حملات پهپادی یمن به «قلب صنعت نفت عربستان» چه پیامدی خواهد داشت؟

به گزارش خبرگزاری رسا، ارتش و کمیته‌های مردمی یمن بامداد شنبه (۲۳ شهریور) طی عملیات منحصر‌به‌فردی موفق شدند با ۱۰ فروند پهپاد تهاجمی-انتحاری دو پالایشگاه مهم عربستان سعودی را در شرق این کشور هدف قرار دهند که بر اثر این حمله، آتش‌سوزی گسترده‌ای در این پالایشگاه‌ها ایجاد شد.

ارتش یمن از زبان سخنگوی خود این عملیات را «پاسخ» به پنج سال تجاوز و حمله ائتلاف سعودی به یمن و محاصره همه‌جانبه این کشور دانست و گفت که عملیات دقیق پهپادی به پالایشگاه‌های نفت «بقیق» و «خریص» در «موازنه بازدارنده ۲» و در ادامه عملیات پهپاد به تأسیسات نفتی آرامکو در «الشیبه» (موازنه بازدارنده ۱) است.

عربستان سعودی به این حمله اذعان کرده و تصاویر و فیلم‌های منتشر شده از صحنه آتش‌سوزی در پالایشگاه شهر بقیق نشان می‌دهد که عملیات بازدارنده‌ای که ارتش یمن از آن بارها سخن گفته و وعده اجرای آن را داده بود، برخلاف دفعات قبلی ضربه کاری و دردآوری برای عربستان سعودی بود.

تأثیر این عملیات ارتش یمن را در می‌توان در صف‌بندی کشورهای حامی عربستان سعودی در این قضیه دانست که از جیبوتی گرفته تا اردن و انگلیس این حمله را محکوم کرده و با سعودی‌ها اعلام همبستگی کرده‌اند؛ چرا که تجربه سال‌های گذشته در سیاست‌های عربستان سعودی نشان می‌دهد هرگاه پاسخ‌های موشکی و پهپادی یمنی‌ها به این کشور مؤثر بوده، ریاض دست به دامن سایر کشورها و سازمان ملل شده است و به قول عرب‌ها «شدت فریاد نشان‌دهنده عمق زخم و درد است».

اینکه عملیات پهپادی ارتش یمن به پالایشگاه‌های عربستان سعودی، با توجه به بعد مسافت و عبور پهپادهای یمنی از رادارها و سامانه‌های دفاع موشکی ساخت آمریکا چگونه انجام شده و اتفاق افتاده، مسئله‌ای است که باید کارشناسان نظامی در باره آن به بیان نظرات بپردازند ولی در رابطه با تبعات و پیامدهای این عملیات، می‌توان این عملیات را بسیار هوشمندانه و به‌موقع توصیف کرد که احتمال دارد پیامدهای آن حتی به تغییر در نظام سعودی و روی کارآمدن فردی غیر از محمد بن‌سلمان، ولی‌عهد سعودی طماع و خودسر بینجامد.

عربستان سعودی همانند  بیشتر کشورهای منطقه غرب آسیا اقتصادی شدیداً متکی به نفت است و بر اساس آمار منتشر شده، این کشور در مجموع، روزانه بیش از ۱۱ میلیون بشکه نفت تولید می‌کند که از این مقدار، بیش از هشت میلون بشکه به خارج صادر می‌شود.

در این بین، میادین نفتی بقیق و خریص که هدف حمله پهپادی قرار گرفته‌اند، در مجموعه هشت و نیم میلیون بشکه نفت تولید می‌کند که در مقایسه با میادین نفتی دیگر عربستان سعودی سهم زیادی از تولید نفت و پالایش اولیه را به خود اختصاص داده‌اند.

حمله به پالایگاه‌های «بقیق» و «خریص» چرا مهم است؟

عربستان سعودی سال ۲۰۱۷ در راستای اجرای چشم‌انداز بلندپروازانه ۲۰۳۰ خود اعلام کرد که برای تغییر در ساختار درآمدهای اقتصادی این کشور قصد دارد، ۵ درصد از کل سهام آرامکو را که به ادعای ریاض بین ۲۰۰۰ تا ۵۰۰۰ میلیارد دلار ارزش دارد، به عنوان گام اولیه در بازارهای بورس عرضه کند.

هدف از این تصمیم، نه ایجاد تغییر و تنوع در درآمدهای عربستان سعودی بلکه تأمین اعتبار و بودجه برای بلندپروازی‌های شاهزاده سعودی، به ویژه اجرای ابر پروژه «نئوم» در شمال عربستان سعودی و تبدیل این بخش از خاک این کشور به «دُبی عربستان سعودی» بود. عربستانی که طی سال‌های گذشته با کسری بودجه مواجه بوده و ورود این کشور به جنگ طولانی با یمن و تاراج اموال و درآمدهای آن از سوی ترامپ شیردوش، هزینه‌های زیادی را بر شاه سعودی و ولی‌عهد خام او تحمیل کرده است.

