گزارش تحلیلی؛
ردپای عربستان درتحولات سودان
بررسی تحولات سودان نشان می‌دهد که عربستان از تغییر «عمر البشیر» و نشاندن وزیر دفاع به جای او چندان هم ناراضی نیست.
به گزارش خبرگزاری رسا، بعد از گذشت چند ماه از آغاز اعتراضات مردمی در سودان، ارتش این کشور با مداخله در جریان اعتراضات و براندازی نظام عمر البشیر رئیس جمهور سابق این کشور نهایتاً پایان عمر ۳۰ ساله این نظام را اعلام کرد. با سوگند خوردن ارتشبد «عوض بن عوف» وزیر دفاع سودان به عنوان رئیس شورای نظامی انتقالی این کشور، به طور رسمی دولت خارطوم به کنترل نظامیان در آمد.
ارتش سودان در پی برکنار کردن عمر البشیر از ریاست جمهوری و انحلال کابینه این کشور بیانیه‌ای را صادر کرد. در این بیانیه از بازداشت عمر البشیر و نگهداری وی در محلی امن و تشکیل دوره انتقالی به مدت ۲ سال سخن گفته شده است. ارتش سودان در این بیانیه همچنین از وضع حالت فوق العاده به مدت ۳ ماه در کشور خبر داد.
همچنین در این بیانیه با تاکید بر انحلال ریاست جمهوری، هیئت دولت، شورای ملی و شورای ایالت‌ها آمده است که شورای نظامی در دوره ۲ ساله انتقالی، مدیریت کشور را برعهده خواهد داشت و در پایان دوره انتقالی، انتخابات برگزار خواهد شد. قانون اساسی کشور نیز تعلیق خواهد شد. این در حالیست که مخالفان سودانی اعلام کردند که حاکمیت نظامی را نمی‌پذیرند و خواهان یک نظام مدنی هستند.
سودان در طول تاریخ شاهد کودتا‌های نظامی مختلفی علیه رؤسای جمهور این کشور بوده، ولی به نظر می‌رسد مردم این کشور اینبار زیر حاکمیت نظامی مجدد نخواهند رفت چرا که آن‌ها خواهان انتقال دموکراتیک قدرت از طریق صندوق‌های رأی هستند و شعار «دومی هم باید کنار برود» را در اعتراضات خود علیه وزیر دفاع این کشور انتخاب کرده اند.
به نظر می‌رسد در سودان بیشتر از آنکه شاهد به ثمر رسیدن اعتراضات مردمی علیه نظام عمر البشیر باشیم شاهد یک بازی قدرت هستیم چرا که بعد از شدت گرفتن اعتراضات مردمی به یکباره عمر البشیر از قدرت کناره گرفته و امور به دست نظامیان افتاد.
وزیر دفاع سودان در سخنرانی خود به صورت سربسته از مردم این کشور خواست به خانه‌هایشان بازگردند و به اعتراضاتشان پایان دهند چرا که همه چیز تحت کنترل بوده و اصلاحات لازم محقق شده است. بنا به گفته تحلیل گران سودانی، بن عوف به خشونت و خون ریزی معروف است و ممکن است در صورت ادامه یافتن تظاهرات مردم این کشور شاهد وقوع درگیری و خون ریزی باشیم.
نقش ارتش در مداخله در اعتراضات مردمی در کشور‌های عربی با یکدیگر متفاوت بوده است؛ در حالیکه در تونس، شاهد حضور ارتش برای تسهیل روند انتقال دموکراتیک قدرت و عدم مداخله آن در سیاست بودیم، اما در مصر این اتفاق کاملاً بالعکس افتاد. عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور کنونی مصر در ابتدا مدیر سازمان اطلاعات نظامی بود و بعد به عنوان وزیر دفاع و بعد به عنوان رئیس جمهور امور را به دست گرفت. به همین دلیل سودانی‌ها با توجه به نزدیک بودن الگوی حضور نظامیان در مصر و سودان در نهاد‌های دولتی نگران تکرار شدن همین سرنوشت هستند.
رد پای عربستان در تحولات سودان
نکته قابل توجه در بررسی تحولات سودان این است که بن عوف که در حال حاضر امور را در سودان به دست گرفته همان کسی است که روند مداخله سودان در تجاوز نظامی عربستان به یمن را هدایت کرده و به همین دلیل درجه نظامی خود را در حالیکه بازنشسته شده بود بازپس گرفت. بن عوف به هنگام تصدی وزارت دفاع با سلاح‌های مدرن درصدد تقویت و تجهیز ارتش سودان بود و به حمایت از مشارکت نیرو‌های کشورش در تجاوز نظامی عربستان علیه یمن برآمد.
