گزارش رسا؛
«عهدنامه برادری انسانی» الگوی آغازین گفت‌وگوی تمدنی شرق و غرب
الازهر و واتیکان با امضای سند راهبردی برادری انسانی تمام تلاش خود را برای آغاز گفت‌وگوی تمدن شرق و غرب به کار گرفته‌اند.
به گزارش خبرگزاری رسا، عهدنامه «برادری انسانی» که چندی قبل میان الازهر و واتیکان به امضا رسید، دارای ابعاد مختلفی است. برخی معتقدند که این سند راهبردی تاثیر مثبتی را در عرصه بین المللی و کاهش پدیده دین هراسی به ویژه اسلام هراسی ایفا می‌کند.
در مقابل برخی معتقدند که این سند هرچند دارای نقاط قوت است اما با این وجود بیش از آنکه یک الگو برای اقدامات عملیاتی باشد، بیشتر جنبه سیاسی بر آن غلبه دارد. به اعتقاد این دسته از افراد، امارات متحده عربی از این سند به عنوان ابزاری برای توجیه اقدامات جنایتکارانه خود بهره برداری کرده است.
از آنجا که امارات در ائتلاف عربی علیه یمن مشارکت فعال داشته و تا کنون با همراهی آل‌سعود، هزاران نفر از مردم بیگناه یمن را به کام مرگ کشانده و با توجه به آنکه آل‌نهیان در حمایت از داعش هزینه‌های هنگفتی را متقبّل شده و این امر با اعتراض افکار عمومی امارات مواجه شده است، حاکمان امارات به ناچار با این کنفرانس درصدد کاهش فشار افکار عمومی برآمدند.
از سویی با آنکه تعداد 700 عالم دینی از اسلام و مسیحیت در این کنفرانس شرکت کردند اما حوزه علمیه قم، به عنوان مهمترین پایگاه نشر معارف اسلامی از غایبان بزرگ این کنفرانس بود. دعوت نشدن هیچ یک از عالمان دینی حوزه علمیه اهل تشیّع به این کنفرانس از سوی مقامات اماراتی، بیش از پیش این گمانه زنی را تقویت می‌کند که این کنفرانس با ظاهری دینی و با اغراض و اهدافی سیاسی برگزار شده است.
این گمانه زنی آنگاه تایید می‌شود که بدانیم، احمد طیب، شیخ الازهر مصر تنها چند روز پیش از سفر به امارات، به موجب دستور ریاست جمهوری، از هرگونه سفری به خارج از کشور بدون هماهنگی و تایید شخص رییس جمهور منع شده است.
حضور شیخ الازهر در کنفرانس برادری انسانی نشان دهنده آن است که شیخ الازهر نه از جایگاه یک مرجع دینی بلکه به عنوان یک کنشگر سیاسی و نماینده مورد تایید عبدالفتاح السیسی عهدنامه برادری انسانی را امضا کرده است. با این حال از آنجا که متن این سند راهبردی حاوی نکات مهم و ارزشمندی است، در این گزارش به بندهای آن اشاره کرده و خواننده محترم را به دیگر گزارشاتی که از نگارنده در این باب منتشر شده است، ارجاع می‌دهیم.
از گفتگوی تمدن‌ها تا برائت دین از اقدامات تروریستی
این سند راهبردی با محوریت تاکید بر نقش ادیان آسمانی در تمدن سازی جهانی تدوین و تنظیم شده است. تاکید بر حضور جدی علما، نخبگان دینی، اندیشمندان و اصحاب رسانه در ساحت فرهنگ سازی از نکات دیگر این سند است. مهمترین بندهای این سند به شرح ذیل است:
1. تعالیم صحیح ادیان آسمانی، بر تمسّک به صلح و اعتلای ارزش‌های اجتماعی نظیر زیست مشترک، برادری انسانی، تقویت حکمت، عدالت و احسان، بیداری روح دیانت در جوانان، حمایت فکری از نسل‌های آینده در برابر اندیشه‌های الحادی و خطر سیاست‌های مبتنی بر قدرت و زور نه قانون تاکید می‌کند.
2. آزادی اندیشه، اعتقاد، فکر و عمل حق تمامی انسان‌ها است. اختلاف در دین، رنگ پوست، جنسیت، نژاد، زبان و فرهنگ نشأت گرفته از حکمت الهی در خلقت بشر بر این تمایزها است؛ تمایزاتی که حقوق متعددی مانند آزادی اعتقاد، ممنوعیت تحمیل یک دین، مذهب یا فرهنگ بر انسان‌ها و نفی سایر ادیان و فرهنگ‌ها را به همراه خود دارد.
3. عدالت مبتنی بر رحمت تنها راه رسیدن به زندگی کریمانه است و هر انسانی حق دارد که در ذیل پرچم عدالت رحمانی قرار بگیرد.
4. گفت‌وگو، تفیهم و تفاهم، نشر فرهنگ تسامح و پذیرش دیگری، همزیستی مسالمت‌آمیز نقش بسزایی را در کاهش مشکلات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و محیط زیستی به عنوان بخش بزرگی از مشکلات انسان عصر مدرن ایفا می‌کند.
5. گفت‌وگو میان ادیان به معنای تلاقی ارزش‌های معنوی، انسانی و اجتماعی مشترک و نیز بهره برداری از این ظرفیت در دوری از جدال‌های بی‌فایده و ترویج اخلاق و فضیلت‌های والایی است که مورد تاکید ادیان است.
