حوزه علمیه با بخشنامه انقلابی نمی‌ماند/ طلبه انقلابی بازی نمی‌خورد
اشاره: با توجه به تغییرات جدید در حوزه علمیه و دغدغه رهبر معظم انقلاب نسبت به انقلابی ماندن حوزه، توجه مدیر جدید حوزه های علمیه به مدارس و رفع دغدغه‌ها ضروری است، مدارس علمیه با توجه به سرمایه عظیم طلاب جوانی که در اختیار دارد، اگر مورد توجه مدیران حوزه قرار بگیرد می تواند افزون بر تبلیغ اسلام و تشیع در زمینه حفظ روحیه انقلابی جامعه و فرهنگ اصیل ایرانی نقش ایفا کند و بسیاری از مشکلات اجتماعی و مدیریتی را در جامعه برطرف کند.
در تبیین این موارد خبرنگار خبرگزاری رسا با حجت الاسلام محمدکاظم شاه آبادی، مدیر مدرسه علمیه امام صادق(ع) قم، گفت و گویی ترتیب داده است که به خوانندگان خبرگزاری رسا تقدیم می شود.
رساـ لطفا در مورد تاریخچه و فعالیت های مدرسه امام صادق(ع) به صورت اجمالی توضیح دهید؟
مدرسه امام صادق(ع) حدود 120 سال پیش توسط عالم و مرجع بزرگ قم حضرت آیت الله العظمی حاج سید صادق قمی معروف به مجتهد قمی تأسیس می گردد. این شخصیت بزرگوار، محل رجوع مردم برای قضاوت، سامان دادن به مرافعه‌ها، حل اختلافات و دعواها، ثبت ازدواج، امور جزایی و کیفری و سایر امور بود به همین جهت مسجد و مدرسه ایشان هم که در کنار هم و در جوار منزل ایشان می باشد، به اسم مسجد و مدرسه آقا شهرت یافت. در کتاب شریف عبقری الحسان، مرحوم آیت الله نهاوندی داستان تشرف ایشان را به محضر مقدس حضرت ولی عصر سلام الله علیه در همین مسجد نقل می کند لذا افراد اهل معنویت و نورانیتی که از این ماجرا مطلع هستند با این مکان مقدس ارتباط ویژه ای برقرار می سازند.این مدرسه که در دهه پنچاه شمسی توسط آیت الله العظمی سید صادق روحانی دام ظله تجدید بنا گردید به نام امام صادق علیه السلام تغییر نام گرفت. در این مدرسه علمای بزرگی رفت و آمد داشته اند و شخصیت های چون مقام معظم رهبری و آیات : هاشمی رفسنجانی، صانعی و ... زمانی در این مدرسه حجره داشته اند. محل تدریس مرحوم مدرس افغانی در این مکان شریف بوده است.
رساـ چه تعداد طلبه در مدرسه امام صادق مشغول فراگیری دروس طلبگب هستند؟
این مدرسه دوران های مختلفی داشته است و در سالهای گذشته بیشتر به حالت خوابگاهی اداره می شده ولی اکنون چند سالی است که به صورت آموزشی است و خوابگاه هم دارد. سال گذشته حدود 200 طلبه از پایه های مختلف در این مدرسه تحصیل نمودند که حدود 40 نفر هم از حجرات مدرسه استفاده می نمودند.
رساـ به نظر شما نسل جدید حوزه با نسل گذشته چه تفاوت هایی دارد؟
طبیعی است که بین نسل ها تفاوت وجود دارد. اما این تفاوت در کشورهای مختلف، متفاوت است مثلا امروز فاصله بین دو نسل در کشورهای اروپایی خیلی کمتر فاصله بین دو نسل از جامعه ما می باشد. در گذشته جوامع اروپایی هم تقریبا می توان گفت فاصله نسل ها بیشتر بوده ولی امروز اینگونه نیست؛ به عنوان مثال یک پدر 50 ساله فرانسوی با فرزند 18 ساله اش آن چنان تفاوت زیادی ندارند برخلاف جامعه ما که اختلاف در عقاید، سبک زندگی و مدل گفتار و رفتار، شوخی ها و سلایق و ذائقه ها بسیار متفاوت است که به جهت سرعت زیاد تغییرات در امور ارتباطات و رسانه ، پیشرفت و اطلاع از علوم، مدرنیزاسیون و ... است.