قطعاً حضور وزیر دفاع سودان بر صندلی عمر البشیر خشنودی عربستان را به دنبال دارد چرا که از یک سو بن عوف با سیاست‌های عربستان دست کم در زمینه تجاوز نظامی به یمن موافق است و از سوی دیگر عمر البشیر برای عربستان تبدیل به یک مهره سوخته شده بود. البشیر نخستین رهبر سیاسی عربی بود که از زمان آغاز جنگ در سوریه با بشار اسد رئیس جمهور این کشور دیدار گرمی داشت و این اقدام وی طبعاً خشم عربستان را برانگیخت.
یکی دیگر از اقداماتی که باعث شد عربستان به همپیمان خود خشم بگیرد مسأله بحران منطقه خلیج فارس بود. سودان برای حفظ روابط خود با قطر در بحران به وجود آمده میان ریاض و دوحه اعلام بی طرفی کرده بود. البته این مسأله یکی دیگر از عواملی بود که باعث شد عربستان بر سودان غضب کند چرا که ریاض توقع داشت خارطوم موضع موافقی در قبال محاصره قطر اتخاذ کند، اما سودان که نسبت به بد عهدی‌های عربستان در قبال اجرای وعده‌های خود و توافق‌های به دست آمده کاملاً آگاه بوده نمی‌خواست بند ارتباطی میان خود و قطر را به خاطر عربستان قطع کند، زیرا حساب ویژه‌ای بر روی این کشور در شرایط بحرانی باز کرده بود.
سودان یکی از کشور‌ها عمده تأمین کننده نیروی نظامی برای جنگ عربستان و امارات در یمن به شمار می‌آید که همین مسأله نیز باعث تحمیل هزینه‌های هنگفت نظامی به خارطوم و اوضاع بد اقتصادی این کشور شده است. سودان برای جلب نظر ریاض و ابوظبی، چهار هزار نیروی نظامی را به یمن فرستاد، اما ریاض به این نیرو‌های نظامی به عنوان مزدور نگاه می‌کند.
با شدت گرفتن اعتراضات مردمی در سودان طی ماه‌های گذشته عربستان با سو استفاده از اوضاع بد اقتصادی سودان و تحت فشار گذاشتن خارطوم تلاش کرد تا اهداف سیاسی خود را محقق کند و با اعطای رشوه به دولت سودان برای از بین بردن روابط ایران و این کشور تلاش کند.
سودان نیز این رشوه را قبول نکرد و روابط با ترکیه، ایران و قطر را بر هم نزد، به همین دلیل عربستان سعودی و امارات با اقدامات پشت پرده اعتراض‌هایی را به بهانه مشکلات اقصادی طرح‌ریزی کردند.
زمانیکه اعتراضات مردم مصر علیه حسنی مبارک شدت یافت عربستان صراحتاً و مستقیماً اعلام کرد که در کنار مبارک ایستاده و با هرگونه تلاش برای براندازی وی مخالف است، اما در خصوص عمر البشیر به هیچ عنوان چنین موضعی اتخاذ نکرد.
بعد از آغاز تحولات الجزایر و کنار رفتن بوتفلیقه و آماده شدن این کشور برای برگزاری انتخابات، حرف و حدیث‌ها در خصوص لزوم به وجود آمدن چنین تغییراتی در نظام‌های پادشاهی عربی در حوزه خلیج فارس افزایش یافت.
مقامات سعودی بعد از بررسی این تحولات از یک سو و شدت گرفتن اعتراضات در سودان از سوی دیگر تصمیم گرفتن با دخالت دادن ارتش در اعتراضات مردمی و منحرف کردن مسیر عدالت خواهانه آن و تعیین یکی از سرسپرده‌های خود به عنوان زمامدار کشور، هدایت این جریان‌های مردمی را به دست بگیرد.
عربستان هم چنین برای منحرف کردن افکار عمومی از تحولات عدالت خواهانه کشور‌های آفریقایی با اعطای چراغ سبز به خلیفه حفتر فرمانده به اصطلاح ارتش ملی لیبی درگیری‌های تمام عیاری را در پایتخت این کشور آغاز کرد که خیلی زود تبدیل به سرخط خبرهای جهان شد.
