کریسمس و بلاگرهای ایرانی در فضای مجازی

دیماه ماه عجیبی است ماهی که با چشم پوشیدن به اتفاقات سیاسی و اجتماعی، خاستگاه برخی رویدادهای فرهنگی است مثلا میلاد حضرت مسیح(ع) یا سال نو میلادی یا همان کریسمس اما نکته فرهنگی آن حضور نمادهای مسیحیت است که در فرهنگ ایرانیان کم کم جا باز کرده و امروز با حضور پر رنگ تر مردم در فضای مجازی یله و رها؛ به عنوان یه آسیب مطرح می شود. در ادامه این گفت و گو با ما همراه باشید:

رسا _ نگاه اسلام را نسبت به مسیح و مسیحیان برای ما تبیین بفرمایید

در واقع نگاه ما به حضرت عیسی مسیح(ع) خیلی واضح است که ما ایشان را به عنوان نبی الهی می دانیم وبه عنوان یکی از انبیای اولوالعزم به او ایمان داریم و ایمان ما به ایشان یک ایمان سطحی نیست و در قرآن کریم حدود ۲۵ مرتبه نام مسیح برده شده و حتی بیش از از ۱۳ مرتبه از القاب حضرت عیسی به صورت مشخص نام برده شده است و القابی که استفاده شده در مقام تایید از ایشان است.

بعضی از این تعابیر که قرآن به کار برده استثنایی و بی نظیر است مانند روح الله و کلمه الله. در قرآن کریم از حواریون حضرت مسیح هم یاد می شود و این مسئله در قرآن و در روایات معصومین نیز جریان دارد که در مورد حضرت عیسی و حضرت مریم و حواریون حضرت عیسی در چندین روایت نام برده شده است در روایاتی از پیامبر اسلام(ص) و حضرت علی(ع) از حذف از حضرت عیسی به عنوان برادر یاد شده است در روایتی حضرت می خواستند به متن انجیل اشاره کنند و نشان می دهد که انجیل حضرت عیسی علیه السلام هم مورد تایید است.

رسا - انجیل امروزی مورد تایید اسلام هست یا نه؟

 اما منظور از انجیل حضرت عیسی این انجیلی نیست که در یکی از شوراها به تایید رسیده است که از میان ۴۰۰ انجیل چهار انجیل را به عنوان انجیل های معتبر انتخاب کردند و الباقی را به آتش کشیدند قران تصریح دارد که انجیلی بوده است و مسیحیان نیز به این مسئله اذعان دارند اما در قرن چهارم در یک شورا چهار انجیل انتخاب شد و الباقی را از بین بردند اما این که چگونه این انتخاب صورت گرفت و چقدر امپراطوری ها در آن انتخاب نقش داشت جای بحث دارد و این مباحث فقط از ناحیه مسلمانان مطرح نیست بلکه از ناحیه خود آکادمی های غربی نیز مورد بحث جدی قرار دارد.

اما به هر حال قرآن و روایات ما انجیل را به رسمیت می شناسد و جالب آن است که ائمه معصومین(ع) به انجیل حضرت عیسی استناد می کردند چرا که حرفی جز توحید و معارف الهی در آن انجیل یافت نمی شد و حالا وقتی می خواستند از آن عبارتی بخوانند و نگاه مسلمانان به انجیل و مسیحیت نگاه توام با قبول و احترام بود و سیره علما نیز چنین بوده است و سیره علما درباره خود حضرت مسیح و مادر ایشان احترام و گرامی داشتن است و درباره این پیامبر الهی و مادر ایشان کتاب های متعددی تالیف شده است.

در طول تاریخ سیره علما بر گفتگوی با بزرگان دین مسیحیت بوده است به خصوص در گفتگوی بین تشیع و مسیحیت کاتولیک این مساله خیلی رایج بوده است به عنوان دو مذهب در اسلام و مسیحیت که به منابع اصیل تری دسترسی دارند و معمولاً باب گفتگو بین این دو مذهب باز بوده است و بسیاری از اوقات برسر مشترکات و گاهی اوقات بر سر اختلافات گفت و گو می شده است و نگاه شیعه مخصوصاً در نگاه دینی مانند مسیحیت تفاوت زیادی داشت با نگاه به برخی از مذاهب سلفی در اسلام.

در بحث فقهی نجاست کفار را شامل پیروان حضرت عیسی مسیح نمی دانیم و پیروان ایشان را پاک می دانیم در فقه شیعه کسانی پاک هستند که پیرو یکی از ادیان الهی باشند و این نشان دهنده عمق نگاه مسالمت‌آمیز به مسیحیان است.

وضعیت اقلیت مسیحی در ایران را اگر بخواهید تشریح کنید چگونه این را بیان می کنید

جمهوری اسلامی هم دنبال یک نظام برآمده از فقه و کلام شیعه طبیعتاً در مواجهه با مسیحیت آنها را می پذیرد البته به عنوان اقلیت، چرا که از منظر دموکراسی در اقلیت هستند اما به اندازه سهم حضور ایشان در جامعه در فضای سیاسی و اجتماعی و فرهنگی به آنها سهم داده شده مانند اینکه در مجلس شورای اسلامی نماینده دارند.

