سیری در صحیفه سجادیه؛
تربیت فرزند از نگاه امام سجاد
جوهر و گوهر تربیت دینی را نیکوکاری، تقوا، بصیرت، پندپذیری و فرمان‌برداری از خدا و اولیای او و نیز جبهه‌گیری در برابر جبهه دشمن و استکبار در همه حوزه‌ها تشکیل می‌دهد.
به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، «تربیت» و «تأدیب» در فرهنگ دینی نماد و جلوه‌های گوناگون دارد. یکی از حساس‌ترین و سرنوشت‌سازترین گونه‌های تربیت، تربیت دینی فرزندان است. «تربیت دینی» عبارت است از مجموعه رفتار هدفمند و هدف‌دار تا آموزه‌های «دینی» را به افراد دیگر بشناساند و آنان را نیز به آن آموزه‌ها متعهد و پایبند سازد.
با این تعریف، می‌توان قلمرو تربیت در حوزه دین به‌ویژه دین مبین اسلام را این‌گونه ترسیم کرد:
- تربیت اعتقادی
- تربیت اخلاقی
- تربیت عبادی
- تربیت سیاسی
- تربیت اجتماعی
- تربیت اقتصادی
- تربیت فکری
- تربیت جنسی
- تربیت روحی و روانی
- تربیت حرفه‌ای
- تربیت‌بدنی
شیوه‌های تربیت دینی:
هر مکتبی برای اصلاح خود و خانواده و جامعه روش‌ها و راهکارهایی دارد. دین مبین اسلام نیز به‌عنوان مکتب متعالی و دین جامع و کامل در امر تربیت شیوه‌هایی را به رسمیت شناخته است.
- روش ترغیب و ترهیب (بشارت و هشدار)[1]
- روش تذکر و تلنگر[2]
- روش موعظه و ارشاد[3]
- روش امرونهی[4]
- روش ارائه الگوها[5]
- روش از راه دعا (و درخواست از خداوند)[6]
آیات فراوانی در قرآن و سخنان رسیده از پیشوایان معصوم (ع) وجود دارد که ناظر به قلمرو تربیت و مصادیق آن در سبک زندگی بر اساس آموزه‌های دینی است.
قرآن «لقمان حکیم» را به‌عنوان یک مربی نمونه که بر اساس موعظه فرزند خویش را تربیت‌کرده و از شیوه‌های یادشده نیز درروش موعظه‌ای خود سود جسته است مطرح کرده است:
«وَاِذ قَالَ لُقمانُ لإبنِهِ وَ هُوَ یَعِظُهُ»[7]
این بخش از آیه به روش تربیتی از راه موعظه اشارت دارد. «یا بنی» نقش ارتباط عاطفی در تربیت را یادآوری کرده و «لا تُشرِک بَاللهِ إنَّ الشِّرکَ لَظُلمٌ عَظیمٌ» به موضوع تربیت اعتقادی» که زیربنای هرگونه تربیت دیگر است پرداخته‌شده است.
در ادامه آیات، لقمان حکیم می‌گوید:
«يَا بُنَيَّ إِنَّهَا إِنْ تَكُ مِثْقَالَ حَبَّةٍ مِنْ خَرْدَلٍ فَتَكُنْ فِي صَخْرَةٍ أَوْ فِي السَّمَاوَاتِ أَوْ فِي الْأَرْضِ يَأْتِ بِهَا اللَّهُ إِنَّ اللَّهَ لَطِيفٌ خَبِيرٌ»[8]
پسرم اگر به‌اندازه سنگینی دانه خردلی (کار نیک یا بد) باشد و در دل‌سنگی یا در (گوشه‌ای از) آسمان‌ها و زمین قرار گیرد، خداوند آن را (در قیامت برای حساب) می‌آورد، خداوند دقیق، باخبر و آگاه است.
این آیه شریفه به موضوع اعتقادی معاد و نقش آن در تربیت فرزندان در زندگی فردی و اجتماعی اشارت دارد و می‌خواهد فرزندش را با آشنایی و ارتباط با مبدأ و معاد پرورش دهد و تربیت کند و او را متأدب به آداب الهی و دینی گرداند.
