زندگی اشرافی مسئولان سم مهلک عدالت اجتماعی

اشاره: مفهوم عدالت برای همه‌ مردم دنیا اعم از اسلامی و غیر اسلامی مفهومی ضروری و واجب تلقی می‌شود، به‌گونه‌ای که عدم رعایت آن توسط حاکمیت یک کشور خسارات جبران‌ناپذیری بر بدنه مردمی یک جامعه وارد می‌سازد و این درحالی‌است که مردم هر جامعه‌ای بزرگترین حامی هر حکومتی محسوب می‌شوند.

در کشورهای اسلامی به‌خاطر پشتوانه دینی آن و توصیه‌هایی که دین اسلام به اجرای عدالت کرده است، طبعا رعایت عدالت ضروری‌تر تلقی می‌شود.

حال در دوران 40 سالگی انقلاب اسلامی قرار داریم و طبیعتا اگر دولتمردان نظام به وظایف خود عمل کرده بودند، اجرای عدالت در کشور به‌طور کامل بایستی نهادینه شده باشد و حال این‌که پای عدالت در کشور همچنان می لنگد!

رهبر معظم انقلاب در دیدار اخیر با مردم آذربایجان شرقی کشور را به لحاظ عدالتی عقب مانده توصیف کردند و فرمودند:

نتیجه‌ مردم‌سالاری، پیشرفت کشور است؛ پیشرفت‌ها هم واقعاً خارق‌العاده است. ما دهه‌ی چهارم انقلاب را دهه‌ی پیشرفت و عدالت نام‌گذاری کردیم و پیشرفت به معنای واقعی کلمه در کشور اتّفاق افتاده است؛ عدالت را نمی‌گویم؛ درمورد عدالت ما عقب‌مانده هستیم؛ در این تردیدی نیست؛ خودمان اعتراف میکنیم، اقرار می‌کنیم. در دهه‌ی پیشرفت و عدالت بایستی هم در پیشرفت موفّق می‌شدیم، هم در عدالت؛ در پیشرفت به معنای واقعی کلمه موفّق شدیم، واقعاً پیشرفت کردیم و در همه‌ی زمینه‌ها پیشرفت اتّفاق افتاده است؛ [امّا] در زمینه‌ی عدالت، باید تلاش کنیم، باید کار کنیم، باید از خدای متعال و از مردم عزیز عذرخواهی کنیم. درمورد عدالت مشکل داریم و ان‌شاءالله با همّت مردان و زنان کارآمد و مؤمن، در این ناحیه هم پیشرفت خواهیم کرد امّا در زمینه‌ی پیشرفت مادّی انصافاً کارهای بسیار زیاد و بسیار مهمّی انجام گرفته.

با توجه به بیانات رهبر معظم انقلاب درباره عدم تحقق عدالت در جمهوری اسلامی که در دیدار با مردم آذربایجان شرقی عنوان کردند، ضرورت پرداختن به این مهم این دغدغه را برای خبرنگار خبرگزاری رسا ایجاد کرد تا با حجت‌الاسلام محمود مقدمی تحلیل‌گر مسائل سیاسی و فعال فرهنگی به گفت‌و گو بنشیند و مفاهیم عدالت و اختلافات طبقاتی را بررسی کند.

وی معتقدی است غالب مردم وقتی عنوان عدالت اجتماعی را می­‌شنوند مفهوم عدالت اقتصادی در ذهنشان تداعی می‌شود؛ اما به­‌نظر مسأله فراتر از این است و صرفا مسأله اقتصادی نیست، هرچند مسائل اقتصادی هم در جایگاه خودش بسیار مهم است اما عدالت در مسأله فرهنگ و دسترسی به امکانات رشد علمی و تحصیلی، فراهم بودن موقعیت­‌های اجتماعی و مسائلی از این قبیل از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است.

رسا ـ ابعاد عدالت اجتماعی را تبیین فرمایید و نظام تاچه حد در تحقق این امر موفق بوده‌است؟

ایجاد عدالت از اهداف و آرمان‌های جمهوری اسلامی است و گاهی اوقات این شبهه مطرح می‌شود که تفاوت نظام اسلامی با نظام شاه چیست و حال آن‌که در زمان شاه فراوانی و ارزانی اجناس بیشتر بوده است.

افرادی که این سخنان را می‌­گویند یا زمان شاه را ندیده‌­اند یا به‌­واسطه طول زمان فراموش کرده‌­اند، و اگر کسی زمان طاغوت را درک کرده باشد متوجه تفاوت‌های به‌وجود آمده توسط جمهوری اسلامی می‌شود.