با این حال، فروش سهام آرامکو طی سال‌های گذشته به دلایلی به تأخیر افتاد. برخی علت تأخیر در عرضه سهام بزرگترین شرکت نفتی عربستان سعودی را غیرممکن بودن آن و برخی نیز بی‌رغبتی سرمایه‌گذاران به خرید سهام این شرکت به دلیل نبود شفافیت و دخالت شاهزاده‌های متنفذ سعودی در فعالیت‌های آن به ویژه شخص محمد بن سلمان را علت تأخیر در عرضه اولیه سهام می‌دانند.

برخی از ناظران، تغییر اخیر در ریاست وزارت انرژی و نفت عربستان سعودی و برکناری «خالد الفالح» از این وزراتخانه طی هفته گذشته را به اختلاف او با محمد بن سلمان در نحوه عرضه سهام آرامکو مرتبط دانستند؛ چرا که وزیر انرژی بر خلاف خواست ولی‌عهد سعودی عمل نمی‌کرد و آن گونه که می‌بایست در عرضه سهام آرامکو تسریع نداشته است.

محمد بن سلمان با برکناری خالد الفالح و تعیین «یاسر الریان» به عنوان وزیر انرژی سعودی که از افراد نزدیک به ولی‌عهد به شمار می‌رود، سعی دارد طرح مذکور را پیش ببرد و نفوذ خود بر بزرگترین منبع درآمد عربستان سعودی را افزایش دهد.

اما حال با حمله پهپادی ارتش و کمیته‌های یمن، آن تعداد از سرمایه‌گذارن خارجی که راغب به مشارکت در خرید سهام اولیه آرامکو سعودی (۵ %) بودند، نسبت به ورود به این قضیه تردید دارند؛ چرا که فعالیت‌ شرکت آرامکو در عربستان سعودی مرهون ثبات در سیاست‌های این کشور متخاصم و توقف حملات مشروع پهپادی و موشکی به تأسیسات حیاتی و مهم سعودی است و بدون توقف این حملات بعید است کسی بخواهد در کشوری سرمایه‌گذاری کند که سرتاسر آن، در تیررس پهپادها و موشک‌های کروز یمنی است و هر آن احتمال دارد سرمایه‌های آن‌ها دود شود کما اینکه در بقیق و خریص اتفاق اقتاد.

مقامات دولت یمن (دولت نجاتی ملی مستقر در صنعاء) با علم به این موضوع، از بین ۲۰۰ هدف از اهداف بانکی خود برای حمله و ضربه زدن به ریاض، دست روی پالایشگاه‌های نفتی بقیق و خریص گذاشتند تا به سرمایه‌گذارانی که در سودای سود در عربستان سعودی هستند، این نکته را تفهیم کنند که این کشور امن نیست و بهتر است سرمایه خود در جای دیگر به کار بگیرد.

این همان چیزی است که گزارش‌های منتشر شده از سوی برخی رسانه‌های مطرح دنیا، آن را تأیید می‌کند. پایگاه خبری بلومبرگ در باره حمله پهپادی یمن به آرامکو سعودی نوشت که بعد از این حمله تولید نفت در عربستان سعودی از میدان نفتی بقیق، نصف کاهش یافته است.

بلومبرگ این میدان نفتی در شرق عربستان را «قلب صنعت نفت» این کشور دانست که حالا دچار «سکته قلبی» شده است و حمله به بقیق، بازارهای نفت جهانی را تحت الشعاع خود قرار خواهد داد. بر اساس گزارش بلومبرگ، میدان نفتی بقیق علاوه بر تولید نفت بیش از هفت میلیون بشکه در روز، دارای پالایشگاهی است که دو سوم نفت تولید شده در عربستان را پالایش می‌کند.

در صورت تداوم حملات پهپادی و موشکی یمن به تأسیسات حیاتی و نفتی یمن، ولی‌عهد سعودی از جذب سرمایه خارجی و جلب خریدار برای خرید سهام آرامکو عاجز خواهد ماند و این مسئله می‌تواند در کنار تداوم کاهش قیمت جهانی نفت در مقایسه با سال‌های گذشته، عربستان سعودی را با مشکل کسری بودجه مواجه کند و کسری بودجه یعنی توقف رؤیاها و طرح‌های بلندپروازانه محمد بن‌سلمان./847/ب

منبع: فارس