سیاست هویج و چماق واشنگتن؛ از تحریم تا کمک 68 میلیارد دلاری به فلسطین

خبرگزاری رسا ـ گروه بین‌الملل: با گذشت دو سال از شروع طرح «معامله قرن» که ایالت متحده آمریکا آن را به عنوان نقشه ایجاد صلح پایدار در منطقه معرّفی کرده است، بسیاری از کارشناسان هدف از این طرح را اجبار فلسطینی‌ها به عقب‌نشینی از مواضع خود در برابر زیاده‌خواهی‌های اسرائیل برشمردند. این روزها سخن از اجرایی شدن فاز اول «معامله قرن» یعنی بعد اقتصادی آن در ماه آینده و در نشست منامه است و در آینده‌ای نه چندان دور بعد سیاسی آن نیز در دستور کار قرار خواهد گرفت.

در بیانیه مشترک صادره از بحرین و آمریکا، منامه اعلام کرد که با همکاری واشنگتن و در ماه آینده، نشستی اقتصادی با عنوان «صلح برای شکوفایی» با هدف جذب سرمایه‌گذاری در منطقه در راستای طرح صلح پایدار آمریکا برگزار خواهد شد. این نشست که مقدمه اجرایی شدن معامله قرن است، با واکنش شدید گروه‌های مختلف فلسطینی مواجه شد.

گروه‌های فلسطینی از جنبش آزادی‌بخش فلسطین تا حماس و جهاد اسلامی با محکومیت اقدام آمریکا در معرّفی قدس شریف به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی و نقل سفارت خود از تل‌آویو به قدس، از تمامی کشورهای اسلامی و فعالان حقوق بشری خواستند تا با تحریم نشست منامه، مانع از دست‌درازی اسرائیل به مقدسات اسلامی شوند.

پیشبرد اهداف سیاسی در قالب گشایش اقتصادی 
به عقیده کارشناسان، تعویق بعد سیاسی معامله قرن و اجرایی کردن بخش اقتصادی در واقع اقدامی برای کاهش فشار افکار عمومی و جلوگیری از شیوع مخالفت‌ها است زیرا با توجه به وضعیت کنونی اقتصاد فلسطین و برخی از کشورهای عربی، حاکمان و مقامات عربی ترجیح می‌دهند تا با عقب نشینی از آرمان‌های فلسطین، بخشی از بحران‌های اقتصادی خود را حل و فصل کنند.

مخمیر ابوسعده، استاد علوم سیاسی دانشگاه الازهر با اشاره به فشار اقتصادی ملت فلسطین و تکیه آمریکا بر جانب اقتصادی گفت: ایالت متحده آمریکا از بخش اقتصادی طرح معامله قرن در نشست منامه رونمایی خواهد کرد زیرا می‌داند که با شرایط فعلی و مخالفت‌های فراگیر، امکان طرح جانب سیاسی وجود ندارد زیرا بعد سیاسی، مسائل چالش برانگیزی مانند بازگشت آوارگان، شهرک سازی در کرانه باختری و یا معرّفی قدس به عنوان بخش جدایی‌ناپذیر سرزمین‌های اشغالی را در دستور کار خود قرار می‌دهد.

وی افزود: آمریکا و اسرائیل به خوبی می‌دانند که هیچیک از گروه‌های فلسطینی و جریان‌های اسلام‌گرای منطقه‌ای، در وهله نخست با موضوعات سیاسی «معامله قرن» موافقت نخواهند کرد از این رو در ابتدا مسأله اقتصادی را مطرح ساختند تا با کاهش مشکلات اقتصادی در منطقه، زمینه برای بخش سیاسی نیز فراهم شود.

در همین راستا هانی حبیب نویسنده سیاسی سرشناس عرب، نشست منامه را خدعه و نیرنگ آمریکا برای فریب افکار عمومی می‌داند. به عقیده هانی حبیب، آمریکا توانایی اجرایی کردن بعد سیاسی معامله قرن را ندارد زیرا در بخش سیاسی، تمامی منافع اسرائیل مانند مالکیت بر جولان اشغالی و قدس شریف به عنوان پایخت رژیم صهیونیستی به طور کامل به رسمیت شناخته شده است و این امر با واکنش و مخالفت شدید کشورهای عربی مواجه خواهد شد.

وی تاکید می‌کند که در صورت مخالفت مسؤولان فلسطینی با معامله قرن، واشنگتن با اعمال فشار علیه ملت فلسطین و کشورهای عربی، مالکیت اسرائیل بر کرانه باختری را به رسمیت شناخته و نهادهای مالی و اقتصادی فلسطین را به شدت تحریم کند.