سردرگمی و تحیر در تشخیص وظیفه طلبگی
حوزه هم از این امر مستثنا نیست و فاصله بین طلاب نسل های جدید با نسل های گذشته بسیار زیاد است و هم چون گسل عریض و طویلی میان حوزویان قرار گرفته است. فارغ از تفاوت شخصیت اجتماعی تحصیل کردگان حوزه نجف با حوزویان قم، به جهت حضور گسترده دین و عالمان دینی در عرصه های اجتماعی، تفاوت های بسیار زیادی ایجاد شده است. در گذشته طلاب در طول سال تحصیل احساس وظیفه و دغدغه ای جز اشتغالات علمی نداشته اند اما به مرور زمان پس از حرکت های انقلابی در دهه 40 و 50 شمسی و پس از انقلاب اسلامی و تشکیل نظام ولایی شرایط تغییر نمود.امروزه هم به علت گستردگی ابزارهای اطلاعاتی و هجوم اطلاعات به مردم و طلاب جوان، موضوع تحصیل علم در حوزه و دانشگاه گویی به رده های بعدی اولویت های زندگی طلاب انتقال پیدا کرده است. به صورت فهرست وار می توان برخی تفاوت های نسل جدید و قدیم حوزویان و شرایط پیرامونی را اینگونه شمرد: سردرگمی و تحیر در تشخیص وظیفه طلبگی، وجود دغدغه های مسؤولیت ساز حفظ انقلاب و نظام دینی، وسوسه برای کارهای اجرایی و تبلیغی به جهت فراهم دیدن شرایط تبلیغ در عرصه های مختلف و با ابزارهای گوناگون، بالارفتن انتظارات از روحانیت و نابسامانی و پیچیدگی اوضاع فرهنگی جامعه و فشار روحی روی طلاب، افزایش آگاهی های عمومی و دینی مردم و سخت تر شدن اقناع ایشان، مشکلات اقتصادی طلاب و ...
رساـ با توجه به پیشرفت جوامع طلبه ها برای به روز بودن و رفع نیازهای روز جامعه به غیر از درس حوزه چه چیز هایی را باید یاد بگیرند؟
در بخش آموزش،طلابی که از سیکل وارد حوزه می شوند در مقایسه با اکثر قریب به اتفاق نوجوانان هم سن وسال خویش در علوم پایه مثل ریاضی و زیست و در علوم انسانی، اطلاعات کمتری دارند که با توجه به اهمیت آن باید به گونه ای جبران شود.
آشنایی با علوم روانشناسی
علاوه بر این عموم حوزویان حداقل باید با کلیاتی از علوم روانشناسی، علوم سیاسی، جامعه شناسی، فیزیک، ارتباطات و رسانه، آمار و امثال آن آشنا باشند.
فراگیری ربان های تخصصی
فراگیری مکالمه زبان عربی و انگلیسی از نان شب طلاب مهم تر است. همچنین تسلط بر کار با ابزارهای جدید اعم از رایانه و برنامه های کاربردی آن و قدرت تایپ و سایر ابزار باید جزو برنامه های آموزشی حوزه باشد و همه آن چه گفته شد با حفظ قدرت علمی در دروس حوزه باید صورت پذیرد و این امری کاملا ممکن و تجربه شده می باشد.
در بخش مهارت ها
علاوه بر آموزش، حوزه موظف به توانمندسازی طلاب در مهارت های گوناگون همچون مدیریت و برنامه ریزی، تفکر و کار گروهی هست که متاسفانه در این زمینه هیچگونه کاری انجام نشده است. درحالیکه بدون این مهارت ها اجرایی شدن معارف دینی در جامعه دور از ذهن می باشد.
رساـ رهبر معظم انقلاب بارها به انقلابی ماندن حوزه و طلبه ها اشاره نمودند، به نظر شما این امر چگونه امکان پذیر خواهد بود؟
حوزه با بخشنامه انقلابی نمی شود. انقلابی ماندن حوزه به انقلابی ماندن همه شخصیت هایی که در مناصب حوزوی حضور دارند، وابستگی مستقیم دارد. اگر قول و عمل ایشان توأمان انقلابی باشد انتظار می رود حوزه، انقلابی باقی بماند. اگر حمایت از طلاب انقلابی، قربانی مصلحت سنجی ها نشود، این دغدغه عملی خواهد شد.
برای انقلابی ماندن حوزه باید ایجاد جاذبه کرد
برای انقلابی ماندن حوزه بایستی ایجاد جذابیت کرد، اگر گفتار و رفتار حوزویان انقلابی، تکراری و کلیشه ای و به دور از علم و اخلاق بود انگیزه ای برای دیگران برای پیوستن به حزب الله به وجود نخواهد آمد.
تعریف انقلابی بودن و تبیین معنا و تبلیغ برای آن یک امر ضروری است
باز تعریف «انقلابی بودن » و تبیین معنا و تبلیغ آن از مهمترین کارهایی است که باید صورت پذیرد. امروز می گوییم طلبه باید سیاسی و انقلابی باشد؛ اما تعریفمان از سیاسی بودن روشن نیست. آیا شأن یک طلبه، یک محقق حوزوی و یا یک مجتهد و فقیه این است که تمام اطلاعات و قدرت تحلیل سیاسی خود را از مکالمات افراد و روزنامه ها و سایت های خبری به دست بیاورد؟یا اینکه در شأن و جایگاه ایشان این است که با مطالعه و بررسی منابع علمی و خواندن کتب اصلی علوم سیاسی، تاریخی و حقوقی به این مهم دست یابند؟ متاسفانه فضای سیاسی ما به واسطه نداشتن علم و آگاهی های لازم، به جولان گاه سیاست بازان حرفه ای تبدیل شده که با حرافی های خود به راحتی هر سیاهی را سفید و هر سفیدی را سیاه جلوه می دهند. طلبه انقلابی باید به علم مسلط باشد تا بازی نخورد و کسی را نیز بدون علم، متهم نکند. طلبه انقلابی باید خویشتن دار باشد؛ ممکن است که کسی بعد از سه سال مراوده با وی تحول فکری پیدا کند بنابرین نباید با اولین برخوردها از کوره در برود. اتفاقی که روزانه بارها در شبکه های مجازی و محافل دیگر رخ می دهد.
