نگاهی به آثار آیت الله سید محمد حجت کوه کمره ای
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، امروز سال روز وفات آیت الله سید محمد حجت کوه کمره ای از بزرگان حوزه علمیه و مؤسس مدرسه حجتیه قم است. به همین دلیل در این نوشته به معرفی آثار ایشان /رداخته ایم.
آیت الله سید محمد حجت کوه کمره ای در سال 1310 ق(1271ش) در تبریز در خانواده‌اى روحانى به دنیا آمد. خانواده‌اش از سادات كوه‌كمر، محلى از توابع اَهَر در منطقه آذربایجان شرقى، بودند و نسب او به علی‌اصغر، فرزند امام سجاد علیه‌السلام می‌رسد.
تحصیلات
سیدمحمد حجت ادبیات، ریاضیات، طب قدیم و برخى علوم جدید را در تبریز آموخت. بیشتر دروس مقدماتى فقه و اصول و كتاب ریاض المسائل سید على طباطبایى را نیز در همانجا نزد پدرش فراگرفت و خود به تدریس شرح لمعه شهید ثانى پرداخت و براى ادامه تحصیل به نجف رفت. فقه و اصول و حدیث و رجال را نزد سید محمد كاظم طباطبایى یزدى، سید ابوتراب خوانسارى، شیخ الشریعه اصفهانى، سید محمد فیروزآبادى، میرزا حسین نائینى، آقا ضیاء عراقى، على قوچانى و شیخ على گنابادى فراگرفت. ریاضیات و نجوم را نیز در نجف از حیدرقلی خان سردار كابلى آموخت.
تدریس
درس خارج فقه او، پس از درس آیت الله حاج شیخ عبدالكریم حائرى یزدى، مهم‌ترین درس حوزه علمیه قم به شمار می‌رفت و فقیهان بزرگى در درس حجت شركت كردند و شاگردان متعددى نزد او تربیت شدند، مانند سید محمد محقق داماد، میرزا هاشم آملى، محمدعلى قاضى طباطبایى، سید موسى زنجانى، مرتضى حائرى یزدى، ابوطالب تجلیل تبریزى، علی صافى گلپایگانى، لطف الله صافى گلپایگانى، سید نصرالله مستنبط، محمد كرمى، و ... .
مرجعیت
ایشان كه پس از وفات حائری یزدى، یكى از مراجع تقلید شده بود، در پى رحلت سید ابوالحسن اصفهانى در 1326ش و حاج آقا حسین قمى در 1327ش، از مراجع تقلید مشهور شد و مقلدان فراوانى، به ویژه در منطقه آذربایجان یافت
وى در قم، مدرسه‌اى دینى به نام مدرسه حجّتیه ساخت كه بناى آن از 1324ش آغاز شد. این مدرسه علاوه بر محل سكونت طلاب و مدرّسان، داراى مسجد و كتابخانه نیز بود و از مدارس مهم و بزرگ آن زمان به شمار می‌رفت فهرست نسخه‌هاى خطى كتابخانه مدرسه حجّتیه، به كوشش رضا استادى در 1354ش به چاپ رسید.
رحلت
سید محمد حجت، پس از یك دوره بیمارى سخت، در 62 سالگى در 1331ش در قم وفات یافت و در حجره‌اى كنار مسجد مدرسه حجّتیه به خاك سپرده شد.
آثار
حجت در حدیث و فقه و اصول تألیفات بسیارى دارد. مهم‌ترین آثار حدیثى وى عبارت‌اند از:
لَوامِعُ الاَنوار الغَرَویة فى مُرْسَلاتِ الآثارِ النَّبَویة، درباره روایات مرسل نبوى و تعیین موارد قابل اعتماد آن؛
مُسْتَدْرَكُ المُسْتَدرَك فى اِستِدراكِ ما فاتَ عن صاحبِ المُسْتَدرَك، كه تكمله‌اى است بر مُسْتَدْرَكُ الوَسائل محدّث نورى؛
و جامعُ الاحادیث و الاصول (نام دیگر آن: مَجْمَعُ الاحادیث)، كه ناتمام ماند.
آثار مهم فقهى:
كتاب‌البیع؛ كتاب‌الصلوة؛ كتاب‌الوقف؛ تَنْقیحُ المطالبُ المُبْهَمَة فى عَمَلِ الصُّوَرِ المُجسّمة؛ و مناسك حج كه ابتدا در تهران و سپس در 1368 در قم و تبریز چاپ سنگى شد؛ خلاصةالاحكام، ترجمه فارسىِ بِدایةُ الهدایة (اثر موجز فقهى شیخ حرّ عاملى)، كه در 1343 در تهران منتشر شد؛ منتخب‌الاحكام ؛ حاشیه بر بعضى كتابهاى فتوایى، از جمله وسیلة النجاة سید ابوالحسن و عروة الوثقى سید محمدكاظم طباطبایى یزدى. حاشیه عروه ابتدا در 1366 در قم و سپس همراه با حواشى پنج تن از مراجع، در 1371 در تهران چاپ شد و اثر رجالى وى، حاشیه‌اى بر تَنْقیحُ المَقال عبداللّه مامَقانى .
به گفته سید شهاب الدین مرعشی نجفى(ره)، برخى تألیفات حجت كوه‌كمرى، به خط خود او، در كتابخانه ایشان بوده است.
تقریرات
بسیارى از شاگردان حجت، تقریرات درس او را نگاشته‌اند، كه نسخه هاى خطى شمارى از آنها در كتابخانه شخصى او بوده است.
درس او در مبحث بیع، به قلم یكى از شاگردانش، یحیى فاضل همدانى، در 1373/1333ش در قم چاپ شد. همچنین تقریر دیگرى از این مبحث به قلم ابوطالب تجلیل تبریزى، با عنوان البیع در همان سال در تبریز و بار دیگر در 1368ش در قم به چاپ رسید.
على صافى گلپایگانى نیز تقریرات درس اصول فقه او را با عنوان المَحَجَّة فى تقریرات الحُجَّة نوشت كه در 1377ش در قم چاپ شد.
تفسیر معروف التبیان فى تفسیر القرآن تألیف شیخ طوسى نخستین بار به همت میرزا على آقا شیرازى و حمایت سید محمد حجت، در دو مجلد، در فاصله سالهاى 1362 تا 1365/ 1322ـ 1325ش در تهران چاپ سنگى شد
حجت كوه‌كمرى به جمع آورى و نگاهدارى میراث شیعه بسیار علاقه‌مند بود و از این‌رو از زمان اقامت در نجف، نسخه هاى خطى ارزشمندى را در كتابخانه شخصى خود که فهرستى از این آثار در 1377ش به اهتمام سید جعفر حسینى اشكورى با ثبت شصت اثر منتشر شده است، ولى برخى منابع تعداد آنها را (با ذكر عنوان) 125 اثر دانسته‌اند. آثار و تألیفات سید حسین كوه‌كمرى و تقریرات نگاشته شده شاگردان او هم نزد محمد حجت بوده است. مجموعه نسخ خطى كتابخانه محمد حجت كوه‌كمرى هم اكنون در كتابخانه عمومى آیت‌اللّه مرعشى نجفى نگهدارى می‌شود./۹۲۵/ ت ۳۰۳/ش
منبع: http://dare-akherat.irا (باتلخیص)