شماره 53 فصلنامه «مدیریت فرهنگ سازمانی» منتشر شد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، پنجاه و سومین فصلنامه علمی ـ پژوهشی «مدیریت فرهنگ سازمانی» به صاحب امتیازی پردیس فارابی دانشگاه تهران با مدیر مسؤولی علیرضا محمدرضائی و سردبیری حسین خنیفر ویژه پاییز 98 منتشر شد.

این فصلنامه در 8 مقاله و در 510 صفحه منتشر شده است و عناوین، نام نویسندگان و چکیده مقالات به شرح زیر است:

طراحی و آزمودن الگویی از برخی پیشایندها و پیامدهای غبطه در محیط کار

نسرین ارشدی، ارمغان اسلامی و عبدالکاظم نیسی                   

چکیده: هدف پژوهش حاضر طراحی و آزمودن الگویی از برخی پیشایندها و پیامدهای غبطه در محیط کار بود. نمونه این پژوهش شامل 304 نفر از کارکنان شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب ـ منطقه اهواز بود که به روش تصادفی طبقه‌ای انتخاب شدند. برای سنجش متغیرهای مورد مطالعه از پرسشنامه‌های غبطه در محیط کار، مبادله رهبر ـ عضو، خودارزشیابی محوری، رفتار اجتماع‌یار، تخریب اجتماعی، و گسستگی اخلاقی استفاده شد. ارزیابی الگوی پیشنهادی از طریق الگویابی معادلات ساختاری (SEM) و با استفاده از نرم‌افزارهای SPSS ویراست 23 و AMOS ویراست 23 انجام گرفت. جهت آزمودن آثار غیرمستقیم در الگوی پیشنهادی از روش بوت استراپ در برنامه ماکرو پریچر و هیز (2008) استفاده شد. یافته‌ها نشان دادند الگوی پیشنهادی از برازش نسبتاً خوبی با داده‌ها برخوردار است. همچنین، اثر خودارزشیابی محوری و مبادله رهبر ـ عضو بر غبطه در محیط کار و غبطه در محیط کار بر رفتار اجتماع‌یار، تخریب اجتماعی، و گسستگی اخلاقی معنی‌دار بود. نقش واسطه‌ای گسستگی اخلاقی نیز در رابطه بین غبطه در محیط کار با تخریب اجتماعی تأیید شد.

پیدایی فلسفه کنفسیوسی در کسب‌وکارهای ایرانی؛ پیامدها و قضاوت‌های فرهنگی

سامان شیخ اسماعیلی و سنا حزباوی            

چکیده: امروزه رعایت مسائل اخلاقی و اجتماعی در کسب‏وکارها بخشی از ارزش افزوده قابل ارائه به مشتریان به شمار می ‏آید. در این زمینه رویکردی نوین در کسب‏وکار شرقی، تحت عنوان اصول کنفسیوسی، مطرح شده و مبتنی بر صفات و روح انسانی توسعه یافته است. هدف این پژوهش بررسی اثر این اصول بر خلق ارزش ‏های چندبعدی و بازار پایدار برای ذی‌نفعان و ارزیابی پیامدها و قضاوت ‏های ناشی از آن است. برای این منظور مؤسسه خیریه محک به عنوان جامعه آماری مطالعه شد. از نظر روش‌شناسی، این مطالعه از نوع کاربردی و مبتنی ‌بر روش‌های توصیفی ـ پیمایشی است. داده‌ها از طریق پرسشنامه‏ جمع‌آوری شد. اعتبار محتوای عوامل با نظر خبرگان و اعتبار سازه آزمون با استفاده از روایی همگرا و روایی واگرا، مبتنی بر روش ‏های تحلیل عاملی، تأیید شد. پایایی آزمون نیز با توجه به آلفای کرونباخ محاسبه و تأیید شد. یافته‏ های پژوهش، علاوه بر مشخص کردن میزان تحقق متغیرهای مورد مطالعه، نشان داد که اصول کنفسیوسی مطرح‏ شده پیش ‏بین‏ های مناسبی از ارزش ویژه مشتری، بازاریابی پایدار، و قضاوت‏ های اخلاقی و اجتماعی‌اند؛ به گونه‏ای که بر اساس الگوی برازش ‏یافته می‌توان اذعان کرد قضاوت‏ های اخلاقی و اجتماعی به طور قابل توجهی تحت تأثیر متغیرهای مستقل پیشنهادشده در این پژوهش‌اند.

