نگاهی به کتاب «جهان نوروز: هفت آهنگ، یک فرهنگ»
کتاب «جهان نوروز: هفت آهنگ، یک فرهنگ» با الهام از هفت‌سین نوروزی در هفت رخ یا هفت دفتر گردآوری شده است.
به گزارش خبرگزاری رسا، کتاب «جهان نوروز: هفت آهنگ، یک فرهنگ» بزرگترین، شادترین و کهن‌ترین جشن ایرانی، یعنی نوروز را از دریچه ۳۰۰ عکس چشم‌نواز به همراه فیلم‌های رنگارنگ و گوناگون مراسم نوروزی را در جای جای ایران و سایر کشور‌های حوزه فرهنگی نوروز به تصویر کشیده است.
این اثر سترگ به کوشش فرزین رضائیان نوشته شده و سارا عنصری و محسن شریعتی، گرافیست، طراحی و آماده‌سازی این کتاب را برعهده داشتند. مرتضی یاهو، میثم کشاورز، اشکان ارزمی و یاسر معینی‌فر برای نما‌های رایانه‌ای اثر کوشش کرده‌اند. اسرافیل شیرچی در این اثر خوشنویسی کرده و با مدیریت حمید متواضع و ترانه متواضع به چاپ رسیده است.
«فلسفه این آیین‌های فرخ و فرخنده نوروزی چیست و ریشه در کجا دارد که همزمان با بیدارباش طبیعت، پویایی و شادباش انسان‌ها را به ارمغان می‌آورد؟ و نوروز چه آیینی است که این‌چنین مردمان را رها از نژاد، زبان، دین و ملیت به هم پیوند می‌دهد؟» دو پرسشی است که کتاب به این دو پرسش پاسخ می‌دهد و از رخ فرخ یکی از کهن‌ترین و شادترین آیین‌های گیتی پرده‌برداری می‌کند.
این کتاب که به همراه فیلم منتشر شده تلاشی گروهی است و از دیدگاه استادان و اندیشمندان بزرگی بهره برده شده است و امکان گفت‌وگوی حضوری نه فقط در ایران، بلکه در کشور‌های آمریکا، انگلستان، هلند، تاجیکستان، آذربایجان و ازبکستان در این کتاب فراهم شده است. افزون بر این، برای دریافت بهتر آداب و آیین‌های نوروزی، بیست‌ویک تیم برای فیلمبرداری و عکاسی در ایران در استان‌های یزد؛ سیستان و بلوچستان؛ هرمزگان؛ چهارمحال و بختیاری؛ کردستان؛ خراسان؛ آذربایجان شرقی و غربی؛ مازندران؛ گیلان؛ اصفهان؛ فارس و همچنین در کشور‌های پاکستان؛ افغانستان؛ جمهوری تاجیکستان؛ جمهوری ترکمنستان؛ جمهوری ازبکستان؛ جمهوری آذربایجان؛ ترکیه؛ چین؛ مغولستان و ایالات متحده آمریکا به یاری گرفته شده است.
در نیویورک، گروهی عهده‌دار فیلمبرداری از مراسم نوروزی در مقر سازمان ملل متحد شده است تا از سخنرانی آنتونیو گوترش دبیرکل، و همچنین پیام‌های نوروزی نمایندگان بلندمرتبه دوازده کشور اصلی (افغانستان، جمهوری آذربایجان، هندوستان، ایران، عراق، قزاقستان، قرقیزستان، پاکستان، تاجیکستان، ترکیه، ترکمنستان و ازبکستان) که به صورت مشترک نوروز را به عنوان میراث ناملموس بشری در سازمان یونسکو به ثبت رسانده‌اند، تصویربرداری کنند.
