نگاهی به جدیدترین شماره فصلنامه «رسانه و خانواده»
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، دهمین و یازدهمین شماره فصلنامه تخصصی رسانه و خانواده را به مدیر مسؤولی حسین گودرزی منتشر کرده است.
در این شماره از فصلنامه بعد از یادداشت سردبیر این مطالب را میخوانیم:
اقتراح: درآمدی بر موضوع رسانه ملی، خانواده و مسائل نوپدی
آسیبشناسی آثار هرزهنگاری اینترنتی بر روابط جنسی زوجها
آسیبهای اعتیاد به اینترنت در خانواده و انواع آن
نشانهشناسی برنامه طنز تلویزیونی شبهای برره
شادی و نشاط در خانواده از منظر دین و رسانه
خانواده و فناوریهای سیار، تعاملی و دیجیتال
راهنمای توصیفی منابع زن و خانواده
اقتراح: درآمدی بر موضوع رسانه ملی، خانواده و مسائل نوپدی
با حضور آقایان دکتر حسین گودرزی، حجتالاسلام علی جعفری و دکتر نعمتالله کرماللهی
چکیده: اقتراح حاضر با عنوان «درآمدی بر موضوع رسانه ملی، خانواده و چالشهای نوپدید» با حضور دو تن از کارشناسان حوزه علوم اجتماعی و ارتباطات فرهنگی و اجرای یکی از محققان ارشد حوزه علوم ارتباطی انجام گرفته است.
مهمترین موضوع این اقتراح، توجه رسانهها به ویژه رسانه ملی به تحول گسترده خانواده، ناشی از گسترش فناوریهای نوین ارتباطی و تغییر هنجارهای اجتماعی مربوط به نهاد خانواده است. اکنون گسترش موج این تغییرات به جامعه اسلامی ایران رسیده و تاکنون چنین وضعیتی در جامعه ما سابقه نداشته است؛ ازاینرو، از این تحولات به «چالشهای نوپدید خانواده» تعبیر میشود.
قسمت نخست اقتراح، به آمارها و تغییرات نهاد خانواده در جامعه امریکا، در جایگاه یکی از منابع اصلی پدیدآورنده فناوریهای نوین ارتباطی پرداخته شده و در ادامه فهرستی از مهمترین اثرپذیریهای نهاد خانواده در جوامع مصرفکننده از جمله جامعه اسلامی ایران، برشمرده شده است. سپس به نقش و جایگاه رسانه ملی و وظایف راهبردی آن توجه کرده است.
بخش دوم اقتراح به مسئلهشناسی مناسبات تلویزیون جمهوری اسلامی ایران و نهاد خانواده به شیوه نظری و طرح پرسشهای اساسی در چند برش عمده نظری معطوف گشته و با رویکردهای ترکیبی در هر بخش، پرسشهایی مطرح کرده است. در واقع محقق محترم اذعان دارد، پاسخ به این پرسشها میتواند راهبردهای جدید رسانه ملی در بخش دیداری خانواده را ترسیم کند.
آسیبشناسی آثار هرزهنگاری اینترنتی بر روابط جنسی زوجها
حکیمه ملکاحمدی
صمد عدلیپور
زهرا پیرنیا
چکیده: نیاز جنسی یکی از نیازهای مهم انسان است و حرکت صحیح برای ارضای آن، موجب آرامش روانی فرد میشود، گاهی برخی افراد از راههای نامناسب، درصدد رفع این نیاز برمیآیند. یکی از این راههای نامناسب، هرزهنگاری در فضای مجازی است که به شکلهای مختلف، محصولات گوناگونی را در اختیار مخاطبان قرار میدهد و میتواند آسیبهای جبرانناپذیری بر فرد و جامعه وارد سازد. شاید بتوان گفت مهمترین آسیبی که کاربری این محصولات در پی دارد، به زنان و به دنبال آن، نهاد خانواده وارد میشود. به دلیل اهمیت این موضوع، هدف اصلی پژوهش، بررسی تأثیرات هرزهگردی اینترنتی بر خانواده و روابط جنسی زوجها است و به صورت کیفی، با استفاده از روش مصاحبه عمیق و مبتنی بر نمونهگیری هدفمند انجام شده است. بدین منظور با 20 نفر از مردانی که مصرفکننده فیلم و عکس هرزهنگاری بودند، مصاحبه عمیق صورت گرفته است. نتایج تحلیل یافتهها، استخراج مقوله اصلی الگوی رفتار جنسی معتادان به هرزهنگاری اینترنتی با زیرمقولههای اعتیاد، تشدید، حساسیتزدایی، تخیلات جنسی، فعالیت جنسی و رفتار جنسی شهوانی است.
