گنده‌گویی تکراری!

به گزارش خبرگزاری رسا، پس‌ازاینکه «برایان هوک»، رئیس گروه اقدام علیه ایران، اوایل ماه گذشته اعلام کرد که معافیت سه کشور از هشت مشتری نفت ایران تمدید نخواهد شد، بسیاری آن را «غیرعملی» و یک «اقدام نمایشی» توصیف کردند، چراکه حذف شدن سهم نفت کشورمان از بازار انرژی جهان، به افزایش جهشی قیمت این کالای استراتژیک خواهد انجامید.

 

حالا پس از حدود سه هفته، «مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا دوشنبه‌شب رسماً اعلام کرد که معافیت تمام هشت کشور خریدار نفت ایران در ۱۱ اردیبهشت (اول ماه می) به پایان رسیده و آمریکا هیچ‌گونه معافیت جدیدی به مشتریان ایران نخواهد داد.

 

به‌بیان‌دیگر، از روز ۱۲ اردیبهشت، هیچ کشوری حق ندارد از ایران نفت بخرد! کاخ سفید اعلام کرده که روی آمریکا و امارات برای جبران حذف نفت ایران از سبد انرژی جهان حساب باز کرده و سعودی‌ها هم قول داده‌اند که ظرف مدت دو ماه، به حدنصاب تولید مدنظر کاخ سفید برسند.

 

این اتفاق به شرطی رخ می‌دهد که اوپک با تصمیم عربستان برای افزایش تولید نفت موافقت کند و صرف گاوبندی آمریکا با آل سعود نمی‌تواند این تصمیم را به حوزه اجرا برساند چراکه جایگاه این کشور را در «سازمان کشور‌های صادرکننده نفت» تضعیف خواهد کرد. افزون بر این، دلایلی بسیاری برای عقیم ماندن توطئه به صفر رساندن صادرات نفت ایران وجود دارد که به برخی از آن‌ها اشاره می‌شود.

۱. در میان هشت کشور خریدار نفت ایران، چین و ترکیه استنکاف خود را نسبت به عدم تمدید معافیت تحریمی اعلام کرده‌اند. «رجب طیب اردوغان»، رئیس‌جمهور ترکیه همزمان با کلید خوردن دور دوم تحریم‌های آمریکا در ۱۵ آبان سال گذشته رسماً محدودیت‌های واشنگتن را به چالش کشید و گفت: «مگر قرار است با رعایت تحریم‌های آمریکا مردم ما در سرمای زمستان یخ بزنند! ما زیر بار چنین تحریمی نخواهیم رفت و آن را قبول نخواهیم کرد.»

 

«مولود چاووش اوغلو»، وزیر خارجه ترکیه هم دوشنبه‌شب به واشنگتن پیام داد که «اقدام آمریکا برای ثبات و امنیت منطقه بسیار خطرناک است... آمریکا تصمیمی یک‌جانبه گرفته و به دیگر کشور‌ها نیز می‌گوید که باید تبعیت کنید و هزینه بپردازید. پیشنهاد خرید نفت از کشور دیگری به‌جای ایران، گنده‌گویی است.»

 

چینی‌ها هم موضعی کاملاً مخالف با خیز جدید آمریکا اتخاذ کرده و گفته‌اند که مشغول رایزنی با کاخ سفید برای تمدید معافیت کشور‌ها از تحریم نفت ایران هستند. «گنگ شوانگ»، سخنگوی وزارت خارجه چین روز گذشته تصریح کرد که این تصمیم یانکی‌ها «به افزایش تنش و ایجاد بحران در غرب آسیا» منجر خواهد شد.

 

ژاپن و کره جنوبی نیز به این تصمیم اعتراض کرده و اظهار کردند که تلاش می‌کنند تا معافیت‌ها بار دیگر تمدید شوند. با این حساب، مشخص است که آمریکا نمی‌تواند به‌سادگی مشتری‌های پر و پا قرص نفت ایران را از خرید منصرف کند و راه دشواری برای تحقق این رؤیا در پیش دارد.

۲. همان‌گونه که اوباما صراحتاً اعلام کرده بود که در صورت ادامه تحریم‌ها، باید بسیاری از شرکت‌ها و نهاد‌های بزرگ مالی را در کنار هم‌پیمانان و شرکای واشنگتن تحریم می‌کرد و به ناکارآمدی این سیاست نخ‌نما شده اذعان کرد، شواهد و قرائن نشان می‌دهند که ترامپ نیز چاره‌ای جز دست کشیدن از این سیاست ندارد، حتی اگر آن را اعلام نکند.

 

بر اساس قوانین تحریمی، آمریکا موظف است که در مقابل موج مخالفان تحریم ایران بایستد و همه را از دم تیغ بگذارند، درحالی‌که در مرحله اجرا، چنین امری عملی نیست و به درگیری و هزینه‌تراشی برای آمریکا منجر می‌شود. مهم‌تر اینکه کاخ سفید به‌خوبی می‌داند که تبعات کاهش صادرات نفت ایران به زیر ۸۰۰ هزار بشکه از مرز یک دعوای اقتصادی – سیاسی عبور کرده و ملاحظات امنیتی پیدا می‌کند، چه رسد به اینکه هیچ نفت‌کش ایرانی به مقصد دیگر کشور‌ها بارگیری نکند.