ازاین‌رو پس از توجه به این دو موضوع اساسی و بنیادی در تربیت دینی به شیوه امرونهی می‌پردازد و می‌گوید:
«يَا بُنَيَّ أَقِمِ الصَّلَاةَ وَأْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ وَانْهَ عَنِ الْمُنْكَرِ وَاصْبِرْ عَلَى مَا أَصَابَكَ إِنَّ ذَلِكَ مِنْ عَزْمِ الْأُمُورِ»[9]
پسرم نماز را بر پادار و امربه‌معروف و نهی از منکر کن و در برابر مصائبی که به تو می‌رسد شکیبا باش که این از کارهای مهم است.
سپس در ادامه به تربیت اخلاقی و اجتماعی می‌پردازد و رهنمودهای راهگشا را به فرزند دلبندش ارائه می‌دهد:
«وَ لا تُصَعِّرْ خَدَّکَ لِلنَّاسِ وَ لا تَمْشِ فِي الْأَرْضِ مَرَحاً إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ کُلَّ مُخْتالٍ فَخُورٍ* وَ اقْصِدْ في مَشْيِکَ وَ اغْضُضْ مِنْ صَوْتِکَ إِنَّ أَنْکَرَ الْأَصْواتِ لَصَوْتُ الْحَميرِ»[10]
(پسرم) با بی‌اعتنایی از مردم روی برمگردان و با تکبر و غرور بر زمین راه مرو که خداوند هیچ متکبر فخرفروشی را دوست ندارد * (پسرم) در راه رفتن اعتدال را رعایت کن و از صدای خود بکاه (و هرگز فریاد مزن) که زشت‌ترین صداها صدای خران است.
این بود تابلوی زیبایی از گونه‌های تربیت اعتقادی، عبادی، اخلاقی و اجتماعی که پدری مهربان و حکیمی پخته و مرشدی راه طی کرده به فرزند دلبند و آماده شکل‌گیری روح برای تربیت ارائه داده است.
این نَمی از یَم قرآن است و قطره‌ای از دریا، مشتی که نمونه خروار است، با این مقدمه به تبیین عنوان نوشتار «تربیت اولاد از نگاه امام سجاد (ع)» می‌پردازیم:
شیوه امام سجاد (ع) در قالب «دعا» است. اما دعاهای وارد شده از اهل بیت (ع) گرچه بسیاری در قالب «خبری» قرار دارد و لکن از آن معنای «انشایی» را باید دریافت کرد.
امام چهارم (ع) در فضای سلطه و سیطره بنی‌امیه و در مقطع پس از حادثه عاشورا، روشی نو و ابتکاری را به کار گرفت که هم سوژه و بهانه به دست دشمن ندهد و هم پیام‌های تربیتی ، سیاسی، فرهنگی، اجتماعی دین را به شیفتگان فرهنگ دینی یادآور شود. ازجمله این پیام‌ها، پیام تربیت فرزندان بر اساس معیارها و موازین شرعی است که نمونه‌ای از آن را در ادامه مرور خواهیم کرد.
امام زین‌العابدین (ع) را که باید «زین المعلمین و المأدبین» نیز نامید، در قالب دعا به زیبایی نقش یک پدر دلسوز، یک معلم مهربان و یک تأدیب کننده ریزبین و انسان‌شناس و جامعه‌شناس را ایفا کرده است. در دعای 25 صحیفه سجادیه در طی شش فصل به محورهای تربیت فرزند و لطافت‌ها و ظرافت‌ها، شاخص‌ها و ویژگی‌ها و نیز آسیب‌ها و هشدارها پرداخته است.
