رياست خبرگان

سرويس سياسي:با ارتحال دانشمند پارسا و فقيه مجاهد، مرحوم آيت الله مشكيني، گمانه‌زني‌ها و پرسش‌هايي در محافل مطبوعاتي و رسانه‌اي آغاز شد و فرايند انتخاب رئيس جديد مجلس خبرگان رهبري را به گستره اظهار نظرهاي گوناگون كشاند.
اكنون خبرگزاري رسا با مرور قوانين مربوط به هيئت رئيسه اين مجلس، تلاش مي كند به كارشناسي شدن اين  مباحث، ياري رساند؛
مجلس خبرگان رهبري نيز مانند نهادهاي ديگري ساختار و سازماني دارد كه متناسب با وظايف آن طراحي شده است. اين مجلس، داراى يك هيئت رئيسه، دبيرخانه، چند كميسيون و يك هيئت تحقيق است ، كه در اين يادداشت به تبيين هيئت رئيسه مي‌پردازيم:
در مورد هيأت رئيسه مجلس خبرگان رهبري لازم است به هيأت رئيسه موقت و هيأت رئيسه دائم اشاره شود. آيين نامه به مراحل شكل گيري هيأت رئيسه موقت و دائم اشاره نموده كه به شرح زير است:
الف: هيأت رئيسه موقت
بر اساس آنچه در بند 10آيين نامه بيان شده است، پس از آنكه اعتبارنامه دو سوم خبرگان منتخب مردم صادر شد، هيأت مركزي نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان، از اعضاي منتخب براي شركت در جلسه افتتاحيه دعوت مي‌كند و تاريخ و محل جلسه را از طريق رسانه‌هاي گروهي و دو روزنامه كثيرالانتشار، به اطلاع آنان مي‌رساند. جلسه افتتاحيه مجلس خبرگان، به وسيله هيأت نظارت مركزي، با تلاوت آياتي از قرآن كريم آغاز مي‌گردد، سپس رئيس هيأت نظارت، از هيأت رئيسه موقت دعوت مي‌كند تا به جايگاه مخصوص روند و اداره جلسه را به عهده گيرند (ماده 14 آيين نامه).
تبصره ماده 14 در مورد تركيب هيأت رئيسه موقت بيان نموده است: «هيأت رئيسه سني، مركب است از رئيس، نايب رئيس از سالمندترين و دو منشي از جوانترين اعضاي حاضر در جلسه». از هيأت رئيسه موقت به دليل وضعيت سنّي اعضاي آن به هيأت رئيسه سنّي تعبير شده است. يكي از وظايف هيأت رئيسه موقت برگزاري مراسم تحليف است كه در آغاز نخستين جلسه رسمي انجام خواهد شد (ماده 16 آيين نامه). وظيفه ديگر هيأت رئيسه موقت، انتخاب هيأت رئيسه دائم است. در اين خصوص ماده 17 آيين نامه تاكيد نموده است كه «هيأت رئيسه سني بلافاصله به انتخاب هيأت رئيسه دائم مي پردازد». بدين ترتيب، وظايف هيأت رئيسه موقت عبارت است از: اداره جلسه افتتاحيه، برگزاري مراسم تحليف، و انتخاب هيأت رئيسه دائم. هيأت رئيسه جز اين سه كار، وظيفه ديگري ندارد و پس از انجام اين امور جاي خود را به هيأت رئيسه دائم مي‌دهد.
ب: هيأت رئيسه دائم
تركيب هيأت رئيسه دائم در ماده 18 آيين نامه بيان شده است. در اين ماده مي‌خوانيم:
«هيأت رئيسه دائم، نيز مركب است از 4 نفر: رئيس، نايب رئيس و دو منشي كه براي مدت دو سال با رأي گيري مخفي و اكثريت نسبي انتخاب مي‌شوند».
علاوه بر اعضاي فوق، دو كارپرداز نيز در هيأت رئيسه دائم حضور دارند(1)  بنابراين، اعضاي هيأت رئيسه دائم مجموعاً شش نفر خواهند بود. چگونگي انتخاب هيأت رئيسه دائم به شرح زير است:
رئيس مجلس خبرگان با رأي اكثريت مطلق نمايندگان انتخاب خواهد شد. ممكن است در انتخاب رئيس، در مرحله نخست چنين اكثريتي حاصل نشود؛ در اين صورت از بين دو نفري كه در مرحله نخست بيشترين آرا را كسب نموده‌اند، رأي‌گيري مجدد به عمل خواهد آمد. در اين مرحله، هر كدام كه بيشترين آرا را كسب نمايد (اكثريت نسبي)، رياست مجلس خبرگان را بر عهده خواهد داشت(2).  در مرحله بعد، براي انتخاب نوّاب رئيس و منشيان و كارپردازان، به طور جداگانه رأي‌گيري به عمل خواهد آمد. ملاك انتخاب آنان «اكثريت نسبي» است. هر يك از نامزدهاي نائب رئيس كه آرائي بيش از بقيه كسب كرده باشد نائب رئيس اول و نفر بعدي نائب رئيس دوم خواهد بود(3).  هيأت رئيسه دائم با رأي مخفي اعضا و براي مدت دو سال انتخاب مي‌شوند.
رئيس مجلس خبرگان رهبري علاوه بر اداره جلسات، وظايف مهمي را بر عهده دارد. وظايف وي به شرح زير است:
1. نظارت بر كليه امور مالي، اداري، استخدامي، و سازماني مجلس خبرگان؛
2. ارتباط منظم و مداوم با مقام والاي رهبري؛
3. امضاي مصوبات مجلس خبرگان و ابلاغ آن به مراجع ذيربط؛
4. تهيه گزارش سالانه از عملكرد و اقدامات هيأت رئيسه و ارائه آن به مجلس خبرگان.(4)
-----------------------------------------------
1. دبيرخانه مجلس خبرگان، آشنايي با مجلس خبرگان رهبري، (چاپ اعتماد، چاپ اول، 1385)، ص35.
2. منظور از اكثريت مطلق، رأي بيش از نصف رأي دهندگان است (نصف + يك)؛ ر.ك: سيد محمد هاشمي، حقوق اساسي جمهوري اسلامي ايران، (مجتمع آموزش عالي، چاپ دوم، قم، 1375)، ج2، ص113 و 114.
3. جمعي از اساتيد و صاحبنظران، مجلس خبرگان رهبري (جايگاه، عملكرد، و شرايط اعضا)، (دبيرخانه مجلس خبرگان رهبري، چاپ اول، قم، 1385)، ص146.
4. دبيرخانه مجلس خبرگان، آشنايي با مجلس خبرگان رهبري، ص36.