6. حمایت از عبادتگاهها اعم از مساجد و کلیساها واجبی دینی، ارزشی انسانی و حکمی قانونی مبتنی بر عهدنامه‌ها و عرف بین الملل است و هر تلاشی برای تعرّض به عبادتگاهها و هدف قرار دادن آن به هر شکل و نوعی خروج آشکار از تعالیم ادیان و نقض واضح قوانین بین المللی است.
7. تروریسم کینه‌توز که تهدید جدی برای امنیت بشری است و رعب، وحشت و ناامنی را به همراه آورده، چه در شمال و جنوب و یا شرق و غرب باشد، هیچ ارتباطی با دین ندارد حتی اگر حامیان تروریسم شعار حمایت از دین را سر دهند. تروریسم نتیجه تراکم فهم غلط از نصوص دینی و گسترش فقر، ظلم، بی‌عدالتی و گرسنگی است بنابراین باید حمایت مالی، تسلیحاتی، رسانه‌ای و فکری از گروهک‌های تروریستی برای نابودی خشونت به تمامی اشکال و انواع آن متوقف و این اقدامات جرم بین‌المللی انگاشته شود.
8. مفهوم شهروند متکی بر مساوات در حقوق برای همگان در سایه عدالت جمعی است از این رو باید اقدامات جامعی را در تقویت «شهروندی کامل» در جامعه، دوری از استفاده ابزاری از اصطلاح اقلیات که حامل احساس عزلت و مهجور ماندن بوده و بذر فتنه و شکاف اجتماعی را ایجاد می‌کند، انجام داد همانگونه که باید حقوق دینی و مدنی اقلیات مذهبی را به رسمیت شناخته و از اقدامات تعبیض نژادی علیه آنان خودداری شود.
9. ارتباط شرق و غرب، ضرورتی لابدّ منه است که نمی‌توان از آن غفلت کرد تا از این رهگذر با تکیه بر گفت‌وگوی فرهنگ‌ها، هریک از دو تمدن از دیگری بهره ببرد. غرب می‌تواند در تمدن شرق درمان بیماری‌های دینی و معنوی برخاسته از طغیان مادیگرایی را بیاید همانگونه که شرق با الگوبرداری از تمدن غربی بر حالت ضعف، عقب ماندگی علمی، فرهنگی و تکنولوژی خود غلبه خواهد کرد. مهم آن است که تفاوت‌های دینی، فرهنگی و تاریخی که عنصر اساسی در شکلگیری فرهنگ، تمدن و شخصیت انسان شرقی است مورد غفلت واقع نشود و اهمیت فعالیت‌های تقویت کننده حقوق عامه و مشترک بشری و تضمین حیات کریمه انسان شرقی و غربی به دور از سیاست تبعیض مورد تاکید قرار بگیرد.
10. به رسمیت شناختن حقوق زنان در آموزش، کار و انجام فعالیت‌های سیاسی و عمل برای آزادی زنان از فشارهای تاریخی و اجتماعی مخالف با اصول ارزشی و اعتقادی آنان ضرورتی انکار ناپذیر است. باید از زنان در برابر سوء استفاده جنسی و نگاه کالاشدگی و ابزار اطفاء شهوت حمایت کرد از این رو تمامی اقدامات غیر انسانی و عادت‌های رفتاری مبتذلِ منافی کرامت زن باید متوقف شده و قوانین مرتبط با دستیابی زنان به حقوق کامل خود تدوین و عملیاتی شود.
11. حقوق اساسی کودکان در خانواده مانند تغذیه، آموزش و تربیت وظیفه خانواده و جامعه است که باید از آن دفاع کرد در غیر این صورت کودک از آن محروم خواهد ماند. هر اقدامی که به کرامت انسانی و حقوق اطفال آسیب برساند محکوم است. باید نسبت به خطرهایی که کودکان را تهدید می‌کند به ویژه فروش کودکان، آگاهی و هوشیاری کامل داشته و در پایان دادن به این رفتارها برخورد جدی انجام گیرد.
12. حمایت از حقوق سالخوردگان، نیازمندان، بیماران خاص و ... وظیفه‌ای دینی و انسانی است که باید در راستای حمایت از آنها قوانین جامع بین المللی متناسب با شرایط این افراد تدوین و تنظیم گردد.
عهدنامه برادری در مراکز تصمیم سازی جهانی
الازهر مصر و کلیسای کاتولیک برای اجرایی شدن این عهدنامه در مراکز تصمیم گیری جهانی و پذیرش آن در میان رهبران دینی و سیاسی جهان، سازمان‌ها و موسسه‌های بین المللی، موسسه‌های دینی ـ اجتماعی تمام تلاش خود را به کار خواهند گرفت.
تلاش خواهیم کرد تا این عهدنامه را در قالب‌های مختلف از سیاست و قانون تا نظام‌های آموزشی و تربیتی برای همگان عرضه کرده و این عهدنامه را به بستری برای بحث و تامل دانشگاهیان و مراکز علمی، پژوهشی و تربیتی با یکدیگر با هدف ساخت آینده‌ای بهتر و سرشار از خیر و صلح و نوع دوستی برای خود و فرزندانمان تبدیل سازیم.
این عهدنامه، دعوتی است به آشتی و برادری میان نه تنها مومنان بلکه تمامی انسان‌های آزاده کره خاکی، ندایی است برای محبّان صلح و دوستی، نمادی است برای گفت‌وگوی تمدن شرق و غرب، چشم اندازی است برای رسیدن به صلح جهانی و کرامت انسانی و نیز شهادت و گواهی است برای عظمت ایمان به خدایی که خود قلوب انسان‌ها را به یکدیگر نزدیک و نزدیکتر می‌کند./981/ب911/ر
محمد رایجی پژوهشگر مسائل جهان اسلام
ارسال نظرات