توانمندسازی مدیریتی ائمه جماعات و مساجد از راهبردهای مرکز رسیدگی به امور مساجد است

حجت‌الاسلام سید محسن حسینی مجد مدیر دفتر نظارت و ارزیابی مرکز رسیدگی به امور مساجد در گفت‌و‌گو با خبرنگار خبرگزاری رسا، به تشریح مطالبی پرداخت که در غرفه‌ این دفتر در اولین نمایشگاه تخصصی مدیریت مسجد ارائه شده و مخاطبان با جزئیات آن آشنا می‌شوند.  

وی از سه فعالیت اصلی دفتر نظارت و ارزیابی سخن گفت و اظهار کرد: از سال 1390 و با آغاز فعالیت حجت‌الاسلام والمسلمین حاج علی اکبری کارگروه‌های مختلفی در این مرکز تشکیل و پنج راهبرد اساسی مرکز تدوین شده است. 

حجت‌الاسلام مجد ادامه داد: «توانمندسازی مدیریتی ائمه جماعات و مساجد» راهبرد سوم مرکز رسیدگی به امور مساجد است که در ذیل این راهبرد دفتر نظارت و ارزیابی تشکیل شده است.  

وی بخش اول فعالیت دفتر نظارت و ارزیابی را تولید علم، گردآوری اطلاعات و تدوین سند نظارت بر مساجد و ائمه جماعات عنوان کرد و گفت: برای ساماندهی بخش نظارت، صیانت و ارزیابی مساجد کار مطالعاتی و تحقیقاتی انجام و نظام سطح بندی و گونه بندی مساجد را تدوین کردیم. با این کار مساجد بر اساس موقعیت محلی، سطح امکانات و ظرفیت آنها دسته‌بندی شدند. 

مدیر دفتر نظارت و ارزیابی مرکز رسیدگی به امور مساجد افزود: در ادامه به سطح و استقرار مساجد در موقعیت‌های متفاوت رسیدیم. هر مسجد با توجه به محل و موقعیتی که دارد باید فعالیت ها و مسئولیت های خاصی را علاوه بر وظایف عمومی برعهده داشته باشد. مثل مساجدی که در بازار وجود دارند. مسجدی که در بازار مسلمانان قرار دارد باید اقداماتی انجام دهد که از سایر مساجد چنین توقعاتی وجود ندارد. براساس همین سطح و نظام مساجد است که عملکرد امام، امنا و کارگزاران مسجد بررسی می شود. 

وی بخش پایانی را بخش درجه بندی اعلام و اظهار کرد: این بخش ذیل نظام سطح بندی دیده شده است که درجه بندی بیانگر کیفیت عملکرد کارگزاران مسجد بوده و بر اساس شاخص‌های موجود عملکرد آنها مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.

حجت الاسلام مجد در خصوص بخش دوم فعالیت های این دفتر، گفت: ارزیابی عملکرد کارگزاران مسجد دومین بخش وظایف ما است که این وظیفه را نیز نظام مند و آیین نامه دار کرده ایم. قبلاً ارزیابی عملکرد مسؤولان مسجدی بدون وجود آیین نامه‌ و بیشتر سلیقه‌ای انجام می شد اما اکنون ارزیاب‌های سازمانی (برای بررسی مسائل درون سازمانی) ارزیابان پروژه‌ای و برخی مشاهده گرها با حضور در مساجد عملکرد هیئت امنا، امام جماعت، خادم و بخش فرهنگی مسجد را نظارت می‌کنند؛ نقاط قوت احصاء شده و به عنوان الگو به سایر مساجد عرضه می‌شود و تلاش می شود نقاط منفی برطرف شود. برطرف شدن نقاط منفی گاهی با تغییر امام جماعت است، گاهی با جلسات مفاهمه با اعضای مسجد، گاهی با آموزش و برخی موارد دیگر.

حجت‌الاسلام مجد ادامه سخنان خود را به تشریح بخش سوم اقدامات دفتر نظارت و ارزیابی مرکز رسیدگی به امور مساجد اختصاص داد و افزود: کار دیگر ما ریشه‌یابی اختلاف‌هایی است که در مساجد رخ می‌دهد. چرا باید در مسجد که محل بندگی و عبودیت است اختلاف باشد؟ برای پاسخ به این پرسش مهم کار مطالعاتی انجام و ریشه مشکلات شناسایی شد که جمع بندی نتایج تحقیقات در اولین نمایشگاه مدیریت مسجد به مسئلان مسجدی ارائه و جنبه پیشگیرانه این مشکلات آموزش داده می شود. 