در مقدمه کتاب می‌خوانیم: «ره گشودن نوروز به سرشناسه فرهنگ شفاهی و معنوی جهان توسط سازمان ملل متحد، گام ارزشمندی است که خردورزان و دلسوزان این مرز و بوم را بر آن می‌دارد تا در پی شناساندن این رسوم دلاویز به مردم جهان آستین بالا بزنند. ولی افزایش آگاهی ما ایرانیان در پله نخست این ارج و احترام قرار دارد تا خود از سر آگاهی و اطلاع آنچه را داشته‌ایم برای دیگران به ویژه جوانان و کودکانمان بازگو کنیم. باشد که این جشن به جا مانده فراتاریخی و فراملی، که پیوند آدمی با طبیعت و شادی و زندگی است، همچنان در پهنه گیتی پابرجا و سرافراز بماند؛ آن گونه که بیش از سه هزار سال بر چاد جشن‌ها ایستاده و امروز فزون از سیصد میلیون نفر در آن پای می‌کوبند و دست می‌افشانند.»
بخش‌های کتاب با الهام از هفت‌سین نوروزی در هفت رخ یا هفت دفتر گردآوری شده است. در رخ نخست با عنوان «چرا نوروز را جشن می‌گیریم؟» پیدایش نوروز و ارتباط آن با طبیعت و اسطوره‌های ایرانی بررسی شده است. رخ دوم با عنوان «سابقه تاریخی جشن‌های نوروزی» دربرگیرنده سرگذشت جشن‌های باشکوه نوروزی از ۲۵۵۰ سال پیش تا پیدایش اسلام و از آن زمان تاکنون است.
رخ سوم با عنوان «آیین استقبال از نوروز» به آداب و رسوم و آیین‌های نوروزی پیش از تحویل سال می‌پردازد، همچون: چاوش‌های نوروزی و نمایش‌های ویژه شکست سرما و تاریکی، تکم‌گردانی، چهارشنبه سوری و سرانجام خانه تکانی گِل و از آن با ارزش‌تر، خانه تکانی دِل است. رخ چهارم با عنوان «سفره هفت سین» به معرفی خوان نوروزی و رمزگشایی از هفت سین نوروزی و به ویژه پاسخگویی به پرسش «چرا هفت و چرا سین؟» پرداخته است. رخ پنجم با عنوان «آداب نوروزی هنگام تحویل سال» مراسم تحویل سال نو و آیین‌های فرخنده نوروزی پس از تحویل سال همچون عیدی دادن، دیدوبازدید، بازی‌های جمعی و سیزده به در را در میان جمع نوروزیان کاویده است.
رخ ششم با عنوان «رمز ماندگاری نوروز» هستی و پویایی این جشن فرخنده را در ایجاد امید و شادمانی برای مردمان گوناگون، فراتر از رنگ و نژاد و باور‌ها نمایان کرده است و بالاخره رخ هفتم با عنوان «گلستان نوروزی» به معرفی کشور‌های حوزه فرهنگی نوروز پرداخته و پیام انسانی و بین‌المللی نوروز را به‌عنوان میراثی جهانی برای بشریت فراروی ما قرار داده است.
با پرده‌برداری از این هفت رخ فرخنده، شاهد آن هستیم که نوروز افزون بر ایران، در قلمرو گسترده‌ای، که از غرب چین تا شرق اروپا را دربرمی‌گیرد، با شکوه تمام برگزار می‌شود و اقوام و ملل گوناگونی که همگی با هم خانواده بزرگ نوروزیان را تشکیل می‌دهند، بر این جشن و بزم دل سپرده‌اند.
در بخش دیگری در مقدمه کتاب می‌خوانیم: «این باورمندان در انجام مراسم نوروزی هم‌آوا و همآهنگ اند و عیدِ نوزایی طبیعت و دگرگونی جان و تن را با سبز کردن گندم و چیدن خوان نوروزی، در این گستره پرشکوه جشن می‌گیرند. اگر به همبستگی، وحدت، پیوند و انسجام کشور‌های حوزه فرهنگی نوروز علاقه‌مندیم، بر ماست که به ریشه‌ها و بنیان تمدن خویش توجهی در خور روا داریم و آداب و عاداتِ زیبای نوروزی که از مهمترین آن‌هاست را بیش از پیش بپاییم و در گسترش آن کوشا باشیم.