بی‌شک، برخی کشورهای عربی از آنجا که خواستار پایان دادن به دوستی و هم‌پیمانی با آمریکا نیستند، با طرح معامله قرن همراهی خواهند کرد و به جای آنکه اسرائیل را دشمن اصلی امت اسلامی به شمار آورند، ایران را بزرگترین خطر و تهدید برای امنیت منطقه معرّفی می‌کنند.

گروه‌های فلسطینی نیز در صورتی که با طرح آمریکا به مخالفت برخیزند، با ترور و یا تحریم اقتصادی بیشتری مواجه خواهند شد تا جایی که ممکن است آمریکا و اسرائیل از کشورهای عربی بخواهند که حمایت‌های مالی خود از فلسطین را متوقف کنند هرچند که در شرایط فعلی، امکان حمله محدود به نوار غزه و افزایش فشار برای الزام فلسطینی‌ها به پذیرش معامله قرن دور از ذهن نیست.

دلار در برابر خطوط قرمز
یکی از اهداف مهم آمریکا در نشست منامه، دیکته کردن این اندیشه به مسؤولان و مقامات عربی است که اگر از خطوط قرمز خود دست کشیده و در برابر خواسته‌های آمریکا کوتاه بیایند، بر مشکلات مالی خود غلبه کرده و امکان عبور از بحران‌های اقتصادی برایشان مهیا خواهد شد هرچند که کشورهای عربی در آغاز باید هزینه رشد و توسعه اقتصادی را پرداخت کنند!

مصطفی الصواف از تحلیلگران سیاسی معتقد است که آمریکا با نشست منامه همزمان به دنبال جمع آوری ثروت‌های کشورهای عربی برای تهیه هزینه اجرایی شدن طرح معامله قرن و نیز ایجاد یک شوآف برای اقناع ملت‌های عربی به موفقیّت طرح‌ها و برنامه‌های آمریکا است.

وی با تایید خبر روزنامه نیویورک تایمز مبنی بر آنکه آمریکا به دنبال جمع‌آوری 68میلیارد دلار برای اجرایی شدن معامله قرن و اعطای این مبلغ به فلسطین، مصر، اردن و لبنان است، از نقش عربستان در پایان دادن به مسأله فلسطین سخن گفته و تصریح کرد که بخش اعظم این هزینه‌ها از سوی عربستان و اسرائیل تامین خواهد شد.

این تحلیلگر سیاسی جهان عرب همچنین معتقد است که مجریان نشست منامه در ازای کمک‌های مالی به فلسطین، از مقامات و ملت فلسطین می‌خواهند که در برابر خواسته‌های سیاسی اسرائیل تسلیم شوند. آمریکا گمان می‌کند که موفقیت جانب اقتصادی، فلسطینی‌ها را به پذیرش بعد سیاسی معامله قرن ترغیب خواهد کرد.

سیاست هویج و چماق
رونمایی آمریکا از بندهای اقتصادی معامله قرن، در حقیقت آماده سازی ذهنی و فکری کشورهای اسلامی منطقه برای سکوت در برابر اهداف بعدی این طرح است. آمریکا با سیاست هویج و چماق، به کشورهای عربی منطقه اطمینان خاطر داده است که از آنان در برابر آنچه که «تهدیدات منطقه‌ای تهران» و «تاسیس امپراطوری ایران» نامیده است، محافظت خواهد کرد.

آمریکا و اسرائیل با جذب سرمایه و وعده گشایش اقتصادی به کشورهای عربی، به دنبال پرداخت حق السکوت به ملت فلسطین هستند تا از این رهگذر بتوانند اهداف شوم خود را در منطقه را عملیاتی کنند. بی‌شک اهداف معامله قرن، چیزی جز سلب حقوق قانونی ملت فلسطین نیست. به رسمیت شناختن حق مالکیت اسرائیل بر جولان و یا معرّفی قدس شریف به عنوان پایتخت رژیم صهیونیستی موضوعی نیست که بتوان به سادگی از آن عبور کرد.

در آستانه روز جهانی قدس، امت اسلامی باید با وحدت کلمه، از مقدسات اسلامی دفاع کرده و با محکوم کردن اقدامات سازشکران و حاکمان خائن آل‌سعود، آل‌خلیفه و آل‌نهیان، اجازه ندهند که مسأله فلسطین به دست فراموشی سپرده شود. گروه‌های مختلف فلسطینی نیز باید بدانند که تنها راه آزادی قدس شریف و فلسطین اشغالی، ایستادگی و مقاومت است نه سازش و مذاکره.

محمد رایجی پژوهشگر مسائل جهان اسلام