وی افزود: کار فاخر دیگر دفتر نظارت و ارزیابی راه اندازی سامانه ارتباطی مردم با مسؤولان مرکز رسیدگی به امور مساجد بود. همه مردم تهران می توانند مشکلات و مسائل مرتبط با مسجد را با این سامانه در میان بگذارند. ارتباط مردمی دریچه درد و دل مردم از مسجد به مسؤولان مسجد است و جالب اینکه سرتیتر درد و دل هایی که مطرح می‌شود کم بودن یا زیاد بودن صدای اذان مساجد است. گاهی صدای اذان نامتعارف است و موجب ناراحتی بیماران، سالمندان و ... می‌شود اما عموم مردم مشتاق شنیدن صدای اذان دلنشین هستند.

این کارشناس حوزه مسجد در پاسخ به این سؤال که در کنار این همه نظارت و انتخاب ائمه جماعات چگونه می توان مردمی بودن مساجد را حفظ کرد؟ گفت: حیطه مسؤولیت ما ارزیابی، صیانت و نگه داشت مسجد است اما ذیل تکالیفی که برای ما تعریف شده دستور مقام معظم رهبری مبنی بر مردمی بودن مساجد که خواسته مراجع عظام شیعه نیز هست، به نحو شایسته اجرا می شود.

وی با تأکید بر نقش مردم در انتخاب امام جماعت مساجد، اظهار کرد: گاهی به مساجد مراجعه می‌کنیم و می‌بینیم عموم مردم یا طیف خاصی از آنها معتقد هستند امامی که امور مساجد معرفی کرده مطلوب نیست، در ارزیابی ها این مسأله احصاء و تلاش می‌‌شود بستر همان مسئله ای که مردم می خواهند و مطالبه می کنند فراهم شود. تلاش ما این است که مساجد اداری و سازمانی نشده و مردمی اداره شوند. این مردم هستند که امامشان را انتخاب می‌کنند و باید پشت سر آن امام جماعت نماز بخوانند مرکز فقط مسیر را تسهیل می‌کند. 

حجت الاسلام مجد تصریح کرد: ما بیشتر در رفع مناقشات و در صورت لزوم نصب امام جماعت فعالیت می‌کنیم. طبیعی است که برای این دو وظیفه مهم یکسری مقدماتی باید فراهم شود که مرکز در تلاش است این مقدمات به نحو شایسته‌ای انجام شود. 

وی در پاسخ به این سؤال که آیا برای تعیین راهبردها و نحوه اداره مساجد ایران، الگوهای اداره سایر کشورها نیز مطالعه و بررسی شده است، گفت: برای تعیین این راهبردها در سال 90 و 91 کار گسترده‌ای بر روی مساجد جهان اسلام انجام شد. مثل کشورهای اندونزی، مالزی، قطر، عربستان و ... . سیستم در سایر کشورها تعیین امام جماعت از طریق حکومت است یعنی معاونتی دردولت هست که مسؤولیت انتخاب امام جماعت برای مسجد را دارد و طبیعی است که آن امام جماعت در یک دوره زمانی قراردادی با دولت امضاء کرده و از دولت حقوق می‌گیرد. ولی چنین الگویی با نظام شیعی و مرجعیت دینی که در شریعت اسلامی تعریف شده مغایرت دارد و لذا در ایران تعیین و معرفی امام جماعت باید به دست مردم صورت گیرد و نگاه مسؤولان و راهبرد اصلی مرکز هم همین است. 

حجت الاسلام مجد خاطرنشان کرد: مرکز در صورت نیاز و در مواجهه با مرافعات و دعواها امام جماعتی را معرفی می‌کند؛ آن هم در مواجهه با درگیری‌هایی است که امکان انتخاب امام از سوی مردم فراهم نیست، به عنوان مثال وقتی دو گروه مخالف مقابل هم قرار گرفته‌اند و اگر امام مورد نظر هر گروه انتخاب شود مشکل تداوم خواهد یافت اینجاست که مرکز مداخله می‌کند تا مسأله سامان پیدا کند و البته اگر مردم باز دلیلی برای نپذیرفتن امام معرفی شده توسط مرکز داشته باشند مرکز قطعاً به نظر مردم توجه می‌کند./۹۶۹/ت۳۰۲/ب۱