فصل اول: درخواست فرزندان نیکوکار از خداوند:
امام سجاد (ع) در آغاز این دعای عالیه المضامین از خداوند این‌گونه طلب می‌کند:
«اللَّهُمَّ وَ مُنَّ عَلَی بِبَقَاءِ وُلْدِی وَ بِإِصْلَاحِهِمْ لِی و بِإِمْتَاعِی بِهِمْ»
خدایا! بر من منت‌گذار و فرزندانی صالح و کارآمد را برایم نگه‌دار. (هم صالح باشند و کارآمد و هم باقی باشند و سلامت)
شاید بتوان گفت امام (ع) از خدا می‌خواهد فرزندانش «باقیات‌الصالحات» باشند، در زمان او و پس از او منشأ کارهای شایسته و خدمات گسترده قرار گیرند.
این درخواست ریشه قرآنی هم دارد:
«رَبّنا هَبْ لَنا مِنْ أَزْواجِنا وَ ذُرِّیّاتِنا قُرّةَ أَعْیُنٍ وَ اجْعَلْنا لِلْمُتّقینَ إِمامًا»[11]
پروردگارا! همسران و فرزندان ما را مایه‌روشنی چشم ما قرار ده و ما را پیشوای پرهیزگاران گردان.
از آیه شریفه و سخن امام (ع) چنین می‌توان نتیجه گرفت که فرزند خوب و نیکوکار و کارآمد موهبت و عطیه الهی است، خداوند منت و نعمت سنگین به کسی داده است که از فرزندان شایسته و صالح برخوردار است.
فرزندان تداوم‌بخش حیات و زندگی پدر و مادرند. صلاح و سلامت آنان مایه آمرزش والدین و بقاء آنان در بستر تاریخ است.
به دیگر سخن فرزند نیک یکی از یادگارهایی است که ثواب کارهای خوب و صالح او به پرونده پدر و مادر نیز واریز می‌شود، بدون آنکه از ثواب فرزند چیزی کاسته شود.
ازاین‌رو در سبک زندگی اسلامی نقش فرزندان نقش متمّم و مکمّل پدر و مادر به شمار آمده است.
فصل دوم: (گستره تربیت فرزند)
در تربیت باید جامع‌نگر باشیم، همه ابعاد وجودی فرزندانمان را پوشش بدهیم، حوزه باورها، ارزش‌ها و حتی حوزه جسم و بهداشت بدن.
امام سجاد (ع) در این زمینه می‌فرماید:
«وَ أَصِحَّ لِی أَبْدَانَهُمْ وَ أَدْیانَهُمْ وَ أَخْلَاقَهُمْ» (خدایا فرزندانم را) از جهت تندرستی و دین درستی و خوش‌خلقی سالم و صالح قرار ده.
در این سخنان به سه حوزه اساسی در تربیت اشاره‌شده است:
- حوزه بدن (سلامت بدن، بهداشت بدن، رشد فیزیکی و فربهی و نشاط)
- حوزه دین (باورها و اعتقادات و مصونیت از شبهات و شک‌ها و تردیدها)
- حوزه اخلاق (تخلق به اخلاق قرآنی و اسلامی، تنزه از رذایل و پستی‌ها و پلشتی‌های رفتاری و اخلاقی)
عقل و عقیده سالم در بدن سالم شکل می‌گیرد. بنابراین بدن به‌عنوان (مَرکب) باید سالم و سلامت باشد تا روح را به مقصد و مقصود عالی عالم خلقت برساند. باورها و پایبندی به آن‌ها موتور حرکت دهنده و انگیزه آفرین در تربیت هدف‌دار و هدفمند است و اخلاق زیبا و نیک رهرو راه را مزین به آراستگی‌های خداپسندانه می‌نماید.
اخلاق ظرف دین است، اگر ظرف تمیز و دل‌نشین باشد مظروف پاک قابل‌استفاده و بهره‌برداری خواهد بود، اما اگر ظرف آلوده و ناپاک باشد بهترین مظروف‌ها از حیز انتفاع و از دسترسی انسان‌ها خارج می‌شود.
ازاین‌رو رسول خدا (ص) در کلامی نورانی ارتباط دین و اخلاق را به زیبایی بیان فرموده است:
«الخُلقُ وِعاءُ الدّین»[12] (اخلاق و خوبی‌ها و خصلت‌های نیک ظرف دین و باورها است.)