طلبه انقلابی باید در انسانیت سرآمد همه افراد و گروه های سیاسی باشد
طلبه انقلابی باید در انسانیت سرآمد همه افراد و گروه های سیاسی باشد. از همه با ادب تر و مهربان تر باشد. باید به گونه ای باشد که خصم در شرایط سختی و مشکلات، اولین نفری که برای رفع مشکلش به ذهنش می آید همان طلبه انقلابی نفوذ ناپذیر باشد. باید گوش باشد مثل پیامبر اذن خیر باشد. حرف حق را بپذیرد و به اشتباهش اعتراف کند هر چند مقابلش ضد انقلاب باشد؛ در غیر این صورت اعتماد طرف مقابل جلب نمی شود.
برای حفظ انقلاب در جذب افراد به دایره انقلاب بیش از اخراج آن بیندیشد
برای اثبات و به کرسی نشاندن حرف حق خویش به هر حرکت ناشایست، غیر اخلاقی و دور از انصاف دست نزند، حتی برای حفظ انقلاب در جذب افراد به دایره انقلاب بیش از اخراج آن بیندیشد. در عین اینکه مراقب ریزش هاست بیشتر برای رویش ها برنامه می ریزد. رفتار اثباتی اش قوی تر از رفتار سلبی است.
لزوم رسیدگی علمی به شبهات حوزویان در اعتقاد به اصل حکومت دینی
از شبهات جدی حوزویان که باید به آن رسیدگی علمی و نه امنیتی شود بحث اعتقاد به اصل حکومت دینی است. اعتقاد به اسلام سیاسی، اسلامی که مدیریت جامعه را بر عهده دارد، اسلامی که برای دین و دنیای مردم به وسط میدان می آید، باید تقویت شود و شبهات آن مرتفع شود. نمونه شبهاتی که متاسفانه در مقابله علمی با آن کم کاری حوزه را شاهد بودیم نامه جعلی و کذب منتسب به میرزای نائینی رحمه الله علیه بر علیه تشکیل حکومت دینی بود که در شبکه های مجازی دست به دست می شود و موجب تزلزل عقاید می گردد. ما بیش از آنکه به درگیری های سیاسی بین جناحین بپردازیم باید به آسیب مهم تفکر جدایی دین از سیاست در حوزه بپردازیم. ناکارآمدی نظام در بخش هایی از اداره حکومت طبیعتا به این شبهات دامن زده و به کمک فضای تئوریک علیه نظام دینی آمده است. حوزه باید به امثال این نامه حساسیت بیشتری نشان دهد.
آسیب شناسی واقع بینانه توسط محققین انقلابی اقدامی بسیار ضروری برای حفظفضای نقلابی حوزه و جامعه
با توجه به مشکلات فراوان جامعه، سرپوش گذاری، توجیه گری و محافظه کاری بدترین کاری است که می توان توسط روحانیت انجام پذیرد. آسیب شناسی واقع بینانه توسط محققین انقلابی، بیش و پیش از دیگران، اقدامی بسیار ضروری و تاثیر گذار برای حفظ فضای انقلابی حوزه و حتی جامعه است.
رساـ چه پیشنهادی به مدیر جدید حوزه دارید؟
ضمن تبریک به مدیر محترم جدید، موفقیت را برای ایشان از خداوند متعال خواهانم، در صورتی که جلسات منظمی در حضور ایشان برگزار شود، پیشنهادهای خود را به ایشان ان شاء الله اعلام خواهم کرد. اما در اینجا یک پیشنهاد را به صورت خلاصه مطرح می کنم. با توجه به سابقه حضور ایشان در جامعه المصطفی و ارتباطات برقرار شده با سایر کشورها، توجه به تجارب آموزشی کشورهای پیشرفته دنیا علی الخصوص کشورهای اسکاندیناوی، ژاپن و آمریکا بسیار حائز اهمیت است. کاری که یقینا در حوزه انجام نپذیرفته است و شاید دلایل و توجیهات فراوانی هم برای آن مطرح می شده و یا مخالفانی هم وجود داشته؛ اما سیستم های فراوان آموزشی موفقی در مدارس و دانشگاه های این کشورها وجود دارد که می تواند به برنامه ریزی مدیریت جدید کمک شایانی کند.
رساـ در پایان اگر صحبتی دارید بیان بفرمایید.
در پایان تأیید و طول عمر با عزت رهبر معظم انقلاب و شادی روح پرفتوح امام امت را از خداوند متعال خواهانم که همه این آوازه‌ها و افتخارات را مدیون ایشان هستیم./874/گ403/س
خبرنگار: محمدصالح غلامعلی نژاد