تبیین فرایند شیوع فساد در سازمان‌های دولتی با بررسی متغیرهای فردی و سازمانی مؤثر و پدیدۀ هم‌رنگ جماعت شدن

طیبه عباسی، علی‌اصغر پورعزت و علی‌رضا سیفی                     

چکیده: در پژوهش حاضر، با استفاده از پدیده «هم‌رنگ جماعت شدن» و بررسی متغیرهای فردی و سازمانی مؤثر در شکل‌گیری این پدیده، شیوع فساد اداری در سازمان‌های دولتی تبیین می‌شود. رویکرد این پژوهش کیفی است و داده‌ها از طریق مصاحبه گردآوری شده‌اند. استراتژی پژوهش طرح نظام‌مند نظریه داده‌بنیاد است که از طریق کدگذاری باز مقوله‌ها و مفاهیم موجود در مصاحبه‌ها استخراج شد. سپس با استفاده از کدگذاری محوری ارتباط این مقوله‌ها با یک‌دیگر و نقش آن‌ها در شکل‌گیری پارادایم محوری پژوهش در قالب شرایط علّی، شرایط مداخله‌گر، راهبردها، پیامدها، و پدیده محوری مشخص شد. پس از کدگذاری محوری نیز با استفاده از کدگذاری انتخابی نحوه تأثیرگذاری هر یک از اجزای پارادایم کدگذاری تشریح و نظریه پژوهش خلق شد. در نهایت، با استفاده از نتایج مراحل مختلف کدگذاری، پاسخ‌ سؤالات پژوهش به دست آمدند.

شهروندی شرکتی و نقش آن در شکل‌گیری اعتماد و هویت سازمانی

اصغر مشبکی اصفهانی، سهیل نجات و فرشته خلیلی پالندی

چکیده: شهروندی شرکتی به معنای توانایی شرکت برای مدیریت روابطش با جامعه است؛ به گونه‏ ای که نتیجه آن به حداقل رساندن آثار منفی و به حداکثر رساندن بهره ‏وری آن باشد. هدف پژوهش حاضر بررسی شهروندی شرکتی و تأثیر آن بر هویت و اعتماد سازمانی بود. این پژوهش، که از نوع کاربردی و دارای صبغه کمی است، با هدف بیان همبستگی به صورت میدانی انجام شد. جامعه آماری پژوهش کارکنان دانشگاه مازندران بودند که از طریق نمونه‏ گیری تصادفی ساده تعداد ۲۶۹ نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. داده‏ ها از طریق پرسشنامه استاندارد جمع‏ آوری شد. همچنین پایایی پرسشنامه از طریق محاسبه ضریب آلفای کرونباخ بررسی شد و از تحلیل عاملی تأییدی مرتبه اول و مرتبه دوم جهت بررسی روایی پرسشنامه استفاده شد. برای آزمون فرضیه‏ ها از مدل‏ سازی معادلات ساختاری به کمک نرم‏ افزار LISREL8.8 استفاده شد. نتایج نشان دادند شهروندی شرکتی بر هویت سازمانی و اعتماد سازمانی تأثیر مثبت و معنادار دارد. همچنین، اعتماد سازمانی بر هویت سازمانی تأثیر مثبت و معنادار دارد.

