نگاهی راهبرد به زندگی حضرت خدیجه

به گزارش خبرگزاری رسا،«وَ اذْكُرْ فِى الْكِتابِ مَرْيَم» (مريم/ 16) مریم مادر یک عیسی و خدیجه مادر فاطمه و یازده عیسی است. پیامبر از 25 سالگی تا حدود 50 سالگی فقط با حضرت خدیجه زندگی کرد. سن حضرت خدیجه هنگام ازدواج محل اختلاف است و از جمله علامه جعفر مرتضی معتقد است حضرت خدیجه دوشیزه بوده و پیش از ازدواج با محمد امین، با کس دیگری ازدواج نکرده. در ادامه با اختصار به برخی از راهبردهای اساسی زندگی این بانوی بزرگ اشاره می‏کنیم. راهبردهایی که جوامع اسلامی بر اساس مقتضیات زمان، همراه به آنها نیاز دارند.

1. راهبرد کیاست

از مطالعه برخی از آثار که راجع به حضرت خدیجه نوشته شده(از جمله کتاب خدیجه به قلم علی محمد علی دخیّل با ترجمه فیروز حریرچی) دریافت می‏شود که حضرت خدیجه حدس می‏زده و بلکه می‏دانسته که «محمدامین» همان پیامبر آخرالزمان است و احتمالاً برای اینکه مطمئن شود، تا فرصتی پیش می‏آید، محمد امین را به سفری تجاری می‏فرستد و یکی از خدمتکارانش به نام «میسره» را مأمور مراقبت از محمد امین می‏کند. اینکه حضرت خدیجه به به شنیده‏ها و خوانده‏ها اکتفا نمی‏کند، نشان از کیاست و فطانت ایشان دارد.

2. راهبرد سخاوت

پس از آزمایش میدانی، حضرت خدیجه، خود، پا پیش می‏گذارد و از ابوطالب می‏خواهد که واسطه ازدواج او و محمد بشود. خطبه عقد که خوانده می‏شود، خدیجه دستور می‏دهد که در کنار کعبه و در جمع مردم اعلام شود که خدیجه خودش، مهریه‏اش و تمام اموالش را به محمد امین بخشیده است. و این چنین عاشقی عاقل، هستی‏اش را به پای معشوق خدا می‏ریزد.

3. راهبرد محبت

با توجه به هوش و زکاوت بالای حضرت خدیجه می‏توان گفت که او به خوبی از رنج‏ها و سختی‏هایی که در آینده محمد امین با آنها روبرو می‏شده آگاهی داشته است. رنج‏هایی از جنس رنج نوح، ابراهیم، موسی و عیسی. خدیجه می‏توانست فقط اموالش را به محمد امین ببخشد و خود در کنج عافیت در امان بماند اما این رسم عاشق نیست. او به وصال محمد در آمد تا سپر بلای محمد باشد و وقتی سنگ‏ها به طرف محمد پرتاب می‏شود او سپرش باشد و در خانه یار و یاور و غمخوار و پرستارش.

4. راهبرد استقامت

استقامت عاشقانه خدیجه حداقل در دو جا ظهور و بروز آشکارتری یافته است. خدیجه فاطمه را در درون وجود خود می‏پرورد، وقتی زمانش می‏رسد که این مسافر کوچک پا بر سفینه خاک بگذارد، به حسب نقل، هیچ یک از زنان مکه به کمک خدیجه نمی‏رود. آنها شاهزاده مکه و بلکه شاهزاده عرب را به زعم خویش در انزوا و تحریم اجتماعی و محاصره تنهایی قرار می‏دهند اما خدیجه خم به ابرو نمی‏آورد. بعد در شعب ابی طالب هم محاصره اقتصادی بر این محاصره‏ها افزوده می‏شود اما باز هم خدیجه، همان خدیجه است؛ مهربان‏تر و مؤمن‏تر و انقلابی‏تر.

5. راهبرد معنویت توحیدی

ایمان خدیجه آنقدر ناب و خالص و بی غل و غش بود که وقتی جبرئیل علیه السلام بر رسول الله نازل می‏شد‏، می‏فرمود: ای محمد بر خدیجه از جانب پروردگارش سلام برخوان. و وقتی رسول الله به حضرت خدیجه می‏فرمود که ای خدیجه این جرئیل است که از پروردگارت بر تو سلام می‏گوید خدیجه می‏گفت: الله هو السلام و منه السلام و علی جبرئیل السلام(خدیجه، علی دخیل، ص 21 به نقل از صحیح بخاری، ج4، ص164).

6. راهبرد تجلیل از حضرت خدیجه توسط حضرت ختمی مرتبت صلوات الله علیه و آله

پیامبر سال درگذشت حضرت ابوطالب و حضرت خدیجه را «سال اندوه» نامید و پس از آن همیشه به یاد خدیجه بود. هرگاه گوسفندی ذبح می‏کرد، بخش از گوشت آن را برای دوستان حضرت خدیجه می‏فرستاد و می‏فرمود «خداوند هیچ‌گاه برایم همسری بهتر از او جایگزین نکرد، او مرا تصدیق نمود هنگامی که هیچ‌کس مرا تصدیق نکرد، یاری‌ام کرد در زمانی که هیچ‌کس مرا یاری نکرد، از مالش در اختیارم قرار داد، زمانی که همه، مالشان را از من دریغ کردند»

خاتمه

پیامبر الگوی تمام مسلمانان جهان است پس رفتار پیامبر باید الگوی جوامع اسلامی قرار بگیرد. در صورتی که حضرت خدیجه الگوی جوامع اسلامی مخصوصاً زنان مسلمان قرار بگیرد از آنجا که زن ستون خانواده است، کمتر شاهد تزلزل یا فروپاشی خانواده‏ها خواهیم بود. به نظر می‏رسد یک روز به عنوان روز جهانی حضرت خدیجه در نظرگرفته شود یا روز رحلت شهادت‏گونه این بانوی بزرگ با خانواده پیوند بخورد و روز خانواده با محوریت حضرت خدیجه برجسته شود. و لله الحمد.

نویسنده: رضا لک ‏زایی

پژوهشگر پژوهشگاه بین المللی جامعة المصطفی العالمیه