
ایشان در سخنرانی های دیگری نیز از نقش مهم سپاه در دفاع از ارزش های الهی سخن به میان آورده و نکاتی همچون موارد زیر را درباره این نهاد فرموده اند:« نهاد مقدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بحق از بزرگترین سنگرهای دفاع از ارزشهای الهی نظام ما بوده و خواهد بود.»
«شما آینه مجسم مظلومیتها و رشادتهای این ملت بزرگ در صحنه نبرد، و تاریخ مصور انقلابید.»(6)
«روز مبارک سوم شعبان المعظّم روز پاسدار است، و روز تحقق پاسداری از اسلام، از حقیقت، از مکتب الهی؛ روز تولد بزرگ پاسداری که با خون خود و فرزندان و اصحابش مکتب را زنده کرد»
«ای پاسدار های عزیز! و ای سربازهای اسلام! در هر جا هستید از خودتان هم پاسداری کنید، تا به پیروزی بر نفس خودتان و پیروزی بر همه شیاطین نایل شوید. درود بر پاسداران اسلام که با خون خود و مشتهای گره کرده خویش انقلاب اسلامی را به ثمر رساندند. شما یادگاران و همسنگران فرماندهان و مسئولان[و] بیدار دلانی بوده اید که امروز در قرارگاه محضر حق مأوا گزیده اند.»(7)
سپاه پاسداران در کلام مقام معظم رهبری
حضرت آیت الله خامنه ای نیز از دلاوری های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تمجید کرده و فرمود: «سپاه در تاریخ شناخته شده خود ما، یک پدیده کم نظیر و شاید بی نظیر است؛ یعنی سپاه، موجودی است که ولادت و رشد و نمای آن در صحنه انقلاب، آن هم در عرصه دشوارترین آزمون های انقلاب بود.» (8)
رهبر کبیر انقلاب اسلامی در سخنانی دیگر اهداف غایی سپاه پاسداران را بیان کرده و می فرماید:« امروز من عرض میکنم هویت سپاه که هویت پاسدارى است، به معناى یک مفهوم محافظه‌کارانه تلقى نشود. پاسدارى یعنى نگه داشتن، حفظ کردن. این حفظ کردن را میتوان با یک تفسیر محافظه‌کارانه معنا کرد. یعنى بگوییم وضع موجود انقلاب را حفظ کنیم؛ من این را نمیگویم. حفظ انقلاب به معناى حفظ وضع موجود نیست. چرا؟ چون انقلاب در ذات خود یک حرکت پیشرونده است، آن هم پیشرفت پرشتاب. به کجا؟ به سمت هدفهاى ترسیم شده. هدفها عوض نمیشوند.
این اصول و ارزشهائى که بر روى آن بایستی ایستادگى کرد و براى آن جان داد، اصول و ارزشهائى هستند که در اهداف، مشخص شده‌اند. هدف نهائى، تعالى و تکامل و قرب الهى است. هدف پائین‌تر از آن، انسان‌سازى است؛ هدف پائین‌تر از آن، ایجاد جامعه‌ى اسلامى است با همه‌ى مشخصات و آثار، که استقرار عدالت در آن باشد، توحید باشد، معنویت باشد. اینها اهداف هستند. این اهداف عوض‌شدنى نیستند» (9)
ایشان در سخنانی دیگر نیز سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را اینگونه توصیف می کنند:« برجستگی سپاه، در همراهی «سلحشوری نظامی» با «خلوص معنوی» بوده و همه ی موفقیت ها از هماهنگی این دو ناشی شده است و این عنصر اصلی که صفت مجاهدان جلیل القدر صدر اسلام و پایه گذاران افتخارات تاریخی اسلام است، همواره باید در سپاه پاسداران حفظ شود.»(10)
در مجموع، هر چند که سپاه در ابتدا با هدفی نظامی شکل گرفت، اما نظامی گری را هدف اصلی خود قرار نداده و با هویتی مذهبی و مردمی در دیگر فرصت های جهادی نیز وارد عمل شده و به خوبی از پس آن ها نیز بر آمده است.
سپاه نهادی است که بر اساس آرمان های والای امام و انقلاب شکل رفت و با رهنمودهای رهبر انقلاب به بالندگی رسید. ایثار و فداکاری را در دستور کار خود قرار داد و از هر میدان حق علیه باطلی، حماسه حسینی آفرید.
سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، با توسل به خداوند متعال و نیروی انسانی مخلص و فداکار، آگاه و متعهد، دانشمند و معتقد به موازین اسلامی با اطاعت مطلق از ولایت فقیه توانسته است پوزه دشمن داخلی و خارجی را به خاک مالیده و آیه شریفه 60 سوره انفال «وَ أَعِدُّوا لَهُمْ ما اسْتَطعْتُمْ مِنْ قوّةٍ و مِنْ رُباطِ الْخَیْلِ تُرْهَبونَ به عَدُوَّ اللهِ وَ عَدُوَّکمْ» را عینا به تصویر بکشد.
سپاه پاسداران می کوشد عباس وار علمدار شیعه علوی باشد و در این راه از هیچ کوششی مضایغه نمی کند.
علی ملحانی
/703/9466/م
----------------------------------------------------------------
منابع:
1. سوره انفال آیه مبارکه 60
2. روزشمار جنگ ایران و عراق، زمینه‌سازی (۱) پیدایش نظام جدید، به کوشش هادی نخعی و حسین یکتا، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، ۱۳۷۵
3. خاطرات محسن رفیق‌دوست، به کوشش داود قاسم‌پور، تهران، مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۱۳۸۳
4. روزها و رویدادها، ج ۱، تهران، مؤسسه‌ی فرهنگی نشر رامین، ۱۳۷۷
5.صحیفه امام، ج 9، ص: 25 و26
6.صحیفه امام، ج 16، ص: 410-412
7. صحیفه امام، ج17، ص: 251 و 252
8. بیانات در دیدار فرماندهان و گروه کثیرى از پاسداران سپاه پاسداران انقلاب اسلامى به مناسبت «روز پاسدار» 22/08/1378
9. بیانات آیت الله خامنه ای با برخی از فرماندهان سپاه پاسداران - ۱۳/۴/۱۳۹۰
10. بیانات در دیدار فرماندهان سپاه پاسداران انقلاب اسلامی 26/6/92
ارسال نظرات