بدتر از بدحجابی

به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، بدحجابی یک واقعیتِ مشهودِ ناپسند و نامقبولی است که جامعه ایرانی، امروزه به طور غیر قابل انکاری با آن دست به گریبان است. از آن جا که جامعه ایرانی جزیی از جامعه جهانی است و داد و ستد‌های فرهنگی «غیرقابل کنترلی» میان شهروندان ایرانی با سایر نقاط جهان وجود دارد –به خصوص طی سال­های اخیر که فضای مجازی به صورت افسارگسیخته‌­ای توسعه پیدا کرده- حجاب امری بسیار پیچیده و دشوار، و نیازمند تصمیمات و سیاست­گذاری­‎های فرهنگی چندلایه است.

فارغ از اینکه در کشور ما متولیان فرهنگی و نهاد‌های مؤثر در فرهنگ تا چه اندازه به کار‌های «دانش‌­بنیان و پژوهش­‌محور» در این رابطه مشغول‌­اند تا امیدوار باشیم در دهه‌­های آینده و در گام دوم انقلاب، در اجرا و تحقق «حکم الهی حجاب» به نقطه امن و به سطح مطلوبی می­‌رسیم، اما آنچه که در این هیاهوی رسانه‌­ای راجع به برخورد نیروی انتظامی با هنجارشکنی و آسیب­‌های اجتماعی خصوصاً بدحجابی می‌­توان بیان کرد «تایید نسبی» آن است. اصل این برخورد‌ها به دو جهت قابل توجیه و تایید است:

آن­‌گونه که دیدیم این برخورد‌ها باعث برانگیختن «گفتمان فرهنگی حجاب» شده و مسئولین و متولیان فرهنگی را به «همفکری عاجل و حرکت فعال»، و گروه‌­های فرهنگی کوچک مردمی را به «اقدامات خودجوش» در این مساله پیچیده و دشوار رهنمون می‌­سازد. انبوه یادداشت­‌ها و مقالات له یا علیه، که در این مدت اخیر راجع به مبارزه انتظامی با بدحجابی تولید و منتشر شده است فی نفسه پدیده­ای مبارک و ستودنی است. با تغافل و غفلت از بدحجابی به عنوان یک مساله فرهنگی و یک آسیب اجتماعی به یقین هیچ برون‌­رفتی یافت نشده، و هیچ راه حلی تولید نخواهد شد و اذهان از جستن ریشه­‌ها، چگونگی از بین بردن­شان، و بررسی آثار و پیامد‌های بدحجابی، بی‌اثر و بی‌بار خواهند گشت.

بدحجابان عجیب و غریب و غیرعادی که به نظر عموم جامعه، بی‌چشم و رو، بی‌حیا، پررو، دریده، گستاخ، هتاک و در یک کلمه «وقیح» تلقی می­‌شوند، پیشرُوان هنجارشکنی، منادیان ضد فرهنگ و مبلغان بی‌حجابی­‌اند و به قطع و یقین، کار فرهنگی برای تثبیت حجاب و نهادینه­‎کردن آن، علاوه بر اقدامات «ایجابی و اثباتی»، نیازمند «فعالیت‎­های سلبی و برخورد‌های قهری» نیز می‌­باشد. بنابراین نیروی انتظامی در برخورد با «جریان ضد فرهنگ» نه تنها نباید ملامت و سرزنش شود، که باید از سوی مردم و مسئولین مورد تمجید و ستایش واقع گردد.

البته بیان این نکته ضروری است که در برخورد انتظامی و مبارزه سلبی و اقدامات قهری و جبری باید به عیوب، نواقص و آسیب­‌ها توجه جدی نمود؛ برخورد بی‌ضابطه و سلیقه‌­ای، حضور نیرو‌های انتظامی مرد در برخورد با زنان بدحجاب، عدم توجه به شأن و کرامت انسان­ها در برخوردها، ... بخشی از آن­هاست.

اما در این میان افرادی هستند که مبارزه حکومتی و انتظامی با پدیده بدحجابی را در قالب­‎های گوناگون، زیر سوال برده‎اند که به چند گروه تقسیم می­‌شوند:

افرادی که هیچ منطق و استدلالی بر مدعای خویش عرضه نمی­‌کنند و غرض آن‌ها تنها مقابله با حکومت و مسأله­‌دارکردن اقدامات اوست.

گروهی که معتقدند به جای برخورد با خطا‌ها باید به سراغ «علت­ها و ریشه­‌ها» رفت. در مواجهه با چنین منطقی، این سوال مطرح خواهد شد که آیا این بدان معناست که با خطا‌های معلول نباید مبارزه و برخورد کرد؟ آیا باید سالیان طولانی صبر کرد تا علل از بین بروند؟ با این استدلال و استدلال‌­های مشابه می­‌توان بسیاری از جرائم نظیر سرقت را به حال خود رها نمود؛ چرا که آن‌ها نیز معلول یک سری علل­‌اند.

