یادداشت؛
تربیت در سایه و دوستی کودکان با روزه‌داری
شاید شما به شوخی می‌گویید که ای‌وای ماه رمضان آمد؛ اما این الفاظ در ضمیر ناخودآگاه کودکانمان اثرات منفی می‌گذارد و او گمان می‌کند که ماه سختی در پیش خواهد داشت.
به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، همه ما تمایل داریم فرزندانی متدین داشته باشیم. فرزندانی که به اعمال دینی اهتمام بورزند و دشواری‌های تقوا و ایمان را با لذت بپذیرند.
بعضا گلایه‌مندیم که پسر یا دخترمان نماز را سبک می‌شمارند و یا به بهانه‌های کوچک از روزه‌داری شانه خالی می‌کنند. تحمل این‌گونه نوجوانان برایمان سخت است و گاهی لجمان در می‌آید و حتی شاید از فرزند دلبندمان متنفر بشویم.
احتمالا این دسته از روایات را شنیده‌ایم که فرزندان مومن، باقیات‌الصالحات والدین هستند و تربیت دینی کودکان، در آخرت والدین هم اثر می‌گذارد. امام صادق(ع) از رسول گرامی اسلام(ص) نقل می‌کند که حضرت فرمود: روزی حضرت عیسی(ع) از قبرستانی می‌گذشت و دید مرده‌ای را عذاب می‌کنند. سال بعد از همان قبرستان گذشت و متوجه شد که عذاب آن مرده برداشته شده است. سببش را از خداوند پرسید، خطاب آمد که این فرد فرزندی دارد که جاده‌ای را ترمیم کرد و یتیمی را پناه داد، بدین سبب، عذاب او را برداشتم؛ لذا همه ما می‌پسندیم که به‌واسطه فرزندانمان پرونده اعمال ما باز بماند و اجر زحمات خود برای کودکانمان را بعد از مرگ بچشیم.
اما مستاصل می‌شویم و دنبال چاره می‌گردیم و البته ما خوب می‌دانیم که هرچه دراین زمینه به فرزندمان اصرار کنیم نتیجه عکس می‌گیریم و خوبتر می‌دانیم که اگر او نخواهد روزه بگیرد به سادگی می‌تواند در پنهانی بخورد و بیاشامد و وانمود کند که روزه است.
پس چاره چیست؟ چگونه فرزندان خود را به روزه داری تشویق کنیم؟ توصیه می‌شود قبل از آنکه خیلی دیر شود از تربیت در سایه (تربیت غیر مستقیم) کمک بگیریم.
۱- ماه رمضان شادتر باشیم
هنگامی که کودک در فضای مذهبی شاد قرار بگیرد ناخودآگاه هیجانات مثبت مثل نشاط و شادابی در کودک تقویت می‌شود و کودک می‌تواند کم کم با روزه داری و نمازخواندن آشنا شود. والدینی که به واسطه روزه داری اخلاقشان تند می‌شود و حوصله هیچ کاری را ندارند و رسیدگی به کودکان را در ماه مبارک کمرنگ می‌کنند، انتظاری نیست که فرزندانشان میانه خوبی با ماه رمضان داشته باشند. افطاری شاد، سحری بانشاط و شب قدری پر از هیجان کمک می‌کند، فرزندان ما ماه رمضان را دوست داشته باشند.
۲- ذکر مصیبت برای شروع ماه رمضان سرندهیم
شاید شما به شوخی می‌گویید که ای‌وای ماه رمضان آمد! ای‌کاش زودتر تمام شود! امان از گرسنگی و تشنگی! اما این الفاظ در ضمیر ناخودآگاه کودکانمان اثرات منفی می‌گذارد و او گمان می‌کند که ماه سختی در پیش خواهد داشت لذا توصیه می‌شود که چند روز قبل از ماه مبارک با کودکانتان به خرید بروید و طوری وانمود کنید که اتفاق بزرگی در راه است و باید مقدمات آن‌را آماده ساخت.
۳- کودکانمان را از افرادی که روزه نمی‌گیرند دور کنیم.