تربیت جامع و فراگیر و گسترده فرزند باید همه این حوزه‌ها را هم سو باهم دارا باشد تا بتواند انسان کارآمد و سودمند و نقش‌آفرین در حوزه اجتماع را پرورش دهد.
فصل سوم: (شاخص‌های تربیتی فرزندان)
در این بخش از دعا، امام سجاد (ع) به کُدها و خصلت‌هایی اشارت دارند که هرکدام می‌تواند به‌عنوان شاخص و درمجموع به‌عنوان مؤلفه‌های تربیت دینی فرزندان مطرح باشند و محور تربیت قرار بگیرند:
- وَ اجْعَلْهُمْ أَبْرَارا: فرزندانم را نیکوکار
- أَتْقِيَاءَ: پارسا و پرهیزگار
- بُصَرَاءَ: اهل بینش و بیدار
- سَامِعِينَ لک: پندپذیر و حرف‌شنو خودت
- مُطِيعِينَ لَكَ وَ لِأَوْلِيَائِكَ: فرمان‌بردار خود و دوستان خودت قرار ده
- مُحِبِّينَ: اهل محبت و دوستی
- نَاصِحِينَ: خیرخواه و خیراندیش
- وَ لِجَمِيعِ أَعْدَائِكَ مُعَانِدِينَ وَ مُبْغِضِينَ: در برابر دشمنانت موضع دار و دشمن قرار ده.
این ویژگی‌ها در یک قالب کلان و کلی به دو چیز برمی‌گردد: «تولی و تبری»
- پذیرش ولایت خدا و اولیاء خدا
- پرهیز و دوری جستن از تن دادن به ولایت دیگران
جوهر و گوهر تربیت دینی را نیکوکاری، تقوا و پارسایی، بصیرت و بینش، پندپذیری و فرمان‌برداری از خدا و اولیای او و نیز جبهه‌گیری در برابر جبهه دشمن و استکبار در همه حوزه‌ها تشکیل می‌دهد.
امام سجاد (ع) به تبعیت از اسلام جامع و همه سو نگر، تربیتی را موفقیت‌آمیز می‌داند که هم از محبت و مهربانی و رحمانیت برخوردار باشد (رحماء بینهم) و هم از اعلام موضع در برابر دشمنان و به تعبیر قرآن «أشِدّاءُ عَلَی الکُفَّار» بودن کوتاه نیاید.
آنان که همواره دَم از «اسلام رحمانی» می‌زنند، گویی نمی‌دانند و یا خود را به نادانی زده‌اند که نیمی از اسلام را کنار نهاده‌اند. اسلام ناب در تربیت مؤمنان دو رکن رکین و دو اصل اصیل را شرط می‌داند:
- تولی و دوستی با دوستان خدا و مهربانی با آنان
- تبری و دوری جستن و مبارزه با دشمنان خدا و دین خدا و قاطعانه ایستادن در برابر آنان
فصل چهارم: (کارآیی، خروجی تربیت دینی)
در نگاه معصومانه و واقع بینانه امام سجاد (ع) فرزند شایسته کسی است که در همه حوزه‌های زندگی جایگزین پدر باشد، کاستی‌های کار او را جبران نماید و کمک‌کاری شایسته و کارآمد برای خانواده و به‌ویژه پدر باشد.