نفاق سازمانی متأثر از اخلاق ماکیاولی و ابزارهای نفوذ مدیران (مورد مطالعه: استانداری ایلام)

رحمان غفاری و یحیی رستم‌نیا                    

چکیده: هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تأثیر اخلاق ماکیاولی مدیران بر نفاق سازمانی، با توجه به نقش متغیر میانجی روش ‏های نفوذ و مدیریت تصویرپردازی از خود، در استانداری ایلام بود. این پژوهش از حیث هدف کاربردی و از نظر نحوه گردآوری داده‏ ها از نوع تحقیقات توصیفی و از شاخه همبستگی است. جامعه ‏آماری این پژوهش 210 نفر از کارکنان استانداری ایلام بود که 140 نفر به ‏عنوان نمونه آماری انتخاب شدند. جمع‌آوری داده ‏های پژوهش با استفاده از پرسشنامه و به روش نمونه ‏گیری تصادفی ساده با استفاده از جدول انتخاب تصادفی بین اعضای جامعه پژوهش صورت گرفت. نتایج تحلیل داده‌‏ها، که از مدل‏‌سازی معادلات ‌ساختاری با روش حداقل مربعات جزئی به کمک نرم‌افزار PLS انجام شد، نشان داد مدل پیشنهادی پژوهش تأیید می‌شود که در آن اخلاق ماکیاولی مدیران بر روش‏های نفوذ و مدیریت تصویرپردازی از خود تأثیر مثبت و معنادار دارد و روش‏های نفوذ و مدیریت تصویرپردازی از خود نیز بر نفاق سازمانی تأثیر مثبت و معنادار دارد. همچنین، متغیرهای روش ‏های نفوذ و مدیریت تصویرپردازی از خود در رابطه بین اخلاق ماکیاولی مدیران و نفاق سازمانی نقش میانجی ایفا می‌کند.

بررسی تأثیر عوامل فرهنگی، اجتماعی، و روانی بر رفتار سرمایه‌گذاران حقیقی بورس اوراق بهادار

بهرام عبادپور، محمدحسن ابراهیمی سروعلیا، جعفر باباجانی و پیام حنفی‌زاده                       

چکیده: این پژوهش بر توسعه پیشینه علمی در خصوص تبیین عوامل فرهنگی و اجتماعی و روانی اثرگذار بر رفتار سرمایه‌گذاران حقیقی متمرکز است تا رهیافتی برای شفاف‌سازی تصمیم‌گیری ایشان در بورس اوراق بهادار از این منظر ارائه کند. با توجه به نقش پررنگ مسائل فرهنگی و پدیده‌های اجتماعی در جامعه ایران، طبیعتاً تبیین این عوامل و بررسی تأثیر آن‌ها بر رفتار سرمایه‌گذاران حقیقی (که بالغ بر پنجاه درصد حجم معاملات و نود درصد تعداد معاملات بورس را به خود اختصاص داده‌اند) در کنار عوامل روانی می‌تواند چارچوبی برای طراحی آتی و شفاف‌سازی بیشتر فضای بورس اوراق بهادار ترسیم کند. در این تحقیق، پس از بررسی عمیق پیشینه نظری، با کمک روش فراترکیب، چارچوب مفهومی اولیه به نظرخواهی خبرگان به روش دلفی سپرده شد و پس از آن پرسشنامه لازم برای پیمایش تهیه شد. پرسشنامه میان نمونه آماری تحقیق، که شامل چهارصد نفر بود، توزیع و سپس جمع‌آوری شد و اطلاعات حاصل، با استفاده از تکنیک‌های آماری، تجزیه‌ و تحلیل شد تا چارچوب نظری تحقیق حاصل شود. در نهایت، تأثیر عوامل مزبور بر رفتار سرمایه‌گذاران بورس اوراق بهادار تأیید و میزان تأثیر هر یک بررسی شد.