بی سبب نیست که این یادگار روزگاران از یاد رفته همیشه به دوران‌های آینده تازگی و طراوت بخشیده و از توان و نفوذ و اهمیتش هیچ کاسته نشده است. زندگی با وجود عید نوروز، سفره هفت سین و سایر آداب دلنواز نوروزی، سرزندگی را صد چندان می‌کند، کدورت‌ها را می‌زداید و غبار را از زمین و زمان می‌رباید. فردوسی نوروز را در شاهنامه این چنین بانگ می‌دهد: «همه روی را سوی یزدان کنیم / دل خویش را شاد و خندان کنیم»
دکتر ویلم فلور، پژوهشگر هلندی و نویسنده کتاب «سفره نوروزی، نماد جشن ایرانی» برای این کتاب نوشته است: «اثر جدید فرزین رضاییان در مورد برپایی جشن دیرپای نوروز در نقاط مختلف جهان ایرانی (حوزه نفوذ فرهنگ ایران) به روشی بی‌نظیر و درخشان روح و جان این جشن باستانی را دربرگرفته است. معجزه نوزایی طبیعت در فصل بهار، همه ساله باعث شگفتی و خوشحالی همگان و زمینه‌ساز برگزاری جشن‌های فرخنده بوده است، به طوری که مردمان گوناگون از دیرباز تاکنون شادمانی خود را با استفاده از عناصری مشترک، ولی آمیخته با آداب و رسوم بومی خویش، به ظهور رسانده‌اند. این شادمانی عمومی به همراه آداب و رسوم رنگارنگ بومی، به خوبی در این کتاب جدید و فیلم همراه آن به نمایش درآمده و به نظر من، همه آنان که شیفته فرهنگ ایران و تاثیرات ملی و بین‌المللی آن هستند می‌بایست آن را مشاهده کنند.»
فرزین رضائیان تحصیلات خود را در رشته‌های جامعه‌شناسی، علوم سیاسی و ارتباطات در دانشگاه ایلی نویز (شیکاگو) به اتمام رساند و سپس مطالعات دانشگاهی خود را در زمینه هنر و تمدن ایران دنبال کرد. رضائیان در ۲۰ سال گذشته پژوهش، نگارش متن و کارگردانی فیلم‌های گوناگون مستند و آموزشی را در شرکت طلوع ابتکارات تصویری بر عهده داشته است که برخی از آن‌ها جوایز داخلی و یا بین‌المللی را به خود اختصاص داده‌اند. «شکوه تخت جمشید»، «هفت رخ فرخ ایران»، «میراث جهانی ایران» و «۵۰۰ سال مهندسی ایرانی» جزو آخرین کار‌های وی است. /۹۲۵/د ۱۰۲/ش
این اثر سترگ به کوشش فرزین رضائیان نوشته شده و سارا عنصری و محسن شریعتی، گرافیست، طراحی و آماده‌سازی این کتاب را برعهده داشتند. مرتضی یاهو، میثم کشاورز، اشکان ارزمی و یاسر معینی‌فر برای نما‌های رایانه‌ای اثر کوشش کرده‌اند. اسرافیل شیرچی در این اثر خوشنویسی کرده و با مدیریت حمید متواضع و ترانه متواضع به چاپ رسیده است.
«فلسفه این آیین‌های فرخ و فرخنده نوروزی چیست و ریشه در کجا دارد که همزمان با بیدارباش طبیعت، پویایی و شادباش انسان‌ها را به ارمغان می‌آورد؟ و نوروز چه آیینی است که این‌چنین مردمان را رها از نژاد، زبان، دین و ملیت به هم پیوند می‌دهد؟» دو پرسشی است که کتاب به این دو پرسش پاسخ می‌دهد و از رخ فرخ یکی از کهن‌ترین و شادترین آیین‌های گیتی پرده‌برداری می‌کند.
این کتاب که به همراه فیلم منتشر شده تلاشی گروهی است و از دیدگاه استادان و اندیشمندان بزرگی بهره برده شده است و امکان گفت‌وگوی حضوری نه فقط در ایران، بلکه در کشور‌های آمریکا، انگلستان، هلند، تاجیکستان، آذربایجان و ازبکستان در این کتاب فراهم شده است. افزون بر این، برای دریافت بهتر آداب و آیین‌های نوروزی، بیست‌ویک تیم برای فیلمبرداری و عکاسی در ایران در استان‌های یزد؛ سیستان و بلوچستان؛ هرمزگان؛ چهارمحال و بختیاری؛ کردستان؛ خراسان؛ آذربایجان شرقی و غربی؛ مازندران؛ گیلان؛ اصفهان؛ فارس و همچنین در کشور‌های پاکستان؛ افغانستان؛ جمهوری تاجیکستان؛ جمهوری ترکمنستان؛ جمهوری ازبکستان؛ جمهوری آذربایجان؛ ترکیه؛ چین؛ مغولستان و ایالات متحده آمریکا به یاری گرفته شده است.