 

چند ساعت پس از اعلام رسمی کاخ سفید، فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران، موضع ایران در خصوص مسدود کردن تنگه هرمز در صورت ممنوعیت فروش نفت کشورمان را تکرار کرد که واکنش محتاطانه یک مقام ناشناس دولت ترامپ به این رویکرد، نشان می‌دهد واشنگتن هشدار جمهوری اسلامی را جدی گرفته است. بنابراین، رویکرد اخیر واشنگتن را نمی‌توان چیزی بیش از یک «بلوف سیاسی» و ادعا در مدار صفر درجه به‌حساب آورد.

۳. با اینکه بر اساس آمار‌های موسسه «رفینیتیو» صادرات نفت ایران از ۳ میلیون بشکه در روز به زیر یک‌میلیون بشکه رسیده، اما اثرات تحریم نفتی جمهوری اسلامی، اقتصاد جهانی را با مشکل مواجه کرده است. ممنوعیت صادرات نفت ونزوئلا و جنگ لیبی که دو کشور بزرگ صادرکننده نفت هستند نیز مضاف بر این معضل شده و چشم‌انداز تولید انرژی در جهان را تیره‌وتار کرده است. ترامپ مدعی است که خلأ بازار با نفت سرشاری که عربستان و امارات در معیت اوپک عرضه می‌کنند، مرتفع خواهد شد درحالی‌که به‌محض سخنرانی پمپئو، قیمت نفت به مرز ۷۵ دلار که بالاترین میزان در سال ۲۰۱۹ بود، رسید.

 

افزون بر این، موسسه «بارکلی» هم اعلام کرده است که لغو این معافیت‌ها باعث افزایش قیمت‌ها خواهد شد. «جیم برکهارد»، مدیر مؤسسه «آی اچ اس مارکت» نیز هشدار داد: «تصور حذف همه صادرات نفت ایران دشوار است، به‌ویژه با توجه به اینکه چین همچنان یک خریدار عمده نفت ایران است.» «شین کیم»، تحلیلگر مؤسسه «پلاتس» نیز اعلام کرده است که ممکن است عربستان برای جبران کاهش صادرات نفت ایران تولید خود را افزایش دهد، اما این کار نمی‌تواند عطش کشور‌ها را فروبنشاند و این امر موجب خواهد شد تا بازار احساس کمبود کند.

 

گفتنی است که برخی از نهاد‌های مالی که صداقت آن‌ها مورد تأیید نیست اظهار کرده‌اند که بازار با کمبود نفت ناشی از تحریم ایران کنار خواهد آمد، اما این تحلیل وقتی صحیح است که ایران دست روی دست بگذارد و از موقعیت استراتژیک خود برای به خطر انداختن منافع آمریکا استفاده نکند؛ درحالی‌که عکس این موضوع صادق است!

۴. این تلقی که مسئله انرژی و تضمین خرید نفت از سوی کشور‌ها یک مقوله صرفاً اقتصادی تجزیه‌وتحلیل شود، بسیار ساده‌انگارانه است، چراکه بحث تأمین انرژی بیش از آنکه از ابعاد اقتصادی برخوردار باشد، موضوعی کاملاً راهبردی است. از منظر ملاحظات راهبردی، این یک اشتباه تاکتیکی است که وابستگی به یک قطب خاص از سوی کاخ سفید به دولت‌ها تحمیل شود. از این منظر، «امنیت انرژی» کشور‌ها در طراحی به‌اصطلاح بلندمدت آمریکا علیه ایران به لبه پرتگاه برده شده و حیطه تحرک آن‌ها محدود می‌شود.

این بدان معناست که اگر مشتریان نفتی ایران زیر یوغ تحریم‌های واشنگتن بروند، باید فروشندگان جدیدی که تحت امر آمریکا هستند را انتخاب کنند و درنتیجه، حوزه انرژی به پاشنه آن‌ها تبدیل می‌شود که طبیعتاً به این زورگویی تن نخواهند داد.

توهم و تصور آمریکا این است که با صفر کردن فروش نفت ایران، می‌تواند انقلاب اسلامی را به‌زانو درآورد، درحالی‌که کشورمان در دوره جنگ تحمیلی و در برهه‌ای که سکو‌های نفتی ما زیر موشک‌باران جنگنده‌های اهدایی غرب بودند، روز‌هایی به‌مراتب دشوارتر از شرایط کنونی را از سر گذرانده است. ایران اسلامی با این تجربه، به‌خوبی راه‌های دور زدن تحریم‌ها را می‌داند و چنانچه حماقت آمریکایی به مرحله عمل برسد، از همه توان و ظرفیت‌های خود برای مقابله‌به‌مثل استفاده خواهد کرد. /۱۰۱/۹۶۹/م