آسیبهای اعتیاد به اینترنت در خانواده و انواع آن
معصومه محمّدیسیف
قاسم محمّدیسیف
سعید نریمانی
چکیده: اینترنت امروزه جایگاه ویژهای در خانوادهها دارد و به عنوان یک وسیله ارتباطی با کاربردی دوجانبه، عرصه زندگی فردی و اجتماعی را دچار تغییر و تحول کرده است؛ به طوری که هم جریان زندگی را آسان کرده و سبب رفاه آدمی شده و هم با دسترسی گسترده و استفاده بیش از حد به آن، افراد را به شدت به خود وابسته ساخته و نوع جدیدی از اعتیاد به نام اعتیاد اینترنتی یا اعتیاد مدرن را پدید آورده است.
در این مطالعه تلاش شده است اعتیاد به اینترنت و پیامدهای آن بر خانواده، کنکاش شود. بدین سبب، بر اساس تحقیقات و اطلاعات پژوهشی انجام شده در ارتباط با موضوع تحقیق، از روش اسنادی برای انجام و اتمام پژوهش بهره گرفته شده است. در نهایت، بعد از ارائه تعاریفی از مفاهیم اساسی تحقیق، اعتیاد اینترنتی، انواع و اثرات فردی و اجتماعی آن بر کاربران و خانوادههایشان، تشریح و پیشنهادهایی برای جلوگیری از شکلگیری و کاهش این پدیده، ارائه شده است.
نشانهشناسی برنامه طنز تلویزیونی شبهای برره
علیرضا دبّاغ
چکیده: بررسی ابعاد مختلف یک سریال پرمخاطب تلویزیونی، از نظر ارتباطات و تأثیر در حوزه پیام، میتواند مورد توجه خانوادهها و محققان تعلیم و تربیت قرار گیرد.
این پژوهش میکوشد با مطالعه دقیق قسمتهای آغازین سریال پرمخاطب شبهای برره، لایههای پنهان پیام و اثر آن بر اعضای خانواده را با روش نشانهشناسی بررسی، تجزیه و تحلیل کند و بر اساس نظریههای مطرح ارتباطات همچون نظریه استفاده و خشنودی، الگوی رویکرد مخاطب، ناموزونی شناخت و گونهشناسی اثرات کوتاه و بلندمدت پیام، فرصتها و تهدیدهایی را که یک اثر پربیننده تلویزیونی میتواند بر اعضای جامعه پدید آورد، معرفی میکند.
بر این اساس، چهار نظام دال و مدلولی ارائه شده و نتیجهگیری میشود که این سریال، از بعد سرگرمی بخشی، میتواند نیازهای فراغت و کنش متقابل اجتماعی مخاطبان را برطرف کند، اما از لحاظ آگاهی و هویتبخشی، اثرات مثبتی نداشته است، ضمن آنکه به ناهماهنگی شناخت به عنوان یکی از مهمترین مسائل روانشناختی و تربیتی در حوزه خانواده دامن میزند.
شادی و نشاط در خانواده از منظر دین و رسانه
علی فریادرس
چکیده: در اسلام، برای ایجاد شادی، راهکارهایی از قبیل ایمان و تقوای الهی، پرهیز از گناه، راضی شدن به قضا و قدر الهی، قناعت، مسافرت، گشادهرویی، تبسم و خنده، شرکت در مجالس جشن و شادی (حلال)، شوخی و مزاح و هدیه دادن وجود دارد که به آنها سفارش فراوان کرده است.
نمونههای شادی مطلوب از جمله ذکر و یاد خدا، انجام عمل صالح و خیر، شوخی و لطیفههای مناسب و پیشرفت علمی و نمونههای شادی نامطلوب مانند لذتهای ناشی از گناه، لهو و لعب، موسیقی حرام، تمسخر دیگران است.