آن‌ها نباید خیال کنند که نافرمانی خداوند کار ساده‌ای است. عمو، عمه، خاله، دایی، اقوام و دوستان نزدیک، می‌توانند روح تعبد را در فرزندان ما بُکشند. اگر این اقوام، افرادی به‌ظاهر شاد و موقتا کمی موفق، به‌نظر برسند، درواقع نقش شیطانی را دارند که به کودکان ما القا می‌کنند نیازی نیست سختی روزه‌داری را تحمل کنی و بهتر است از خوردن لذت ببری.
۴- تشویق‌های مادی و هدیه‌دادن، بیشتر در کودکان کوچک توصیه می‌شود
هرچه فرزندان ما بزرگ‌تر می‌شوند باید به تشویق‌های معنوی پرداخت. تشویق‌های معنوی اعم ازبیان رضایت خداوند، رضایت والدین، بزرگ و قوی بودن، زرنگ و مومن بودن و... به‌طور غیرمستقیم به تکرار عمل خوب کمک می‌کند. باید توجه داشت که جایزه و هدیه دادن بیش از اندازه، فرزندان ما را شرطی، باج‌گیر و ریا‌کار بارمی‌آورد.
۵- ایجاد عادات مثبت مثل بیدار کردن او در سحر، تحمل گرسنگی هرچند برای ساعاتی، کم‌خوردن و کم آشامیدن و... به روزه گرفتن او در بزرگ‌سالی کمک می‌کند
امام محمدباقر(ع) درباره سن تشویق کودکان به روزه فرمودند: ما کودکان خود را وقتی هفتسالهاند به روزه وامیداریم، به اندازهای که توان دارند؛ چه نصف روز باشد یا بیشتر یا کمتر. وقتی تشنگی و گرسنگی بر آن‌ها چیره شد، افطار می‌کنند تا این‌که به روزه عادت کنند و توان آن‌را بیابند، ولی شما کودکانتان را وقتی نه‌ساله شدند، بهاندازهای که توان دارند به روزه وادارید و وقتی تشنگی بر آنان چیره شد، افطار کنند. کافی ج ۳،
۶- ایجاد خودکنترلی در کودکان
با قصه‌گویی و استدلال بچه‌ها را عادت دهیم تا جلوی روزه‌داران چیزی نخورند. این‌کار نوعی قانون‌پذیری و خودکنترلی را به‌وجود می‌آورد و به‌طور غیرمستقیم کمک می‌کند که کودکان در سال‌های آینده خود را ملزم به روزه‌داری بدانند.
۷- مشارکت در آداب رمضان
از بچه‌ها بخواهید که با تماس تلفنی یکی از اقوام را برای سحر بیدار کنند یا برای کسی افطاری ببرند.
۸- بیان آثار مثبت روزه داری برای کودکان
بیان این‌که روزه‌داران قدرتمند می‌شوند و خدا به آن‌ها کمک می‌کند، تشویق موثری برای روزه گرفتن کودکان خواهد بود. چون کودکان با تمام وجود دوست دارند انسان‌های قوی، موفق ومورد امداد‌های الهی باشند. حتما دقت شود، تاثیراتی که بیان می‌کنیم واقعی باشد، اما به زبان کودکانه گفته شود.
تربیت در سایه برای تشویق فرزندان به روزه‌داری توصیه بسیار مهم دیگری نیز دارد و آن این‌که:
۹- فرزندان شاهد بنده مطیع باشند
وقتی فرزندان ما صبر و تحمل والدین خود را، در اطاعت از فرامین خداوند، برای دست‌یابی به‌عنوان افتخارآمیز "بنده مطیع" شاهد باشند، خود به‌تنهایی کافی است تا آن‌ها نیز تن و جان خویش را به‌سختی بیاندازند تا "عبدالله" باشند.
پدری که با وجود ساعات طولانی کاربیرون از خانه، تشنگی، گرسنگی و سردرد شدید، با رویی باز تلاش می‌کند تا در زمره روزداران باشد و مادری که با وجود ضعف و بی‌حالی لبخند رضایت از انجام وظیفه الهی بر لب دارد، بهترین الگو در تربیت غیرمستقیم، برای روزه گرفتن فرزندان خود خواهند بود./918/ی702/س
محمدصادق ناطقی
ارسال نظرات