نقدی بر پژوهش‌های کیفیت زندگی کاری در ایران با استفاده از فراتحلیل

حسن رنگریز، سمیه بخشنده و اسماعیل شعبانی                      

چکیده: تا امروز، کیفیت زندگی کاری، به منزله اساسی برای بهروزی کارکنان، در دسته‌بندی‏ های گوناگون بررسی شده است. بر این اساس، پژوهش حاضر با ترکیب کمّی نتایج تحقیقات کیفیت زندگی کاری به دنبال آن است که با شناسایی و به دست آوردن اندازه اثر مؤلفه‏ های کیفیت زندگی کاری استفاده‌شده در تحقیقات مختلف در ایران به نقد و بررسی این تحقیقات بپردازد. این تحقیق از نظر هدف توصیفی و از نظر نوع استفاده کاربردی است. جامعه آماری شامل 79 مقاله و پایان‌نامه‏هایی بود که در ایران انجام گرفته بود. تعداد 40 تحقیق با استفاده از روش قضاوتی در نرم‌افزار CMA2 وارد فرایند فراتحلیل شدند. پایایی شناسایی از طریق توافق داوران در انتخاب و طبقه‌بندی تحقیق‌ها، پایایی کدگذاری از طریق توافق داورها در مورد استفاده از مفاهیم خاص برای کدگذاری متغیرها، و پایایی سطح معناداری و اندازه اثر از طریق توافق در محاسبات اندازه اثر بین دو فراتحلیل‌گر به ‌دست آمد. نتایج نشان داد به ترتیب روابط اجتماعی در کار، فرصت برای رشد، فضای کلی زندگی، میزان کنترل اعمال‌شده در کار، رضایت از کار، قانون‌گرایی، استرس در محل کار، شرایط ایمنی و بهداشتی محیط کار، توازن بین کار و زندگی، یکپارچگی اجتماعی، و پرداخت مناسب مهم‌ترین مؤلفه‏ های کیفیت زندگی کاری‌اند.

شناسایی و ارزیابی عوامل مؤثر بر قلدری در محیط کار (مورد مطالعه: دستگاه‌های اجرایی شهر بندرعباس)

مریم مسلمی، عباداله بانشی و علی‌رضا کوشکی جهرمی

چکیده: یکی از هدف‏ های مهم روان‌شناسان صنعتی و دست‏اندرکاران سازمانی توصیف و تبیین رفتارهای سازمانی است. در این میان قلدری در محل کار مشکلی گسترده در زندگی کاری و یکی از خطرهای شغلی مربوط به محیط کار است که اگر نادیده گرفته شود، تشدید می‏ شود. هدف از این پژوهش شناسایی و ارزیابی عوامل مؤثر بر قلدری در محل کار و روش تحقیق به‌کار رفته آمیخته از نوع اکتشافی بود. جامعه آماری پژوهش دستگاه‏ های اجرایی شهر بندرعباس بودند. در بخش کیفی، با 12 نفر مصاحبه شد و با استفاده از روش تحلیل محتوا عوامل مؤثر شناسایی شدند. در بخش کمّی، تعداد 240 پرسشنامه گردآوری و برای ارزیابی داده‌ها از نرم‌افزار Spss استفاده شد. پایایی بازآزمون برای محاسبه پایایی مصاحبه‏ های انجام‌ گرفته به کار رفت و برای بررسی پایایی پرسشنامه از آلفای کرونباخ استفاده شد. نتایج نشان داد پنج عامل اصلی بر قلدری در محیط کار تأثیر می‌گذارند که برای هر یک از آن‌ها تعدادی زیرشاخص نیز شناسایی شد. این پنج عامل عبارت‌اند از: عوامل زمینه‌ای، عوامل فردی ـ روان‌شناختی، عوامل شغلی ـ حرفه‌ای، عوامل سازمانی، و عوامل رفتاری ـ نگرشی. بین عوامل شناخته‌شده، عوامل زمینه‌‌ای بیشترین تأثیر و عوامل شغلی کمترین تأثیر را در بروز قلدری دارند.