پژوهش حاضر میکوشد افزون بر معرفی انواع شادی مطلوب و نامطلوب، نقش خانواده و رسانههای جمعی از جمله رادیو و تلویزیون را در ایجاد شادی و نشاط بر اساس آموزههای اسلامی در قرآن و سخنان معصومان علیهم السلام بررسی کند و راهکارهایی در زمینه ایجاد شادی در خانواده و روشهای انتقال آن از طریق رسانه ارائه دهد.
برخی از راهکارهای رسانهای توسعه شادی شامل موارد زیر است: تهیه و تولید برنامههای کوتاهمدت اخلاقی ـ عرفانی، تشکیل کمیتهها و کارگروههای تخصصی ویژه شادی رسانهای، تهیه و تولید برنامه برای معرفی اماکن زیارتی و سیاحتی، ایجاد شبکه رسانهای گردشگری، خارج کردن برنامههای شادیبخش از مناسبتی بودن، کم کردن سهم غم و غصه در برنامهها، برنامهریزی مناسب برای افزایش سهم برنامههای شاد در شبکهها و استمرار پخش برنامههای شاد.
خانواده و فناوریهای سیار، تعاملی و دیجیتال
ترجمه: منا نادعلی
مقدمه مترجم: اطلاعاتی در این مقاله پیش روی مخاطبان محترم قرار دارد مشخصاً بر پایه تحقیقات صورت گرفته در بافت خانوادههای غربی است. ازاینرو، به رغم تعمیمپذیری و تطبیقپذیری برخی از هنجارها و ناهنجاریهای موجود در حوزه فناوریهای رسانهای، طرح مسائل و چالشهای مورد اشاره در این مقاله، به معنای توصیف شرایط کنونی جامعه و خانوادههای ایرانی نیست. قدر مسلم، توجه به پیشینههای فرهنگی و اجتماعی در بررسی کارکردها و کژکارکردهای رسانههای نوین ارتباطی از اهمیت بسیار برخوردار است و جامعه ایران اسلامی نیز از این قاعده مستثنی نیست. وجود زمینههای تربیتی ایرانی و اسلامی در خانوادههای این سرزمین، شرایطی متفاوت و متمایز از وضعیت کنونی خانوادههای غربی را فراهم آورده است. تعمیم ادعاهای مطرح شده در این تحقیق به خانوادههای ایرانی مسلماً نیازمند انجام تحقیقاتی متفاوت خواهد بود.
با این حال، به منظور پیشگیری از نتایج و عواقب گاهاً ناشناخته استفاده از فناوریهای ارتباطی نوین، پرداختن به چالشهایی از این دست مفید خواهد بود. محققان و پژوهشگران حوزه خانواده و رسانه با کسب پیشزمینهای درباره آسیبهای موجود و با بهرهگیری از روشهای مهم و تأثیرگذار آیندهپژوهی قادر خواهند بود تا گامی مهم در این عرصه برداشته و خانوادههای ایرانی را نسبت به آسیبها و چالشهای ممکن آگاه سازند.
راهنمای توصیفی منابع زن و خانواده
مقدمه: معرفی آثار و نوشتههای منتشرهشده در حوزه زنان و خانواده، برای آگاهی بیشتر پژوهشگران و علاقهمندان به مسائل خانواده، یکی از اهداف و مأموریتهای نشریه رسانه و خانواده است. اتخاذ چنین رویکردی موجب بسط و توسعه دیدگاهها و عمیقتر شدن دامنه اطلاعات و دانش پژوهشگران خواهد شد و در نهایت به غنای تحقیقات و پژوهشهای آتی خواهد انجامید. ازاینرو، مانند شمارههای پیشین، تعدادی از کتابهای معتبر و کاربردی در موضوعات یادشده همراه با معرفی تفصیلی آنها در این شماره نیز معرفی میشود.
اداره کل پژوهشهای اسلامی و رسانه، دهمین و یازدهمین شماره فصلنامه تخصصی رسانه و خانواده را در ۲۲۰ صفحه و به قمیت ۶۰۰۰ تومان منتشر کرده است./۹۹۸/ن ۶۰۴/ش