انقلاب زنان، زنان انقلابی
به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از صبح نو، انقلاب 57 ایران یک حرکت عظیم مردمی بود که سال‌هاست مورد توجه جامعه‌شناسان و دانشمندان علوم سیاسی است و تأثیرات این انقلاب در ساختار نظام بین‌الملل، موضوع بسیاری از پژوهش‌ها بوده است؛ اما یکی از ابعادی که در فضای آکادمیک و در فرهنگ عمومی کمتر به آن پرداخته شده، نقش ویژه و منحصربفرد زنان ایرانی در شکل‌گیری این حرکت مردمی بوده است. در حالی که این موضوع در سخنرانی‌های امام خمینی(رحمه‌الله‌علیه)، بعنوان معمار و رهبر این انقلاب و همچنین آیت‌الله خامنه‌ای در مناسبت‌های گوناگون به شکلی خاص مورد تأکید قرار گرفته است.
برجسته‌ترین نمونه از نقش ویژه زنان در شکل‌گیری حرکت مردمی ایران، راهپیمایی زنان مشهد در 17 دی‌ماه سال 56 ، بعنوان اولین تظاهرات انقلاب بود که جرقه اعتراضات گسترده در این شهر و بعد در سرتاسر کشور را زد. اعتراضاتی که دامنه آن روز به‌روز گسترده‌تر و در نهایت منجر به پیروزی انقلاب در بهمن 57 شد. به عبارت دیگر «اولین حرکت عمومی مردمی، یک حرکت زنانه بود و بعد از آن بود که حرکت‌های مردانه راه افتاد.»(سخنان آیت الله خامنه‌ای در سومین نشست اندیشه‌های راهبردی، 14/10/1390)
از آن پس نیز زنان در تمامی اعتراضات علیه حکومت پهلوی، همدوش و گاهی پیشاپیش مردان در صحنه مبارزه حضور داشتند.امام خمینی (ره) در 27 اردیبهشت‌ماه 58 یعنی حدود سه ماه بعد از پیروزی انقلاب در دیدار با اقشار گوناگون، ارزش این حضور زنانه را این گونه توصیف کردند: «زنان در عصر ما ثابت کردند که در مجاهده همدوش مردان بلکه مقدم بر آنانند ... همین خانم‌های محجبه، همین‌ها که مظهر عفاف هستند، در نهضت پیشقدم بودند و در ایثار مال هم پیشقدم... خواهرهای ما که در عصر نهضت شرکت داشتند ارزش اعمال آنها بیشتر بود از ارزش اعمال مردها».
در مناسبتی دیگر نقل شده ایشان در پاسخ به درخواست لغو ملاقات عمومی زنان، مجدداً به نقش کلیدی زنان در پیروزی انقلاب اشاره کردند: «خیال می‌کنید اعلامیه‌های من یا سخنرانی‌های شما شاه را بیرون کرد؟ همین زن‌ها شاه را بیرون کردند. با آنها با احترام رفتار کنید». (تا همیشه آشنا [تصویرهایی از زندگی امام خمینی]،محمود محمدی‌نسب، نشر روزانه، صفحه 100) امام خمینی (ره) در 27 فروردین‌ماه 1361، حضور شجاعانه زنان در صف اول مبارزات انقلابی را مایه افتخار و مباهات خواندند و ایستادگی و مقاومت زنان را این گونه وصف کردند: «ما باید امروز که روز زن است به زنان خویش افتخار نماییم. چه افتخاری بالاتر از اینکه زنان بزرگوار ما در مقابل رژیم ستمکار سابق و پس از سرکوبی آن، در مقابل ابرقدرت‌ها و وابستگان آنان، درصف اول، ایستادگی و مقاومتی از خود نشان دادند که در هیچ عصری چنین مقاومتی و چنین شجاعتی از مردان ثبت نشده است».
این توجه ویژه امام خمینی (ره) به نقش زنان در وقوع انقلاب و تثبیت و هدایت آن حکایت از باور عمیق ایشان به توانمندی‌های زنان در عرصه اجتماعی دارد. چنانچه امام خمینی (ره) در دیدار با زنان به مناسبت روز زن در اسفندماه 59 وظیفه هدایت و نصیحت دولتمردان را، همسنگ با نقش بی‌بدیل مادری، بر عهده زنان قرار دادند: «نقش زن در جامعه بالاتر از نقش مرد است؛ برای اینکه بانوان علاوه بر اینکه خودشان یک قشر فعال در همه ابعاد هستند، قشرهای فعال را در دامن خودشان تربیت می‌کنند ... هیچ توجه به صحبت‌ها و قلم‌ها و سخنرانی‌هایی که می‌شود نکنید، خودتان مستقل فکر کنید، تابع افکار دیگران نباشید. خودتان برای کشور خودتان کوشش کنید که مفید باشید. شما [زنان] هدایت کنید مردان را و هدایت کنید و نصیحت کنید دولتمردان را. شما مادران خوبی برای اطفال باشید و ناصحان خوبی برای جامعه و زحمتکشان خوبی برای مستمندان، و هستید بحمداللَّه».
بدیهی است نکته کلیدی چنین تأثیرگذاری شگرفی، نه شبیه شدن زنان با مردان در نقش آفرینی اجتماعی، بلکه حضوری مبتنی بر ویژگی‌های منحصربه‌فرد زنانه به ویژه قدرت روحی، صبر زیاد و عاطفه و احساس بوده است. نقش آفرینی‌ای که آیت الله خامنه‌ای تحت عنوان «عظمت زنانه» از آن یاد و آن را اینچنین توصیف کرده‌اند: «عظمت زنانه یعنی مخلوطی از شور و عاطفه انسانی که در هیچ مردی نمی‌توان این عاطفه شورانگیز را سراغ داشت؛ همراه با متانت شخصیت و استواری روح که همه حوادث بزرگ و خطیر را در خود هضم می‌کند و روی آتش‌های گداخته، شجاعانه قدم می‌گذارد و عبور می‌کند».
اما به‌نظر می‌رسد این نقش ویژه امروزه در بحبوحه افراط و تفریط‌هایی که بر سر حضور اجتماعی زنان در جامعه بوجود آمده، نیازمند واکاوی دوباره است. چنان که ریشه بسیاری از مشکلات جامعه امروز، از یک سو نگاه‌های تنگ‌نظرانه در حوزه نقش‌آفرینی مؤثرتر و کلان‌تر در حل مشکلات سیاسی، فرهنگی و اقتصادی جامعه و از سوی دیگر تلاش‌های غربگرایانه در راستای حذف ویژگی‌های منحصر به فرد زنانه و سوق دادن آنان به سمت شبیه شدن به مردان است. از این رو مبنا قرار دادن نوع نگاه اصیل امام (ره) به نقش زنان در حرکت رو به جلوی انقلاب، نیاز حیاتی امروز کشور ماست. البته بدیهی است وظیفه اصلی در این مسیر بر عهده زنان آگاه، با سواد و متفکر است./1325//102/خ