گفت‌وگو با مؤمن نسب | دعوای "دیده شدن" در اینستاگرام

اشاره: مهم نیست که نگاه ما نسبت به فضای مجازی از کدام سو و مسیر سیر می‌کند، مهم آن است که بدانی سرمنشا شبکه‌های اجتماعی چیست و چرا باید در جایی سفره دلت را باز کنی که صاحبش را نمی‌شناسی، اصلا اندیشه را هم دخالت ندهی، دلت رضایت نمی‌دهد که مسیری را ناشناخته طی کنی.

خبرنگار سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، در گفت‌وگویی با مهندس روح الله مومن نسب کارشناس فضای مجازی تلاش کرده است تا بستر برخی شبکه‌های اجتماعی را معرفی کند و ببینیم که سیر حیازدایی از چه مسیری قدم برمی‌دارد.

رسا- فضای مجازی بستر چه فعالیت‌هایی هست و چگونه می‌توان آن را تعریف کرد؟

فضای مجازی یک مجموعه کلی است که در ذیل آن نرم‌افزارها، بازی‌های رایانه‌ای، شبکه‌های اجتماعی، پایگاه‌های اینترنتی به خصوص پایگاه‌های تعاملی نقش بازی می‌کنند. یعنی شما کلی را دارید که اجزای آن نرم‌افزارها و محصولاتی می‌شوند که ما از آنها استفاده می‌کنیم.

محصولات فضای مجازی هر کدام بر اساس پارادایمی طراحی شده‌اند و این پارادایم در خودش فرهنگی را قرار داده است و به تعبیر مقام معظم رهبری غرب فرهنگ خود را به اسم استانداردهای بین‌المللی به ملت تحمیل می‌کنند، یعنی وقتی وارد اینستاگرام می‌شوید، ملاک و معیار دیده شدن است و هرچقدر که بیشتر دیده شوید، موفق‌تر هستید.

در اینستاگرام رقابت بر سر دیده شدن است

هنگامی که وارد اینستاگرام می‌شوید، ورودتان یعنی پذیرفتن یک سری قاعده‌هایی که دیدن شدن امتیاز محسوب می‌شود. شما به هر نیتی که وارد اینستاگرام بشوید، آرام آرام مجبور هستید که در آن پارادایم حرکت کنید. یک اصل مهم وجود دارد در اینستاگرام که نمی‌شود، گناه نکرد. نمی‌شود چیز بد ندید، یعنی آنقدر چیزهای بد وجود درد که وقتی وارد این فضا بشوید، حتما آلوده می‌شوید و به شما خواهد چسبید.

تلگرام و این برنامه‌ها افسردگی را در وجود انسان زیاد می‌کند، وقتی سرتان در گوشی است، به پیام‌های زیادی که از گوشی به سمت شما شلیک می‌شود، توجه دارید. زیر بهمنی از اطلاعات درست و غلط دفن می‌شوید و حتی اطلاعات درست هم زیاد باشد، آسیب رسان است.

در دریا کسانی غرق می‌شوند که شناگران خوبی بودند، راه برگشت را گم می‌کنند و دریای اطلاعات نیز همین گونه است، اطلاعات خوب، بد، شبه اطلاعات آنقدر فراوان است که هم به جسم انسان، هم به حافظه انسان و هم به روح انسان آسیب می‌رساند. مطلب جدی، جوک، مطلب وهم آلود، مطلب تردید آمیز نگاه‌ها و باورهای ما را تغییر می‌دهد و این بسیار آسیب رسان است. در همین تلگرام و واتساپ و اینستاگرام و ... اتفاقات زیادی وجود دارد که سبب تغییر فرهنگ جامعه می‌شود.