در نهایت باید گفت که عربستان با اعمال تغییر و تحولات در نظام‌های حکومتی در کشور‌های آفریقایی و جهت دهی به اعتراضات مردمی در این کشور سعی دارد منافع سیاسی خود را محقق کند که این مسأله لزوم هوشیاری ملت‌های آفریقایی که به دنبال تحقق عدالت در کشورهایشان هستند را می‌طلبد. /۱۰۱/۹۶۹/م
ارتش سودان در پی برکنار کردن عمر البشیر از ریاست جمهوری و انحلال کابینه این کشور بیانیه‌ای را صادر کرد. در این بیانیه از بازداشت عمر البشیر و نگهداری وی در محلی امن و تشکیل دوره انتقالی به مدت ۲ سال سخن گفته شده است. ارتش سودان در این بیانیه همچنین از وضع حالت فوق العاده به مدت ۳ ماه در کشور خبر داد.
همچنین در این بیانیه با تاکید بر انحلال ریاست جمهوری، هیئت دولت، شورای ملی و شورای ایالت‌ها آمده است که شورای نظامی در دوره ۲ ساله انتقالی، مدیریت کشور را برعهده خواهد داشت و در پایان دوره انتقالی، انتخابات برگزار خواهد شد. قانون اساسی کشور نیز تعلیق خواهد شد. این در حالیست که مخالفان سودانی اعلام کردند که حاکمیت نظامی را نمی‌پذیرند و خواهان یک نظام مدنی هستند.
سودان در طول تاریخ شاهد کودتا‌های نظامی مختلفی علیه رؤسای جمهور این کشور بوده، ولی به نظر می‌رسد مردم این کشور اینبار زیر حاکمیت نظامی مجدد نخواهند رفت چرا که آن‌ها خواهان انتقال دموکراتیک قدرت از طریق صندوق‌های رأی هستند و شعار «دومی هم باید کنار برود» را در اعتراضات خود علیه وزیر دفاع این کشور انتخاب کرده اند.
به نظر می‌رسد در سودان بیشتر از آنکه شاهد به ثمر رسیدن اعتراضات مردمی علیه نظام عمر البشیر باشیم شاهد یک بازی قدرت هستیم چرا که بعد از شدت گرفتن اعتراضات مردمی به یکباره عمر البشیر از قدرت کناره گرفته و امور به دست نظامیان افتاد.
وزیر دفاع سودان در سخنرانی خود به صورت سربسته از مردم این کشور خواست به خانه‌هایشان بازگردند و به اعتراضاتشان پایان دهند چرا که همه چیز تحت کنترل بوده و اصلاحات لازم محقق شده است. بنا به گفته تحلیل گران سودانی، بن عوف به خشونت و خون ریزی معروف است و ممکن است در صورت ادامه یافتن تظاهرات مردم این کشور شاهد وقوع درگیری و خون ریزی باشیم.
نقش ارتش در مداخله در اعتراضات مردمی در کشور‌های عربی با یکدیگر متفاوت بوده است؛ در حالیکه در تونس، شاهد حضور ارتش برای تسهیل روند انتقال دموکراتیک قدرت و عدم مداخله آن در سیاست بودیم، اما در مصر این اتفاق کاملاً بالعکس افتاد. عبدالفتاح السیسی رئیس جمهور کنونی مصر در ابتدا مدیر سازمان اطلاعات نظامی بود و بعد به عنوان وزیر دفاع و بعد به عنوان رئیس جمهور امور را به دست گرفت. به همین دلیل سودانی‌ها با توجه به نزدیک بودن الگوی حضور نظامیان در مصر و سودان در نهاد‌های دولتی نگران تکرار شدن همین سرنوشت هستند.
رد پای عربستان در تحولات سودان
نکته قابل توجه در بررسی تحولات سودان این است که بن عوف که در حال حاضر امور را در سودان به دست گرفته همان کسی است که روند مداخله سودان در تجاوز نظامی عربستان به یمن را هدایت کرده و به همین دلیل درجه نظامی خود را در حالیکه بازنشسته شده بود بازپس گرفت. بن عوف به هنگام تصدی وزارت دفاع با سلاح‌های مدرن درصدد تقویت و تجهیز ارتش سودان بود و به حمایت از مشارکت نیرو‌های کشورش در تجاوز نظامی عربستان علیه یمن برآمد.
