تألیفات شیخ مفید در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی
به گزارش خبرگزاری رسابه نقل از خبرگزاری کتاب، بیش از 700 نسخه ارزشمند از جمله 300 نسخه خطی و چاپ سنگی از آثار شیخ مفید در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.
مسئول اداره مخطوطات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، اعلام کرد: بیش از 700 نسخه از تالیفات شیخ مفید با موضوعات فقه و اصول، فقه و حدیث و کلام شامل کتاب‌های خطی و چاپ سنگی، کتاب‌های چاپی، نسخه‌های عکسی، میکروفیلم و پایان‌نامه در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود که در این میان، حدود 300 نسخه خطی و چاپ سنگی وجود دارد که برخی به واسطه قدمت، تاریخ کتابت و یا حاشیه‌نویسی برخی بزرگان بر آن‌ها، از نفاست بالایی برخوردار هستند.
سید محمدرضا فاضل هاشمی ادامه داد: از جمله آثار این عالم و مرجع بزرگ شیعه در گنجینه نسخه‌های خطی آستان قدس، «خصائص و مفاخر» در اخبار و احادیث شیعه است که به خط نسخ 27 سطری در سال 898 هجری قمری کتابت شده و اثر دیگر «مسائل العویص» به کتابت سال 961 قمری در زمینه فقه بوده که توسط علامه حائری وقف آستان قدس شده است.
وی با اشاره به «فصول المختار عن عیون و المحاسن» گفت: این اثر نسخه نفیسی است که کتابت آن به قرن 10 برمی‌گردد و علی‌بن الحسین علم‌الهدی، گزیده‌ای از «العیون» شیخ مفید را در آن گرد آورده است.
مسئول اداره مخطوطات آستان قدس رضوی، افزود: «مسار الشیعه»، یکی دیگر از تألیفات مهم شیخ در حوزه اخبار بوده که شامل مختصری از حالات ائمه اطهار (ع) و مخالفین وی است. نسخه‌های متعددی از این اثر در گنجینه کتاب‌های خطی آستان قدس موجود است که دو نسخه از آن‌ها یکی به کتابت 1104 و دیگری به کتابت 1075 قمری از نفاست ویژه‌ای برخوردارند.
فاضل هاشمی همچنین بیان کرد: کتاب «ذبایح اهل کتاب» در زمینه فقه به کتابت 1089 قمری، «المقنعه» در حوزه فقه و کلام به کتابت 955 قمری و «الإرشاد» تحریر ربیع‌الثانی 1032 قمری، سه اثر نفیس دیگر در این مجموعه است.
این مسئول فرهنگی با بیان اینکه از اثر معروف شیخ مفید با نام «الإرشاد فی معرفه حجج الله علی العباد»، نسخه‌های متعددی در گنجینه کتاب‌های خطی کتابخانه آستان قدس موجود است، گفت: این اثر، نخستین و دقیق‌ترین تألیف وی در شرح حال ائمه اطهار (ع) است که نسخه‌ای به کتابت قرن 11 و 12 و دو نسخه ارزشمند از ترجمه فارسی این اثر با نام «تحفه سلیمانی» یکی به کتابت سال 1127 و دیگری با چاپ سنگی متعدد به سال 1303 هجری قمری، از دیگر نسخه‌های این گنجینه است.
«محمد بن محمد بن نعمان»، مشهور به شیخ مفید از بزرگترین علمای شیعه دوازده امامی در نیمه دوم قرن چهارم و اوائل قرن پنجم قمری و از احیاكنندگان بزرگ علوم اسلامی و مروجان سخت‌کوش فرهنگ شیعی و از نشردهندگان فقه امامیه بوده که بالغ بر 200 عنوان کتاب در زمینه‌های فقه و اصول، حدیث و کلام تألیف کرده است.
کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی از نیمه دوم سال 1373 مورد بهره‌برداری قرار گرفت و در فروردین 1374 به‌طور رسمی افتتاح شد. ده‌ها کتابخانه تخصصی در ذیل این مجموعه دایر شده که محل نگهداری آثار ارزشمندی اعم از نسخه‌های نفیس خطی و چاپ سنگی و سربی، مرقعات، دست‌نوسته‌ها، جزوات و قرآن‌های خطی، اسناد دیداری و شنیداری، نفایس مطبوعاتی، کتاب‌های الکترونیکی و منابع نفیس لاتین است.
از قدیمی‌ترین نسخه‌های خطی موجود در گنجینه آستان قدس رضوی می‌توان به «شرح دیوان تمیم بن مقبل» از شعرای مخضرم متوفی حدود 37 قمری، «مختصر کتاب العین» متن از خلیل بن احمد و اختصار آن از ابوبکر محمد بن حسن زبیدی، «صحیفه کامله سجادیه» از علی بن الحسین(ع)، به خط حسن بن ابراهیم بن الزامی، «نهج البلاغه» گردآورنده سید رضی و «راههایی که به مدینه منتهی می‌شود» در ذکر وضع مسجد رسول خدا(ص) با برخی از توقیعات رسول اکرم(ص) و روایاتی از رجال حدیث نواحی مذکور در آن اشاره کرد./925/ د 103/ش