سیره نظامی معصومان در کتاب های چهارگانه بررسی شد

به گزارش خبرنگار سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، پژوهشکده تاریخ و سیره اهل بیت(ع) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی کتاب سیره نظامی معصومان(ع) در کتاب‌های چهارگانه شیعه را به قلم علی اکبر ذاکری منتشر کرد.

پیروی از اسوه و الگوی یکی از راه‌های تربیتی در اسلام است. پیشرفت یک جامعه به فرهیختگان آن بستگی دارد که به عنوان الگو مطرح ­اند و مردم همیشه انسان‌های برجسته، سخت کوش و درس آموخته را الگوی خود در سبک زندگی قرار می­ دهند. سیره عملکرد و روش زندگی بزرگان و الگوگیری از آنان عمل به سیره ایشان است.

خداوند حضرت ابراهیم و پیامبر اسلام را اسوه دیگر مسلمانان قرارداده و از ما می‌خواهد که  از این اسوگان حسنه پیروی ­کنیم. این اثر به سیره رسول خدا و اهل بیت که جزو برترین انسان‌ها هستند، پرداخته است.

نکته مهم دیگر توجه به آشتی فقه و سیره است؛ گاهی اهل علم در منابر مطلبی از سیره معصومان بیان می‌کنند که با احکام فقهی به ظاهر متفاوت است. اگر ما سیره را از منابع اولیه که دارای سند معتبر هستند، استخراج کنیم، دیگر معنا ندارد فقه با سیره معصوم مخالف و متفاوت باشد؛ زیرا سیره یکی از منابع احکام است. اما چون آنچه از سیره نقل می‌شود، تاریخ تلقی می‌شود، از کتب تاریخی نقل می‌گردد نه منابع حدیثی معتبر، و نوعی تضاد بین احکام فقهی و سیره معصومان ظهور و بروز می‌کند.

استخراج سیره از کتب اربعه تا حدودی این مشکل را برطرف می‌کند؛ چون که سیره از منبعی معتبر نقل می‌شود که در فقه هم قابل استناد است. مراجعه به کتب اربعه ما را در درک وضعیت سیاسی، اجتماعی دوران امامت معصومان کمک می‌کند.


ساختار کتاب:

نگارنده در این کتاب سیره نظامی این بزرگان را از مهم‌ترین و معتبرترین منابع حدیثی شیعه یعنی کتاب های چهارگانه شیعه بررسی کرده است.

مؤلف برای دستیابی به سیره در این کتاب مدتی به مطالعه و فیش برداری که مجموع آن ۲۶ جلد است، پرداخته و موارد قابل استفاده و استناد در سیره همراهمان با عناوین مختلف را استخراج کرده و در کتب و ابواب مختلف فقهی جداگانه تدوین نموده است.

مؤلف در این کتاب سیره نظامی پیامبر و اهل بیت(ع) را در چهارفصل باعنوان‌های آداب جهاد، سیره نظامی رسول خدا (ص)، جهاد امیرالمؤمنین (ع) با یاغیان و جهاد امام حسین (ع) با حاکم ستمگر بررسی کرده است.

نگارنده در فصل اول به بررسی مطالبی هچون: سیره یا احکام جهاد، اصل بر صلح، قانون اساسی مردم مدینه، نکاتی از آداب جهاد، برخورد مسأله بردگی در سیره معصومان پرداخته و در فصل دوم جنگ‌های پیامبر بدر، احد و نبرد خیبر را واکاوی کرده است.

مؤلف در فصل سوم با عنوان جهاد امیرالمؤمنین با یاغیان نگاهی به سخنان پیامبر (ص) به امیرالمؤمنین (ع) درباره جهاد با یاغیان، جهاد با ناکثین، جهاد با قسطین، جهاد با خوارج، سیره معصومان در برخورد با سرکشان کرده و در فصل آخر با عنوان جهاد امام حسین(ع) با حاکم ستمگر نیز به واکاوی نکاتی قبل از شهادت امام حسین(ع) و نکاتی درباره شهادت حضرت پرداخته است.

برش‌هایی از کتاب:

هدف از جهاد در اسلام

اسلام هدف از جهاد را کشورگشایی نمی‌داند؛ بلکه هدف نجات مردم از قید اسارت بت‌های سنگی و ابراز بندگی به بت‌ها و ارشاد آنان به حق و بندگی ذات اقدس الهی است تا در سایه آن به تعالی و رشد برسند؛ از قید خرافات رهای یابند و پا در مسیر تعالی گام نهند.

 هدف از جهاد، اعلای کلمه حق

هدف از جهاد در اسلام آزاد کردن مردم از زیر یوغ بت‌ها و عقاید باطل و خرافی و دعوت آنان به توحید و دوری از شرک است و اینکه به یاد خدا باشند؛ به همین جهت به پیروان ادیان توحیدی بعد از تسلط بر آنان کاری ندارند و الزامی در مسائل اعتقادی و باور‌های دینی آنان اعمال نیز نمی‌شود.

خداوند می‌فرماید: سخن الهی همیشه سربلند است و سخن کافران سرازیر و پست گردد.

بیان این هدف برای جهاد در سخنی از رسول خدا نقل شده است، مردی اعرابی خدمت پیامبر رسید گفت: گاهی مرد برای شهرت می‌جنگد، گاهی برای غنمیت و زمانی برای اینکه دیگران موقعیت و توانش را ببینند؛ کدام یک در راه خداست؟ حضرت پاسخ داد: هر کس بجنگد تا کلمه خدا برتر باشد، آن نبرد در راه خداست.

امیرالمؤمنان علت بیعت خود با ابوبکر را لزوم وحدت برای در اهتزاز بودن پرچم اسلام معرفی می‌کند و می‌فرماید: در هنگام این حوادث حرکت کردم تا باطل رفت و نابود شد و کلمه الهی برتر گردید، گرچه کافران دوست نداشتند.

این هدف نه تنها در جنگ مشرکان مطرح است، بلکه لازم است در نبرد با سرکشان داخلی هم مورد توجه قرار گیرد؛ به همین جهت امیرمؤمنان در هنگام نبرد با لشکر شام همین هدف را مطرح کرد.

در این خبر امر به معروف و نهی از منکر در جامعه اسلامی مانند جهاد دانسته شده که برای اعلای کلمه حق است و همان هدفی بر آن مترتب می‌شود که برای جهاد با دشمنان اسلام ترسیم شده است.