کتاب «تاریخ غیبت کبری» اثر شهید صدر در مسائل تحلیلی مهدویت بی نظیر است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام جواد جعفری عضو هیأت علمی پژوهشکده حج و زیارت عصر امروز در کرسی نقد کتاب «تاریخ غیبت کبری» نوشته آیت الله سید محمد صدر که در ساختمان انجمن های علمی حوزه در قم برگزار شد، اظهار داشت: یکی از مشکلاتی که در بحث مهدویت این است که اکثر قریب به اتفاق این کتاب ها، کتاب هایی است که تقریبا مطالب مشخص و تکراری را بیان می کنند؛ در میان کتاب های مشابه، اگر کسی بخواهد تفقهی بکند و تحلیلی ارائه دهد، کم است؛ کتاب «تاریخ غیبت کبری» روش خوبی را در تألیف کتابی با این موضوع بنا گذاشته است.

وی با اشاره به مزیت این کتاب گفت: وقتی کتابی 50 سال پیش نوشته شده و این تحلیل را ارائه می دهد، نشان دهنده غنای آن است و متأسفانه این روش ادامه پیدا نکرده و مطالب جدیدی بیان نشده است؛ شاید به خاطر نگاه فقیهانه ای که نویسنده داشته، سبب تشویق دیگر مؤلفان شده است و این که سبب سر در گمی مخاطب می شود، به خاطر نگاه فقیهانه نویسنده است.

عضو هیأت علمی پژوهشکده حج و زیارت افزود: یکی از نقاط قوت کتاب «تاریخ غیبت کبری» این است که تمام احتمالات را بررسی می کند و این از حُسن کتاب است و به کلیات قناعت نمی کند.

وی تصریح کرد: از نکات مهم این کتاب، اشاره به عمل کردن امام زمان علیه السلام است که وقتی که در صفحه هفتاد بیان می کند که یکی از اشکالاتی که به مهدویت به خصوص وجود امام زمان علیه السلام شده و شقوق مختلفی را بیان می کند و علت دخالت نکردن امام زمان علیه السلام در ظلم های امروزه اشاره می کند و شبهه ای که احتمال بیان آن از سوی مخاطب می تواند باشد را بیان می کند؛ به عنوان مثال به شبهه فوق این گونه پاسخ می دهد که ممکن است مردم بگویند که ما هم به اماممان اقتدا می کنیم و به ظلمی که به دیگران روا می رود، کمک نمی کنیم تا دنیا پر از ظلم شود و امام زمان علیه السلام ظهور کند که نویسنده مبسوط این را پاسخ می دهد که امام مسؤولیت خاصی را دارد و مردم نیز مسؤولیتی دارند و هر جا ظلمی است، مردم باید در حد توان خود بایستند و مسائلی که گفته شد، به خاطر شرایط امام زمان علیه السلام در عصر غیبت است.

حجت الاسلام جعفری ضمن بیان مثالی از تحلیل غنی این کتاب گفت: یکی از نکات زیبای این کتاب به لحاظ محتوایی، جریان جزیره خضرا است که بیان کرده و سپس تحلیل می کند که وجود جزیره خضرا نمی تواند درست باشد و جامعه مستقیما زیر نظر امام زمان علیه السلام است که ایشان خود مستقیما اداره می کند و کسانی که در این جزیره حضور دارند، از عباد صالح خدا هستند؛ در ادامه این مطلب به معیار های جامعه اسلامی و دغدغه هایشان می پردازد و به بحث آزادی در این جزیره اشاره کرده و مطالب خوبی را بیان می کند که جامعه اسلامی چه شاخصه هایی دارد و با آنها جزیره را تحلیل می کند.

وی افزود: یکی از مطالبی که شهید صدر در صفحه 137 این کتاب(به زبان عربی) بیان می کند، این است که در ملاقات های حضرت چرا مسائل شخصی یک فرد بیان می شود و چرا مسائل جامعه در این ملاقات ها بیان نشده است تا مشکلات بر طرف شود؟ و در ادامه پاسخ می دهد.

عضو هیأت علمی پژوهشکده حج و زیارت با اشاره به تحلیلی بودن کتاب «تاریخ غیبت کبری» نوشته شهید صدر اظهار داشت: شهید صدر در این کتاب، بیشتر انتزاعی و به صورت تحلیلی عمل کرده است.

وی این کتاب را در مسائل تحلیلی در زمینه مهدویت بی نظیر دانست و گفت: کتابی تحلیلی در باب مهدویت به مانند این کتاب وجود ندارد، اما در باب مادر بودن مطالب این کتاب، کتب دیگری موجود است.

حجت الاسلام جعفری اظهار داشت: باید بین روایات فرقی بگذاریم که روایات شیعه و سنی داریم که متأسفانه در کتاب ها به این مسأله توجهی نمی شود؛ حدیث شیعی خالصی داریم که در کتب شیعه هستند و به سند شیعی نقل شده اند و همچنین احادیث شیعی داریم که در کتاب های عامه نقل شده اند و برعکس این قضیه درباره احادیث سنی نیز وجود دارد.

وی با بیان یکی دیگر از نقدهای وارده به کتاب «تاریخ غیبت کبری» نوشته شهید صدر گفت: در ابتدای این کتاب که می خواهد احادیثی را بیان کند، می گوید که این را کتاب های عامه و خاصه گفته اند و عامه زیر بار مسأله غیبت نمی روند که بخواهند حدیثی را در این باره بیان کنند. بنابراین این بیان نویسنده بیان درستی نیست و این در حالی است که در بین اهل سنت حدیثی درباره غیبت وجود ندارد.

عضو هیأت علمی پژوهشکده حج و زیارت در پایان خاطرنشان کرد: در بحث ازدواج حضرت تحلیل های زیادی دارد اما نتیجه ای که ایشان می گیرد نتیجه درستی نیست و می گوید «من آنچه به ظنّم می رسد این است که امام زمان علیه السلام ازدواج کرده باشد و فرزندی نداشته باشد»؛ این سخن یعنی این که ظن دارم که آن حضرت ازدواج کرده باشد و این مسأله برای ما قابل پذیرش نیست و تصور عجیبی است./822/پ202/ق