زمینه تحصیل و موقعیت­ و امکانات تحصیلی مناسب برای غالب مردم و بانوان در زمان طاغوت فراهم نبود و تحصیلات عالی برای آنها در دانشگاه و حوزه به شکل کنونی وجود نداشت.

اما در زمان حال این مسأله بسیار عالی است و اگر عدالت را به معنی قرار دادن هرچیزی در جای خودش معنی کنیم الان از این مسأله هم فراتر رفته است و بیشتر از مقداری که خانم­‌ها لازم دارند به تحصیل مشغول هستند.

البته به قول یکی از شهدا وقتی کسی می­‌خواهد موقعیت خود را به­‌شکل درست بسنجد باید نسبت به رشد خود و جایگاهی که باید باشد بسنجد ودر این صورت انسان مغرور و ناامید نمی­‌شود.

خب وقتی نظام خود را با زمان طاغوت مقایسه می­‌کند، رشد بسیار خوبی مشاهده می‌شود و اصلا قابل مقایسه نیست؛ اما نسبت به جایگاه آرمانی که هدف نظام است فاصله زیادی وجود دارد و نباید این پیشرفت­ها باعث مغرور شدن و فاصله­‌ها هم باعث ناامیدی شود.

رسا ـ تحقق نیافتن عدالت اجتماعی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

البته درست است عدالت اجتماعی به اندازه‌­ قابل قبولی ایجاد نشده است اما باید توجه داشت که نظام در مسیر حرکت حضور دارد و ادعا نمی­‌شود که حکومت اسلامی به طور کامل ایجاد شده است بلکه باید این حرکت را ادامه داد تا اهداف حکومت اسلامی به‌طور کامل محقق شود.

برخی هزینه ایجاد توسعه و رشد اقتصادی را لازم می‌دانند و معتقدند مانند کشته‌های زمان جنگ که برای پیروزی لازم بود، عده‌ای هم برای ایجاد توسعه و رشد اقتصادی باید زیر چرخ­های توسعه قربانی و له شوند و با این تفکر، زندگی اشرافی و اختلاف طبقاتی تا پایین­ترین لایه­‌های جامعه رسوخ می­‌کند که از نظر نظام اسلامی و رهبر معظم انقلاب این تفکر و عقیده کاملا باطل است.

همیشه بعد از پیروزی انقلاب­‌ها در جهان عده‌­ای که در ایجاد آن انقلاب مشارکت داشته‌­اند بعد از فرونشستن احساسات و هیجانات انقلابی دنبال سهم خواهی و کسب درآمد هستند و این مخصوص زمان حال نیست، در صدر اسلام هم سابقه دارد و امثال طلحه و زبیر کم نیستند که زمانی مدافع پیامبر و اهل بیت طاهرین بودند ولی بعد از مدتی به فکر سهم­‌خواهی می‌­افتند.

رسا ـ در کدام بخش از جامعه کوتاهی در تحقق عدالت اجتماعی صورت گرفته  است؟

نمی‌توان گفت در کدام بخش کوتاهی بیشتر بوده است، مشکلات در بخش­‌های مختلف وجود دارد، با وجود توصیه­‌های مکرر رهبر معظم انقلاب به اقتصاد مقاومتی که عمل به آن می­‌تواند مانع اعمال فشار علیه نظام و مردم و اشرافی­گری شود؛ اما متأسفانه مسئولان تاکنون به‌صورت جدی به‌ توصیه‌های رهبری عمل نکرده‌اند.

وقتی­ برخی مسئولان ادعای ژن برتر و سهم خواهی داشته باشند به همه زمینه­‌ها آسیب وارد می‌شود، چراکه بهترین موقعیت‌های اقتصادی، اجتماعی و تحصیلی را برای خود انتخاب کرده و رانت­‌ها را در همه­‌جا دخالت می­‌دهند.

در حالی که همیشه مردم خواسته یا ناخواسته دنباله روی امامان و فرمانده­‌هایشان هستند و این مقدار از عدالتی هم که وجود دارد به دلیل زندگی زاهدانه امام و رهبری است؛ بی شک بخشی از مردم به آن بزرگواران اقتدا کرده­‌اند و آرامش دارند و الا وضعیت عدالت جامعه بایستی بدتر از این باشد؛ مشکل اصلی اینجاست که متأسفانه زندگی اشرافی برخی مسئولان موجب رسوخ اشرافیت در طبقات مختلف جامعه شده است.