رسا ـ امربه معروف در فضای مجازی چگونه شکل می‌گیرد و در این بستر چگونه باید رفتار کرد؟

اگر در تلگرام و اینستاگرام تذکر بدهید، بلاک یا ریپورت می‌شوید و به مرور زمان امر به معروف و نهی از منکر را تقبیح و تعطیل می‌کند. آن موقع است که مجبور هستی بی تفاوت باشی و آرام آرام سکولار می‌شوی. سکولاریسم آفتی است که خانواده‌های ما بدان دچار شدند و به من چه بر سر زبان‌هایمان زیاد جاری است و فرد محوری در عکس‌های سلفی زیاد می‌شود.

قدیم تنها عکس سلفی‌مان همان عکس 3*4 بود که می‌گرفتیم، هویت عکس به دسته جمعی بودنش بود ولی فردمحوری باعث افسردگی می‌شود. فرد محوری، لذت‌گرایی، سودگرایی، اینها همه از شاخص‌های فرهنگ غرب هستند که در رفتار ما دیده می‌شود. الان وقتی خانواده‌ها هم برای دیدن همدیگر می‌روند، همه سرشان در گوشی است.

لذت طلبی ما را از خودمان نیز غافل کرده است

تنهایی در جمع عارضه‌ای است که خیلی‌ها بدان دچار شده‌اند، هر کدام از اعضای خانواده یک سمت خانه هستند و با هم ارتباطی ندارند با اینکه زیر یک سقف زندگی می‌کنند، لذت طلبی خیلی از پدرومادرهای ما آنقدر آنها را سرگرم گفتگوهایشان کرده است که اصلا به رشد بچه‌هایشان توجه نمی‌کنند، همین مطلب باعث می‌شود که نیازهایشان تغییر نکند و آنها به خاطر رفع نیازهایشان به پدرومادرهای مجازی وابسته شوند و در این زندگی عارضه‌های جدی به وجود می‌آید.

سودگرایی بسیار زیاد شده است و وارد فضای مجازی می‌شوند و در گروه‌ها یا کانال‌های پر جمعیت وارد می‌شوند و این توده‌گرایی باعث می‌شود تا به انحراف کشیده شوند، مثلا این کانال چون تعداد دنبال کننده بالایی دارد، پس حرفی که می‌زند درست است و همین مسئله را توده‌گرایی می‌گویند که بسیار خطرناک است.

رسا ـ توده‌گرایی به دنبال چیست؟ چه مشکلاتی را به همراه دارد و بناست ما را به کدام سمت بکشاند؟

از او می‌پرسی که چرا برای بچه‌ات گوشی خریدی؟ پاسخ می‌دهد که همه خریده‌اند. چرا تلگرام هستی؟ چون در ازدحام هستم و همه این حرف‌ها ما را یاد "اکثرهم" هایی می‌اندازد که قرآن بیان می‌فرماید و متاسفانه بسیار خطرناک است. خیلی‌ها به این مسائل فکر نمی‌کنند و اینها در واقع تغییر شاخص‌های فرهنگی در وجودشان ایجاد شده است. در کلان‌شهرهایی مثل تهران خانم‌ها غذا می‌پزند، سفره می‌چینند تا عکس بگیرند و در شبکه‌های اجتماعی برای جمع کردن لایک بگذارند.

به این پدیده کمی فکر کنید. به جای اینکه وقت این خانم در پختن غذا برای بچه‌ها باشد و به نیازهایشان فکر کند، سفره هر چه قشنگ‌تر باشد، به جای غذای مفید برایشان ژله درست می‌کند و همین فرهنگ غذا خوردن ما را تغییر داده است، فرهنگ خوابیدن ما را نیز تغییر داده است و از نظر علمی یک ساعت قبل از خواب باید از موبایل‌تان فاصله بگیرید تا اختلال خواب پیدا نکنید.

وقتی با گوشی می‌خوابی، مراقب باش تا مریض نشوی

تا لحظه خواب وقتی از گوشی‌تان استفاده می‌کنید و گوشی به دست خوابشان هم می‌برد، آرام آرام چیزهایی را در فرهنگ ما عوض می‌کند، خیلی از پدرومادرها، بچه‌ها، خانواده‌ها درگیر این مسائل در خانه‌هایشان هستند و آرام آرام به سمت پدیده‌های غربی می‌روند که جامعه غرب را هم متلاشی کرده است و به تعبیر آقا، غربی‌ها در این مسائل پدرجدما محسوب می‌شوند و ضررهایش را هم تجربه کرده‌اند.

