پیامدهای سخن چینی
به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، یکی از اقسام غیبت که در بعضی موارد تبعات خطرناکی دارد سخن چینی و نمامی است.
اصولا عیب‌جویی کردن از دیگران از صفات رذیله‌ای است که هر عقل سلیمی جدا از هر آیین و دینی بر رذیله بودن آن اذعان دارد.
البته گاهی اوقات سخن چینی الزاماً مرادف عیب‌جویی نیست، ولی نفس انتقال سخن به دیگران به گونه‌ای است که ایجاد اختلاف و کدورت می‌کند و چه بسا فتنه‌هایی را به همراه داشته باشد.
نمّام از جمله افرادی است که طبق احادیث وارد بهشت نمی‌شود و خداوند در قبرش آتشی را بر او مسلط می‌کند که تا روز قیامت او را می‌سوزاند و وقتی از قبر خارج شد خداوند مار بزرگی (اژدهایی) را بر او مسلط می‌کند که گوشتش را بگزد تا اینکه وارد جهنم شود.
یکی از اثرات مهم سخن چینی، ایجاد حس بدبینی به دیگران است که خود این بدبینی تبعات منفی دیگری را ممکن است به همراه داشته باشد و چه بسا حرمت‌هایی را از بین ببرد که تمامی اینها، هم از نظر اخلاقی و هم از نظر شرعی جزء امور ناپسند به شمار می‌آید.
پيامبر صلی الله علیه و آله صريحا در اين زمينه توصيه كرده و به اصحاب فرمودند: احدى از شما درباره هيچ‌یک از ياران من سخنى كه مرا نسبت به او بدبين سازد نقل نكند، چرا كه من دوست دارم با قلبى پاک با شما روبرو شوم. (تفسیر نمونه/ج24/ص390)
یکی از مصادیق سخن چینی، افشای سرّ دیگران است. گاهی مطلبی در محفلی بیان می‌شود که جزء اسرار گوینده است و دوست ندارد که آن مطلب منتشر شود و چه بسا انتشار آن مطالب فتنه‌هایی را به دنبال خواهد داشت.
سخن چینی و فتنه
سخن چینی نوعی فتنه است و به تصریح قرآن فتنه از قتل شدیدتر و بزرگتر است. الفِتْنَةُ اشدُّ مِنَ القَتل.(بقره/191). الفتنةُ اکبرُ من القَتل (بقره/217)
اصولا ایجاد فتنه یکی از نتایج سوء و مهم سخن چینی است که چه بسا تبعات منفی دیگری را نیز به همراه خواهد داشت. در بعضی موارد کار به نزاع و قتل هم ممکن است کشیده شود. چه بسیار جنگهایی که در طول تاریخ رخ داده و خونهای زیادی ریخته شده که ریشه‌اش یک نمامی و سخن چینی بوده است.
سخن چین، شریرترینِ افراد
از این‌رو بی جهت نیست که در حدیث از سخن چین به شریرترین‌ها یاد شده است.
پيامبر صلى الله عليه و آله به اصحاب خود فرمود: آيا شما را از شريرترينتان آگاه نکنم؟ گفتند: چرا، يا رسول الله. فرمود: آرى آنان كسانى هستند كه راه نمامى را پیش گرفته‌اند، دوستان را از هم جدا می‌سازند و از پاكان و پاكيزگان عيبجوئى می‌كنند. (من لا يحضره الفقيه/ ج4/ ص375)
سخن چینی ابعاد گوناگونی دارد؛ گاهی در یک خانواده صورت می‌گیرد و می‌تواند اختلافات خانوادگی را دامن بزند، سبب قطع رحم شود، ریشه طلاقی در خانواده شود و مسائل ناگوار دیگری را به همراه داشته باشد.
سخن چینی و سوء ظن
بعضی اوقات شخصی رفتاری از مرد یا زنی را می‌بیند که چه بسا به خودی خود مشکلی هم ندارد؛ بعد آن ویژگی را برای همسر آن شخص بیان می‌کند. نتیجه این می‌شود که مرد به همسرش و یا زن به شوهرش بدبین می‌شود و با یک سوء تفاهم ساده، مسیر طبیعی و آرامش زندگی به هم می‌خورد و نهایتا کار را به طلاق و جدایی و از هم گسیختگی خانواده منجر می‌سازد.
در این موارد شخص سخن چین علاوه بر اینکه از بابت سخن چینی مرتکب گناه بزرگی شده است و چون معمولا موارد این چنینی ناشی از سوء ظن است، در واقع تهمت هم زده و از این جهت هم گناه دیگری را مرتکب شده است. از این‌رو انسان خیلی باید مراقب باشد و هر مطلبی را بیان نکند و تا حد امکان فعل دیگران را بر خیر و نیکی حمل کند و به دیگران سوء ظن نداشته باشد.
در واقع می‌توان گفت که در بعضی مواقع سخن چینی ریشه در سوء ظن دارد و خود این بدگمانی عامل برخی رذائل اخلاقی از جمله تهمت زدن و سخن چینی می‌شود. خداوند در قرآن کریم می‌فرماید: يَأَيهُّا الَّذِينَ ءَامَنُواْ اجْتَنِبُواْ كَثِيرًا مِّنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ؛ اى اهل ايمان! از بسيارى گمان‌ها پرهيز كنيد زيرا كه بعضى از آن‌ها گناه است.(حجرات/12)
امیرمؤمنان علیه‌السلام فرمود: اعمال برادر دينی‌ات را بر نيكوترين وجه تفسير و توجيه كن، مگر اين كه دليلی بر خلاف آن قائم شود و هرگز نسبت به سخنی كه از برادر مسلمانت صادر شده گمان بد مبر و تا هنگامی كه می توانی برای آن توجيهی مناسب و راه صحيح داشته باشی.(کافی/ج2/ص362)
سخن چینی در سطح بین المللی
سخن چینی گاهی در سطح کلان جامعه و یا حتی بین المللی است که می‌تواند تنش‌های داخلی در کشور و همچنین بین کشورهای مختلف ایجاد کند. یکی از مصادیق بارز این‌گونه سخن چینی، افشای اسرار اطلاعاتی و امنیتی کشور به بیگانگان است که دست کم در بعضی موارد همان جاسوسی است و می‌تواند تبعات سنگینی را برای یک کشور و ملت آن به وجود بیاورد.
با این اوصاف شاید پی ببریم که بی‌دلیل نیست چرا از نمّام به عنوان شریرترین‌ها یاد شده است!/999/ی۷۰۳/س
بابک شکورزاده