در نیویورک، گروهی عهده‌دار فیلمبرداری از مراسم نوروزی در مقر سازمان ملل متحد شده است تا از سخنرانی آنتونیو گوترش دبیرکل، و همچنین پیام‌های نوروزی نمایندگان بلندمرتبه دوازده کشور اصلی (افغانستان، جمهوری آذربایجان، هندوستان، ایران، عراق، قزاقستان، قرقیزستان، پاکستان، تاجیکستان، ترکیه، ترکمنستان و ازبکستان) که به صورت مشترک نوروز را به عنوان میراث ناملموس بشری در سازمان یونسکو به ثبت رسانده‌اند، تصویربرداری کنند.
در مقدمه کتاب می‌خوانیم: «ره گشودن نوروز به سرشناسه فرهنگ شفاهی و معنوی جهان توسط سازمان ملل متحد، گام ارزشمندی است که خردورزان و دلسوزان این مرز و بوم را بر آن می‌دارد تا در پی شناساندن این رسوم دلاویز به مردم جهان آستین بالا بزنند. ولی افزایش آگاهی ما ایرانیان در پله نخست این ارج و احترام قرار دارد تا خود از سر آگاهی و اطلاع آنچه را داشته‌ایم برای دیگران به ویژه جوانان و کودکانمان بازگو کنیم. باشد که این جشن به جا مانده فراتاریخی و فراملی، که پیوند آدمی با طبیعت و شادی و زندگی است، همچنان در پهنه گیتی پابرجا و سرافراز بماند؛ آن گونه که بیش از سه هزار سال بر چاد جشن‌ها ایستاده و امروز فزون از سیصد میلیون نفر در آن پای می‌کوبند و دست می‌افشانند.»
بخش‌های کتاب با الهام از هفت‌سین نوروزی در هفت رخ یا هفت دفتر گردآوری شده است. در رخ نخست با عنوان «چرا نوروز را جشن می‌گیریم؟» پیدایش نوروز و ارتباط آن با طبیعت و اسطوره‌های ایرانی بررسی شده است. رخ دوم با عنوان «سابقه تاریخی جشن‌های نوروزی» دربرگیرنده سرگذشت جشن‌های باشکوه نوروزی از ۲۵۵۰ سال پیش تا پیدایش اسلام و از آن زمان تاکنون است.
رخ سوم با عنوان «آیین استقبال از نوروز» به آداب و رسوم و آیین‌های نوروزی پیش از تحویل سال می‌پردازد، همچون: چاوش‌های نوروزی و نمایش‌های ویژه شکست سرما و تاریکی، تکم‌گردانی، چهارشنبه سوری و سرانجام خانه تکانی گِل و از آن با ارزش‌تر، خانه تکانی دِل است. رخ چهارم با عنوان «سفره هفت سین» به معرفی خوان نوروزی و رمزگشایی از هفت سین نوروزی و به ویژه پاسخگویی به پرسش «چرا هفت و چرا سین؟» پرداخته است. رخ پنجم با عنوان «آداب نوروزی هنگام تحویل سال» مراسم تحویل سال نو و آیین‌های فرخنده نوروزی پس از تحویل سال همچون عیدی دادن، دیدوبازدید، بازی‌های جمعی و سیزده به در را در میان جمع نوروزیان کاویده است.
رخ ششم با عنوان «رمز ماندگاری نوروز» هستی و پویایی این جشن فرخنده را در ایجاد امید و شادمانی برای مردمان گوناگون، فراتر از رنگ و نژاد و باور‌ها نمایان کرده است و بالاخره رخ هفتم با عنوان «گلستان نوروزی» به معرفی کشور‌های حوزه فرهنگی نوروز پرداخته و پیام انسانی و بین‌المللی نوروز را به‌عنوان میراثی جهانی برای بشریت فراروی ما قرار داده است.