در این زمینه امام سجاد (ع) این‌چنین می‌فرماید:
- اللَّهُمَّ اشْدُدْ بِهِمْ عَضُدِى: آنان را بازوان توانای من قرار ده
- وَ أَقِمْ بِهِمْ أَوَدِى: خلل کار مرا به‌وسیله آنان مرمت کن
- وَ كَثِّرْ بِهِمْ عَدَدِى: جمعیت مرا به‌وسیله آنان بسیار کن
- وَ زَيِّنْ بِهِمْ مَحْضَرِى: بزم مرا به وجود آنان آراسته فرما
- وَ أَحْيِ بِهِمْ ذِكْرِى: نام مرا به سبب آنان جاوید دار
- وَ اكْفِنِى بِهِمْ فِى غَيْبَتِى: هنگام غیبت من، کار مرا به‌وسیله آن‌ها مرتب کن
- وَ أَعِنِّى بِهِمْ عَلَى حَاجَتِى: آنان را در حوائج، یار من گردان
- وَ اجْعَلْهُمْ لِى مُحِبِّينَ: آنان را دوست دار من قرار ده
- وَ عَلَيَّ حَدِبِينَ مُقْبِلِينَ: دل‌های آنان را به‌سوی من مهربان ساز
- مُسْتَقِيمِينَ لِى مُطِيعِينَ: درست‌کار و فرمان‌بردار قرار ده
- غَيْرَ عَاصِينَ وَ لا عَاقِّينَ: نه نافرمان و بدرفتار
- وَ لا مُخَالِفِينَ وَ لا خَاطِئِينَ: و نه مخالف تبهکار
در این فرازها از دعای بیست و پنجم به نقش بی‌بدیل فرزندان در حوزه خانواده و جامعه اشاره فرموده و حوزه‌های کارآمدی آنان را به زیبایی ترسیم نموده‌اند.
فرزند صالح آن نیست که کَلّ و بار پدر باشد، بلکه باربردار و گره گشا و خدمتگزار خانواده و اجتماع و سودمند به حال دیگران است.
آرزو دارم اگر گُل نیستم خاری نباشم باربردار اَر زِ دوشی نیستم باری نباشم
گر نگشتم دوست با صاحب دلی دشمن نگردم بوستان بهر خلیل ار نیستم ناری نباشم
گر که نتوانم ستانم داد مظلومی ز ظالم باز آن خواهم که همکار ستمکاری نباشم
فصل پنجم: (آسیب‌شناسی تربیت فرزندان)
شناخت درد، نیمی از درمان است. اگر کسی قدرت و توانایی شناخت دردها و آسیب‌های وجودی خویش و فرزندان و جامعه را نداشته باشد، در تبیین واقعیت‌ها و در پیدا کردن راه درست پرورش و تربیت ناکام و ناموفق خواهد بود.
زندگی اجتماعی ما انسان‌ها معجونی از نوش‌ها و نیش‌ها است. قوت‌ها و ضعف‌ها، دوستی‌ها و دشمنی‌ها، ارزش‌ها و ضد ارزش‌ها، راه‌ها و بی‌راهه‌ها، همه و همه در کنار هم و باهم آمیخته است. مربی اگر قدرت تحلیل و تفکیک این‌گونه مسائل و موضوعات را نداشته باشد، در امر تربیت شاهد خروجی‌های کارآمد نخواهد بود.
امام سجاد (ع) به‌عنوان یک معلم و مربی برجسته و نمونه و به‌عنوان امامی تیزبین و هوشمند و آرمان‌گرا و درعین‌حال واقعیت بین و میدانی در این بخش از گفتار حکیمانه خویش به آسیب‌های تربیتی و به‌ویژه به عامل اصلی و اساسی آن پرداخته و نکته‌های ظریف و دقیق را در قالب دعا به ما و همه مربیان تربیتی گوشزد نموده است. به این تابلو زیبای این معلم و حکیم انسان‌شناس و جامعه‌شناس و این امام همام به‌دقت بنگریم و از آن هشدارهای لازم تربیتی را دریافت نماییم.
