اهمیت احسان به پدر و مادر و شرایط آن

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام والمسلمین محمدجواد ارسطا در نشست علمی مبانی فقهی حقوق بشر اسلامی که پیش از ظهر امروز در ساختمان انجمن های علمی حوزه علمیه برگزار شد با بیان این که حقوق بشر را از زوایای مختلفی همانند کلام، فلسفه همچنین فقه می توان مورد بررسی قرار داد، اظهار کرد: بحث ما در زمینه حقوق بشر از زوایه فقه است به دلیل این که از اهمیت بیشتری نسبت به زوایای دیگر برخوردار است.

استاد حوزه و دانشگاه ادامه داد: تا کنون از زوایای مختلفی به مسأله حقوق بشر پرداخته شده است اما از منظر فقهی بسیار کم مورد بررسی قرار گرفته است و از سوی دیگر تا زمانی که مسأله حقوق بشر از نظر فقه مشخص نشود نمی توان به صورت دقیق دیدگاه اسلام را مطرح کرد.

وی با اشاره به بند ج از ماده 7 اعلامیه اسلامی حقوق بشر گفت: این ماده بیان می کند بر اساس احکام شرع هریک از والدین نسبت به فرزندان خود و اقوام نسبت به اقوام دارای حقوقی هستند؛ این بند در آغاز حقوق والیدن نسبت به فرزندان را مورد بررسی قرار می دهد که ما نیز در این بحث به بررسی آیات قرآن کریم در زمینه حقوق والدین نسبت به فرزندان خواهیم پرداخت.

عضو هیأت علمی دانشگاه تهران اضافه کرد: در قرآن کریم در چهار آیه یعنی آیات 83 سوره بقره، 36 نساء، 151 انعام و 23 و 24 اسراء پس از توصیه به توحید بلا فاصله بحث احسان به والدین را مطرح می کند که چنین موردی نشان می دهد بحث احسان به والدین از اهمیت بالایی برخوردار است؛ از میان آیات بیان شده آیات 23 و 24 سوره انعام را مورد بررسی قرار خواهیم داد.

وی افزود: در آیه 23 و 24 سوره اسراء از واژه«قضی» به معنی حکم قطعی استفاده شده است یعنی این که احسان به والدین و عبادت خداوند، قطعی است و هرگز نسخ نمی شود.

حجت الاسلام والمسلمین ارسطا تبیین کرد: همچنین در آیات مورد بحث در سوره انعام از جمله، بالوالدین احسانا استفاده شده است که دارای نکاتی است از جمله این که به صورت مطلق و بدون قید مسلمان بودن امده است که نشان می دهد برای احسان به والدینف مسلمان بودن آنها شرط نیست.

وی اضافه کرد: از سوی دیگر این جمله اطلاق دارد و دایره وسیعی از اعمال یعنی هرچه که عرفا به آن احسان گفته می شود را شامل می شود همانند محبت، نگاه مهربانانه، ادب، اطاعت، تشکر، مراقبت، برطرف کردن نیازها و موارد دیگر؛ احسان به والدین نیز به صورت مطلق آمده است یعنی احسان به آنها حد و مرز ندارد زیرا  بسیاری از احسان ها دارای حد هستند همانند احسان به فقرا تا زمانی که غنی شوند یا گرسنگان تا زمانی که سیر شوند اما احسان به والدین حد ندارد همانند عدالت.

استاد حوزه و دانشگاه با تصریح بر این که به هر میزان نیاز روحی و جسمی والدین بیشتر شود، احسان به آنها نیز ضرورت بیشتری پیدا می کند، ابراز کرد: خداوند در آیات مورد بحث پس از توصیه احسان به والدین، از میان مراحل عمر والدین مرحله پیری را به طور خاص بیان می کند.

وی اضافه کرد: آیات مورد بحث احسان به نیکوکاران را به تنهایی کافی نمی داند بلکه می گوید باید با زیبا سخن گفتن همراه باشد آن هم زیبا سخن گفتنی که ناشی از محبت است؛ در احسان به والدین مقابله شرط نیست یعنی نمی توان گفت تا زمانی که پدر و مادر خوش زبان هستند یا این که احسان می کنند باید به آنها احسان کرد، بلکه احسان به والدین مطلق است و در هر شرایطی باید به آنها احسان کرد./1324/پ۲۰۲/ی