با پرده‌برداری از این هفت رخ فرخنده، شاهد آن هستیم که نوروز افزون بر ایران، در قلمرو گسترده‌ای، که از غرب چین تا شرق اروپا را دربرمی‌گیرد، با شکوه تمام برگزار می‌شود و اقوام و ملل گوناگونی که همگی با هم خانواده بزرگ نوروزیان را تشکیل می‌دهند، بر این جشن و بزم دل سپرده‌اند.
در بخش دیگری در مقدمه کتاب می‌خوانیم: «این باورمندان در انجام مراسم نوروزی هم‌آوا و همآهنگ اند و عیدِ نوزایی طبیعت و دگرگونی جان و تن را با سبز کردن گندم و چیدن خوان نوروزی، در این گستره پرشکوه جشن می‌گیرند. اگر به همبستگی، وحدت، پیوند و انسجام کشور‌های حوزه فرهنگی نوروز علاقه‌مندیم، بر ماست که به ریشه‌ها و بنیان تمدن خویش توجهی در خور روا داریم و آداب و عاداتِ زیبای نوروزی که از مهمترین آن‌هاست را بیش از پیش بپاییم و در گسترش آن کوشا باشیم.
بی سبب نیست که این یادگار روزگاران از یاد رفته همیشه به دوران‌های آینده تازگی و طراوت بخشیده و از توان و نفوذ و اهمیتش هیچ کاسته نشده است. زندگی با وجود عید نوروز، سفره هفت سین و سایر آداب دلنواز نوروزی، سرزندگی را صد چندان می‌کند، کدورت‌ها را می‌زداید و غبار را از زمین و زمان می‌رباید. فردوسی نوروز را در شاهنامه این چنین بانگ می‌دهد: «همه روی را سوی یزدان کنیم / دل خویش را شاد و خندان کنیم»
دکتر ویلم فلور، پژوهشگر هلندی و نویسنده کتاب «سفره نوروزی، نماد جشن ایرانی» برای این کتاب نوشته است: «اثر جدید فرزین رضاییان در مورد برپایی جشن دیرپای نوروز در نقاط مختلف جهان ایرانی (حوزه نفوذ فرهنگ ایران) به روشی بی‌نظیر و درخشان روح و جان این جشن باستانی را دربرگرفته است. معجزه نوزایی طبیعت در فصل بهار، همه ساله باعث شگفتی و خوشحالی همگان و زمینه‌ساز برگزاری جشن‌های فرخنده بوده است، به طوری که مردمان گوناگون از دیرباز تاکنون شادمانی خود را با استفاده از عناصری مشترک، ولی آمیخته با آداب و رسوم بومی خویش، به ظهور رسانده‌اند. این شادمانی عمومی به همراه آداب و رسوم رنگارنگ بومی، به خوبی در این کتاب جدید و فیلم همراه آن به نمایش درآمده و به نظر من، همه آنان که شیفته فرهنگ ایران و تاثیرات ملی و بین‌المللی آن هستند می‌بایست آن را مشاهده کنند.»
فرزین رضائیان تحصیلات خود را در رشته‌های جامعه‌شناسی، علوم سیاسی و ارتباطات در دانشگاه ایلی نویز (شیکاگو) به اتمام رساند و سپس مطالعات دانشگاهی خود را در زمینه هنر و تمدن ایران دنبال کرد. رضائیان در ۲۰ سال گذشته پژوهش، نگارش متن و کارگردانی فیلم‌های گوناگون مستند و آموزشی را در شرکت طلوع ابتکارات تصویری بر عهده داشته است که برخی از آن‌ها جوایز داخلی و یا بین‌المللی را به خود اختصاص داده‌اند. «شکوه تخت جمشید»، «هفت رخ فرخ ایران»، «میراث جهانی ایران» و «۵۰۰ سال مهندسی ایرانی» جزو آخرین کار‌های وی است. /۹۲۵/د ۱۰۲/ش
منبع: ایبنا
ارسال نظرات