ببینید آنها چه مشکلاتی دارند، بچه باید با بچه‌ها بازی کند و نه با گوشی و تبلت ولی خیلی از پدرومادرها تبلت می‌خرند تا بچه صدایش در نیاید و از آن به عنوان صدا خفه کن استفاده می‌کنند و خود غربی‌ها هم می‌گویند که شبکه‌های اجتماعی افراد را از خانواده‌ دور و به غریبه‌ها نزدیک می‌کند. هر کسی به گوشی نزدیک می‌شود، از نزدیکانش فاصله می‌گیرد و حتی به نزدیکانت نزدیک‌تر بشوی باید از گوشی‌ات فاصله بگیری.

رسا‌ ـ راه مقابله با این مشکلاتی که شبکه‌های اجتماعی و اینترنت برای ما ایجاد کرده‌اند، چیست؟

راهش این است که ما به اندازه و با برنامه استفاده کنیم، نگذاریم فضای مجازی از ما استفاده کند، ما باید از فضای مجازی استفاده کنیم و اگر فضای مجازی سوار بر ما و نیازهایمان بشود، به مرور زمان می‌بینیم که این شبکه‌های اجتماعی به مرور زمان نه تنها زندگی ما را تسهیل نمی‌کند، بلکه دچار مشکلات بسیاری می‌شویم  و بعضی وقت‌ها حاشیه از متن پررنگ‌تر می‌شود.

پررنگ‌تر کردن حاشیه هم یعنی اینکه ما پیرامون خودمان را ببینیم که فلانی عاشق گوشی شده و همه زندگیش و تعاملات وجودی‌اش در گوشی است و الان اگر فرمت شود، انگار مغز او فرمت شده است و عکس‌ها و شماره‌ها دیگر یاد ما نمی‌ماند.

سبک زندگی ما با فضای مجازی آلوده به نابودی کشید

اداره سبک زندگی مان تغییر می‌کند، من توصیه می‌کنم که باید در خانواده قانون گذاشته شود و هرکسی هر اندازه خواست تا از گوشی‌اش استفاده کند، روزی یک ساعت کافی است و بیشتر از یک ساعت آسیب رسان است و گوشی را همه جا با خودمان نبریم و سرمان در گوشی و اینترنت پرحجم نباشد و وقتی بخریم سعی می‌کنیم تا انتها استفاده کنیم تا به اصطلاح حرام نشود.

بعد از مدتی می‌بینیم که معتاد شده‌ایم، فریب اینترنت‌های رایگان را نخورید، دختر خانمی به من می‌گفت که من از تبلتم استفاده می‌کردم و اینترنت نداشتم، پیامک از ایرانسل آمد و 2 گیگ اینترنت رایگان داد و من فعال کردم و همین مسئله باعث شد تا به جاهایی برود که تمام زندگی‌اش متلاشی شود.

جهل، پول و سیاست باعث شده است که متاسفانه فضای مجازی ما با نگاه سیاسی و به دنبال رای و انتخابات نگاه می‌شود. نگاه درآمد و پول درآوردن از فضای مجازی، عده‌ای دنبال این هستند که مردم را معتاد فضای مجازی کنند تا پول یبشتری از فروش اینترنت کسب کنند و فروشی گوشی‌های موبایل و جهل در سطح مسئولین و مردم سبب شده است که فضای مجازی ما امروز به این وضع دچار شود و اگر بخواهیم وضع اصلاح شود، باید این سه اصل جهل، پول و سیاست را از فضای مجازی جدا کنیم تا مردم بتوانند به اندازه و با برنامه از آن استفاده کنند. /882/گ402/س

خبرنگار: مهدی شهیدی