- وَ أَعِذْنِى وَ ذُرِّيَّتِى مِنَ الشَّيْطَانِ الرَّجِيمِ: خدایا! من و فرزندانم را از دیو رانده‌شده در پناه خویش گیر
- عَدُوّا يَكِيدُنَا: دشمنی که همواره کید و مکر می‌کند
- سَلَّطتَهُ مِنَّا عَلَى مَا لَمْ تُسَلِّطْنَا عَلَيْهِ مِنْهُ: او را بر ما مسلط کرده‌ای که ما بر او مسلط نیستیم
- أَسْكَنْتَهُ صُدُورَنَا: درون جان ما را مسکن او قرار داده‌ای
- وَ أَجْرَيْتَهُ مَجَارِىَ دِمَائِنَا: او را مانند خون که در مجاری وجود ما می‌باشد علیه ما قرار داده‌ای
- لا يَغْفُلُ إِنْ غَفَلْنَا: اگر ما را از او غافل شویم او از ما غافل نمی‌شود
- وَ لا يَنْسَى إِنْ نَسِينَا: اگر ما او را از یاد ببریم او ما را فراموش نمی‌کند
- يُؤْمِنُنَا عِقَابَكَ: ما را از عقاب تو ایمن می‌سازد
- وَ يُخَوِّفُنَا بِغَيْرِكَ: و از غیر تو بیم می‌دهد
- و إِنْ هَمَمْنَا بِفَاحِشَةٍ شَجَّعَنَا عَلَيْهَا: چون آهنگ کاری زشت کنیم ما را دلیر می‌گرداند
- وَ إِنْ هَمَمْنَا بِعَمَلٍ صَالِحٍ ثَبَّطَنَا عَنْهُ: چون قصد کار نیک کنیم ما را بازمی‌دارد
گرداب شهوت و گردباد شبهه افکنی:
کار شیطان و شیطان‌صفتان عالم برای انحراف فرزندان بنی‌آدم دو چیز بوده و هست و خواهد بود:
الف: زمینه‌سازی برای گسترش شهوت‌ها و خواسته‌های نفسانی انسان‌ها
ب) شبهه آفرینی در باورهای انسانی، اسلامی و ایمانی انسان‌ها
«شهوت» مانند گردابی است که اگر انسان در آن فرورفت، هرچه بیشتر فعالیت کند در باتلاق آن بیشتر فرو می‌رود و راه برون‌رفت را بر خود سخت‌تر و مشکل‌تر می‌سازد.
«شبهه» مانند گردبادی است که باقدرت هرچه‌تمام‌تر طرف مقابل را با خود می‌برد و قدرت ایستادگی و مقاومت را از او سلب می‌کند.
مستکبران عالم و شیاطین جن و انس، همواره در طول تاریخ از این دو عامل برای انحراف جامعه انسانی و اسلامی سود جسته‌اند و در این دو تور بسیاری را گرفتار ساخته‌اند.
امام علی (ع) دراین‌باره می‌فرماید:
«فمکنتم الظلمه من منزلتکم، وألقیتم إلیهم أزمتکم وأسلمتم امور اللَّه فی أیدیهم یعملون بالشبهات، ویسیرون فی الشهوات»
زمام امور خود را به دست بیگانگان سپردید و امور الهی را به آنان تسلیم کردید، آن‌هایی که به شبهات عمل می‌کنند و در شهوات غوطه‌ورند.[13]
امام حسین (ع) هم در خطبه مِنی به همین دو جریان «شهوت گستری و شبهه افکنی» اشارت دارد[14] و امام زین‌العابدین (ع) نیز در این دعا به این دو آسیب بزرگ تربیتی، فرهنگی و اجتماعی پرداخته و به پدران هشیاری داده است که از خطر «شهوت» و «شبهه» فرزندانشان را صیانت کنند.
- يَتَعَرَّضُ لَنَا بِالشَّهَوَاتِ وَ يَنْصِبُ لَنَا بِالشُّبُهَاتِ: (شیطان و شیطان‌صفتان) خواهش‌های دل ما را پیش ما جلوه می‌دهند و در راه عقاید و باورهای ما را دام شبهه می‌گسترند.
تربیت نهالی را مانند است که هم آبیاری مناسب و هم مراقبت ويژه و هم هرس و وجین کردن به هنگام را می‌طلبد. باغبان حاذق و هنرمند آن است که هم بذر شناس و هم آفت شناس باشد.