قطعاً حضور وزیر دفاع سودان بر صندلی عمر البشیر خشنودی عربستان را به دنبال دارد چرا که از یک سو بن عوف با سیاست‌های عربستان دست کم در زمینه تجاوز نظامی به یمن موافق است و از سوی دیگر عمر البشیر برای عربستان تبدیل به یک مهره سوخته شده بود. البشیر نخستین رهبر سیاسی عربی بود که از زمان آغاز جنگ در سوریه با بشار اسد رئیس جمهور این کشور دیدار گرمی داشت و این اقدام وی طبعاً خشم عربستان را برانگیخت.
یکی دیگر از اقداماتی که باعث شد عربستان به همپیمان خود خشم بگیرد مسأله بحران منطقه خلیج فارس بود. سودان برای حفظ روابط خود با قطر در بحران به وجود آمده میان ریاض و دوحه اعلام بی طرفی کرده بود. البته این مسأله یکی دیگر از عواملی بود که باعث شد عربستان بر سودان غضب کند چرا که ریاض توقع داشت خارطوم موضع موافقی در قبال محاصره قطر اتخاذ کند، اما سودان که نسبت به بد عهدی‌های عربستان در قبال اجرای وعده‌های خود و توافق‌های به دست آمده کاملاً آگاه بوده نمی‌خواست بند ارتباطی میان خود و قطر را به خاطر عربستان قطع کند، زیرا حساب ویژه‌ای بر روی این کشور در شرایط بحرانی باز کرده بود.
سودان یکی از کشور‌ها عمده تأمین کننده نیروی نظامی برای جنگ عربستان و امارات در یمن به شمار می‌آید که همین مسأله نیز باعث تحمیل هزینه‌های هنگفت نظامی به خارطوم و اوضاع بد اقتصادی این کشور شده است. سودان برای جلب نظر ریاض و ابوظبی، چهار هزار نیروی نظامی را به یمن فرستاد، اما ریاض به این نیرو‌های نظامی به عنوان مزدور نگاه می‌کند.
با شدت گرفتن اعتراضات مردمی در سودان طی ماه‌های گذشته عربستان با سو استفاده از اوضاع بد اقتصادی سودان و تحت فشار گذاشتن خارطوم تلاش کرد تا اهداف سیاسی خود را محقق کند و با اعطای رشوه به دولت سودان برای از بین بردن روابط ایران و این کشور تلاش کند.
سودان نیز این رشوه را قبول نکرد و روابط با ترکیه، ایران و قطر را بر هم نزد، به همین دلیل عربستان سعودی و امارات با اقدامات پشت پرده اعتراض‌هایی را به بهانه مشکلات اقصادی طرح‌ریزی کردند.
زمانیکه اعتراضات مردم مصر علیه حسنی مبارک شدت یافت عربستان صراحتاً و مستقیماً اعلام کرد که در کنار مبارک ایستاده و با هرگونه تلاش برای براندازی وی مخالف است، اما در خصوص عمر البشیر به هیچ عنوان چنین موضعی اتخاذ نکرد.
بعد از آغاز تحولات الجزایر و کنار رفتن بوتفلیقه و آماده شدن این کشور برای برگزاری انتخابات، حرف و حدیث‌ها در خصوص لزوم به وجود آمدن چنین تغییراتی در نظام‌های پادشاهی عربی در حوزه خلیج فارس افزایش یافت.
مقامات سعودی بعد از بررسی این تحولات از یک سو و شدت گرفتن اعتراضات در سودان از سوی دیگر تصمیم گرفتن با دخالت دادن ارتش در اعتراضات مردمی و منحرف کردن مسیر عدالت خواهانه آن و تعیین یکی از سرسپرده‌های خود به عنوان زمامدار کشور، هدایت این جریان‌های مردمی را به دست بگیرد.
عربستان هم چنین برای منحرف کردن افکار عمومی از تحولات عدالت خواهانه کشور‌های آفریقایی با اعطای چراغ سبز به خلیفه حفتر فرمانده به اصطلاح ارتش ملی لیبی درگیری‌های تمام عیاری را در پایتخت این کشور آغاز کرد که خیلی زود تبدیل به سرخط خبرهای جهان شد.
در نهایت باید گفت که عربستان با اعمال تغییر و تحولات در نظام‌های حکومتی در کشور‌های آفریقایی و جهت دهی به اعتراضات مردمی در این کشور سعی دارد منافع سیاسی خود را محقق کند که این مسأله لزوم هوشیاری ملت‌های آفریقایی که به دنبال تحقق عدالت در کشورهایشان هستند را می‌طلبد. /۱۰۱/۹۶۹/م
منبع: خبرگزاری مهر
ارسال نظرات