دیگر اینکه بدحجابی در عین اینکه می‎­تواند معلول باشد، می‎­تواند علت بسیاری از مفاسد اجتماعی و آسیب‌های اخلاقی و فرهنگی نیز باشد. اضافه بر آن، گاهی علت بدحجابی، علت بیرونی نیست بلکه ناشی از «فساد درونی برخی افراد» یا عمد یا بدجنسی آنان می­‌باشد. به علاوه اینکه اصولاً به همان دلیلِ «اراده آزادی» که انسان را از حیوان و جماد جدا نموده است، افراد «مسئول رفتار‌های خود» هستند و نمی­‌توان علل و عواملی را علت تامه سوء رفتار آن‌ها دانست. بنابراین «رفتار فعلی» آن‌ها باید ملاک توبیخ و تنبیه‌­شان قرار گیرد؛ همان‌گونه که موارد بسیاری از مجرمین را به دلیل فقر و رشد در خانواده فاسد و ... تبرئه نکرده و حکم مجازات­شان را ملغی نمی­‌کنیم.

این دسته با نشر تصاویر صحنه­‌های اعتیاد، بیکاری، تکدی­‌گری، گرانی، ... به کنایه چنین پدیده‌­هایی را «گناه­تر» از بدحجابی اعلام می­‌کنند. باید از این جماعت پرسید که ملاک رتبه­‌بندی در گناه چیست؟ اگر ملاک، «منابع دینی» است که با توجه به آن‌ها شاید بتوان گفت گناه غیبت، از بدحجابی و بسیاری از گناهان دیگر بیش­تر است. اگر ملاک، «پیامد‌های اجتماعی» است، اگر نگوییم آثار شوم بدحجابی از گناهان دیگر بیش­تر نیست، کمتر هم نیست. «بدحجابی وقیحانه و هنجارشکنانه» که مهم­ترین ویژگی‌­اش «تحریک جنسی» جامعه است و همین هم مورد توجه پلیس است نه بدحجابی­‌های عادی که متأسفانه بخش زیادی از زنان حتی زنان پاکدامن و عفیف به دلایل ناموجهی همچون عادت، مُد، کم­‌توجهی به احکام شریعت، ... گرفتار آن هستند، با زمینه‌­سازی اعمال خلاف عفت، بساط «فروپاشی خانواده­‌ها» را فراهم می­‌آورد.

بنابراین بدحجابی یک «تهدید جدی برای جامعه» و گناه بزرگی برای صاحبان آن است. «بدحجابی وقیحانه»، نیروی انسانی جامعه را از نیرو‌های خلاق، ماهر، عالِم، مولّد، حساس نسبت به اوضاع سیاسی و اجتماعی، به «نیرو‌های فاسد، عاطل و لاابالی» تبدیل می‎­کند. اما گذشته از این­ها، بر فرض، بدحجابی گناه کوچکی باشد، بر اساس کدام قاعده و اصل باید گناهان کوچک را رها کرد و فقط به گناهان بزرگ پرداخت؟ آیا بهتر نیست گفته شود همان­گونه که با بدحجابی مبارزه می­‌شود با گناهان دیگر هم مبارزه شود؛ نه اینکه، چون به گناهان بزرگ رسیدگی نمی­‌شود، پس رسیدگی به گناهان کوچک نیز تعطیل شود؟

گروهی می­‌گویند در دنیای امروز نمی­‌توان با صحنه­‌های گناه، با رفتار‌های مجرمانه و اعمال خطا، برخورد‌های فیزیکی کرد. این افراد بر اساس چه نمونه­‌هایی چنین عباراتی را مطرح می­‌کنند؟ مثال­‎های نقضِ روشنِ فراوان، این جمله را رد می­‌کند. در همه جای دنیا با قتل، سرقت، رانت­خواری، ... برخورد فیزیکی می­‌شود و حتی در کشور‌هایی، برخورد‌های فیزیکی سختی می­‌شود. در هیچ کجای دنیا برخورد‌های قهری و فیزیکی به امید کار‌های فرهنگی تعطیل نمی­‌شود.

افرادی جرم­‎بودن بدحجابی را محل سوال و تردید دانسته‎­اند. این در حالی است که اولاً در قوانین ما بدان تصریح شده است و دوماً از آن‎جایی که «بدحجابی وقیحانه»، تعرّض به حقوق دیگران در برخورداری از «محیط اخلاقی» و به دور از «محرکات جنسی» است، به طور قطع و یقین یک جرم تلقّی می­‎شود./918/ی702/س

محمدامین امامی