رسا ـ نبود عدالت اجتماعی چه آسیبی به نظام و آرمان‌های انقلاب وارد می‌کند؟

مردم وقتی احساس کنند که عدالت اجتماعی وجود ندارد و مسئولان جامعه به فکر مردم نیستند به همه­‌کس و همه چیز بدبین می­‌شوند و در برابر مشکلات ایستادگی و استقامت نخواهند داشت؛ بنابراین کسی که اشرافی­گری می‌­کند لطمه به کل دین و نظام می­‌زند.

رسا ـ سهم مردم و جامعه در عدم تحقق عدالت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

البته مقداری از این مشکلات هم به خود مردم برمی‌گردد، رهبری بارها فرموده‌اند صادقانه به دموکراسی و مردم­سالاری دینی معتقد هستم و سرنوشت مردم را از طریق انتخابات گوناگون به دست خودشان سپرده است و برخی از مردم موقع انتخاب کردن درست عمل نمی­‌کنند؛ اما انتظار دارند که تمام مشکلات را رهبری حل کند، زمانی این انتظار درست است که موقع اطاعت درست عمل کرده باشیم، مردم به نمایندگان خودشان رأی می‌دهند که عواقب آن را باید تحمل کنند و نمی‌توان به فردی رأی داد و مشکلات بی‌تدبیری او را به گردن اسلام و رهبری انداخت.

رسا ـ لازمه تحقق کامل عدالت از نظر شما چیست؟

روی دو نکته باید دقت شود؛ نکته اول اینکه اسلام به‌­عنوان دین و محور حکومت به‌صورت کامل پذیرفته شود و چون مکتب اسلام یک مجموعه به‌­هم پیوسته است، نمی­شود به بخشی از آن ایمان داشت و بخش دیگر آن‌را قبول نداشت؛ چراکه پذیرفتن و عمل به تمام این مجموعه آن‌را به نتیجه می­رساند.

نکته بعدی مسأله ولایت پذیری و اطاعت از رهبری است، بخشی از جامعه در اطاعت از رهبری آن‌­چنان که باید عمل نمی­‌کنند؛ هرچند غالب مردم عالی عمل کرده‌­اند هم‌چنان که امام خمینی(ره) فرمودند از صدر اسلام تاکنون چنین مردمی نداشتیم و واقعا باید قدر آنها دانسته شود.

استقامت واقعی مردم و مسئولان راه‌گشای مسیر پیشرفت

« إِنَّ الَّذينَ قالوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ استَقاموا تَتَنَزَّلُ عَلَيهِمُ المَلائِكَةُ أَلّا تَخافوا وَلا تَحزَنوا» با وجود چنین رهبری اگر واقعا اطاعت و استقامت کنیم به نتیجه می‌­رسیم چراکه مسیر الهی است و پای دین و رهبری باید ایستادگی کرد تا به نتیجه منتهی شود؛ اما به شرط این­که جامعه واقعا استقامت داشته باشد چراکه هیچ دولتی با ترس، عقب نشینی و مذاکره به قله­های سعادت دست پیدا نکرده است.

رسا ـ وظیفه نخبگان جامعه اسلامی در این زمینه چیست؟

دو جنبه باید رعایت شود؛ چون مردم از نخبگان جامعه حرف­‌شنوی دارند و نخبگان به حرکت مردم جهت می­‌دهند، پس این­ها باید مسأله را جدی بگیرند؛ چراکه تصمیم این افراد یک تصمیم شخصی نیست بلکه جامعه از این­ها الگوبرداری می­‌کنند.

از طرف دیگر هم هر مسلمانی باید به انجام وظایف خود توجه داشته باشد «أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنَىٰ وَفُرَادَىٰ » برای خدا چه به‌صورت جمعی و چه فردی باید قیام کرد، هر مسلمانی این آیه را باید شعار خودش بداند، یعنی هرکسی باید به وظیفه­‌اش عمل کند.

در دنیا این دردسرها و مشکلات وجود دارد و هیچ­گاه نباید انتظار را داشت که در عالم مشکلات، ترس و دغدغه وجود نداشته باشد، قرآن کریم خطاب به پیامبر می­‌فرماید: «فَإِذا فَرَغْتَ فَانْصَبْ» یعنی از هر سختی که فارغ شدی خودت را برای مشکل بعدی آماده کن پس باید پذیرفت که دنیا جای مشکلات است.

به نظر باور کردن این شرایط در تحمل آن بسیار مؤثر است، این­که دنیا محلی برای دردسرها است و باور این شرایط کمک می­کند که خود را برای دست و پنجه نرم کردن با مشکلات آماده کند و هیچ­‌کس با رفاه طلبی به کمال نمی­‌رسد بلکه با استقامت و مبارزه است که به نعمت­‌های فراوان دسترسی پیدا می­‌شود./۸۷۶/گ۴۰۳/س

خبرنگار: مهدی شاهی