دزدان اندیشه و غارتگران عفت و حیا، در کمین نشسته‌اند تا باورهای سالم و اعتقادات عمیق فرزندانمان را سست و متزلزل کنند و در کنار هر باوری علامت سؤال ایجاد نمایند و از سوی دیگر بستر جامعه را برای آسان‌سازی گناه و سست کردن اراده‌های ایمانی هموار سازند. خانواده‌های متعالی باید برج مراقبتشان همواره فعال باشد. دشمنان از مسیر فضای مجازی و شبکه‌های شیطانی دام‌گستری می‌کنند. دام‌های پنهان و آشکار و برای صید فکر و جان و فطرت جوانان ما سرمایه‌گذاری‌های کلان و درازمدت دارند. اگر غافل باشم و یا تغافل کنیم و خود را به‌غفلت بزنیم، در آینده‌ای نه‌چندان دور شاهد نسلی افسارگسیخته و جسور و بی‌اعتنا به ارزش‌ها و بی‌اعتماد به خانواده‌ها خواهیم بود.
در کنار مراقبت‌های لازم و سیاست‌های سالم و مدیریت‌های کامل فرزندان باید آنان را از شر شیاطین به خدا بسپاریم و بر ایشان دعا کنیم.
امام سجاد در پایان دعا از درگاه حضرت حق این‌گونه مسئلت می‌نمایند:
«اللَّهُمَّ فَاقْهَرْ سُلْطَانَهُ عَنَّا بِسُلْطَانِكَ حَتَّى تَحْبِسَهُ عَنَّا بِكَثْرَةِ الدُّعَاءِ لَكَ فَنُصْبِحَ مِنْ كَيْدِهِ فِى الْمَعْصُومِينَ بِكَ»
بارالها! به قدرت خود او را زبون ساز تا به سبب دعای بسیار ما، دست او را ببندی و به عصمت تو از نیرنگ او مصون بمانیم.
و نه‌تنها برای فرزندان خود بلکه برای نسل مسلمان و همه فرزندان جامعه دینی دعا کنیم.
«اللَّهُمَّ أَعْطِنَا جَمِيعَ ذَلِكَ بِتَوْفِيقِكَ وَ رَحْمَتِكَ، وَ أَعِذْنَا مِنْ عَذَابِ السَّعِيرِ، وَ أَعْطِ جَمِيعَ الْمُسْلِمِينَ وَ الْمُسْلِمَاتِ وَ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْمُؤْمِنَاتِ مِثْلَ الَّذِى سَأَلْتُكَ لِنَفْسِى وَ لِوُلْدِى فِى عَاجِلِ الدُّنْيَا وَ آجِلِ الاْخِرَةِ»
پروردگارا! آنچه از تو خواستم به توفیق و رحمت خودت به ما عطا فرما و ما را از عذابت پناه ده و به همه زن و مرد مسلمان آنچه برای خود و فرزندانم خواستم عطا فرما، هم در این دنیا و هم در آخرت.
این بود نگاهی شتابان به یکی از دعاهای صحیفه سجادیه در رابطه باتربیت فرزندان. امید آنکه از این منابع ناب و معارف عمیق در جهت اصلاح امور جوانان و پاک‌سازی روح و روان و اندیشه و اعتقادات و اخلاق آنان، گام برداریم و شاهد ذرّیه های پاک در «حیات طیبه» دینی باشیم. ان‌شاءالله./9314/ی702/س
ابوالقاسم یعقوبی، نماینده ولی فقیه در خراسان شمالی و امام جمعه بجنورد
منابع
[1] . اعراف / 188 و اسراء/ 105
[2] . ذاریات/55
[3] . لقمان/13
[4] . نحل/90
[5] . احزاب/21
[6] . فرقان/74
[7]. سوره لقمان آیه 13
[8]. سوره لقمان آیه 16
[9]. سوره لقمان آیه 17
[10]. سوره لقمان آیات 18 و 19
[11]. سوره فرقان آیه 74
[12]. کنز العمال 5137
[13]. نهج البلاغه ح 108
[14] . سخنان حسین بن علی از مدینه تا کربلا، محمد صادق نجمی ص 384
ارسال نظرات