از جهت فرهنگی و اجتماعی هم جامعه نسبت به اقلیت مسیحی همیشه برخورد خوب و محترمانه ای داشته است حال گاهی اوقات ممکن است برخی ادیان یا مذاهب که به لحاظ جمعیت خیلی کمتر از مسیحیان هستند آن حرمت و احترام مسیحیان را نداشته باشند البته نه اینکه به آنها بی احترامی بشود بلکه اگر شما به کف جامعه رجوع کنید حرمت و احترامی که به مسیحیان از ناحیه مسلمانان گذاشته می شود بیشتر از پیروان ادیان دیگری است که به لحاظ اقلیت از مسیحیان کمتر هستند و هم به لحاظ فرهنگی و اجتماعی و هم به لحاظ سیاسی نسبت به آنها پذیرش داریم و به آنها اجازه برگزاری بسیاری از آیین های شان را می دهیم.

چون کلیسا ها در نزد ما محترم اند مثلاً همانگونه که تخریب مسجد را به آسانی نمی توان انجام داد مثلا برای ساخت خیابان یا تغییر در بافت شهری؛ برخی نهادها باید در این زمینه نظر بدهند و مانند منزل مسکونی نیست که بگوییم طرف مقابل آن را بفروشد تا بعد از تغییر و تخریب، احداث راه یا سازه های شهری در آن اتفاق بیفتد؛ درباره کلیسا هم همین گونه است و کاملاً با احترام برخورد می شود و به هر حال باید به عنوان یک محل عبادت حضرت حق تعالی مورد احترام باشد و این مورد تایید اسلام است.

بسیاری از کلیساهایی که در کشور ما وجود دارد قدمتی طولانی دارند ولی همچنان حفظ می شوند و لااقل به عنوان یک میراث تاریخی و معماری معرفی می‌شوند و با احترام با آنها برخورد می‌شود.

درباره آیین های مسیحیت باید گفت که در این ماه که مناسبت های مختلفی چون میلاد مسیح و سال نو میلادی در آن قرار دارد در جامعه ما کاملاً آزادانه کریسمس برگزار می شود و اقلیت مسیحی کشور می ‌توانند مراسم مذهبی خود را برگزار کنند و حتی رسانه ملی ما از زمان قدیم در این ایام برنامه های مختلفی اعم از فیلم سینمایی و کارتون با موضوع کریسمس پخش می کند در حالی که مسیحیان؛ اقلیت مذهبی در کشور ایران هستند و می توان به جرات گفت که مسیحیان به عنوان تنها اقلیت مذهبی در کشور هستند که تولد پیامبر شان در صدا و سیمای ما رسماً مورد توجه قرار می گیرد و به عنوان یک مناسبت پذیرفته شده در برنامه‌های رسانه ملی منعکس می‌شود و این نشان دهنده نوع نگاه جمهوری اسلامی به پیروان آیین مسیحیت است اما باید این جا نکته‌ای را بیان کنیم که این مسئله به دلیل توسعه فضای مجازی اتفاق افتاده است و می‌توان از آن به عنوان یک آسیب فرهنگی و خطری برای استحاله فرهنگی نام برد و آن هم وارد شدن آیین های خاص مسیحیت به جامعه مسلمان ایرانی است.

ما برای مسیحیان حرمت گذاشته و همچنان می گذاریم هر چند که این تاریخ تولد حضرت عیسی علیه السلام تاریخ تولد دقیق نیست و بسیاری از کارشناسان این تاریخ را نفی می کنند اما این تاریخ و زمان روزی است که بعد از چند سده، روی آن اجماع شده است اما اینکه چقدر این تاریخ تحت تاثیر میترائیسم بوده و مسیحیت این تاریخ را برای تاریخ تولد عیسی مسیح انتخاب کرده است و جای بحث و بررسی کماکان وجود دارد.

اما به همان دلیل که مسیحیان این تاریخ را به عنوان تولد عیسی مسیح انتخاب کرده‌اند، ما هم به آن احترام می‌گذاریم و از آنجایی که حضرت عیسی مسیح را پیامبر الهی می‌دانیم با آنها همراهی می کنیم اما باید دید چرا فرهنگ کریسمس در حال ورود به فرهنگ اصیل ایرانی می شود؟ امروز مشاهده می‌کنیم که برخی از مسلمانان در منزل خود درخت کریسمس استفاده می کنند و آن را در آن روز به خصوص تزیین می کنند و به همان اندازه که مقید به پهن کردن سفره هفت سین در نوروز هستند به همان اندازه نیز به آیین کریسمس تقید دارند.

رسا - به نظر شما حضور یک درخت کریسمس یک آسیب فرهنگی است؟

این آسیب به نوعی یک به‌هم‌ریختگی فرهنگی است که حتی اگر نخواهیم آن را استحاله فرهنگی بنامیم؛ این آمدن درخت کریسمس می تواند به دنبال خود محتواهای مختلف فرهنگی را از غرب وارد فرهنگ ما بکند. امروز کریسمس تنها متعلق به فرهنگ مسیحی نیست بلکه متعلق به فرهنگ غرب است و در غرب در حال بازتولید است و در بستر فرهنگی غرب رشد و نمو پیدا کرده است و امروز حامل مولفه‌های فرهنگی غربی است از همین طریق می‌تواند فرهنگ غرب را وارد سبک زندگی ما بکند و آن را مخدوش کند.

در سهل انگارانه ترین تعبیر درباره این مسئله می‌توان گفت که این مساله به هم ریختگی فرهنگی ایجاد می‌کند و نظام فرهنگی جامعه ما را به عنوان یک جامعه ایرانی اسلامی به هم می‌ریزد و این به عنوان یک انتقاد مورد توجه است که مسئولان فرهنگی باید در این زمینه فکری بکند و این مسئله اوجش با رشد فضای مجازی تجلی پیدا کرده است که متاسفانه نفوذی که بلاگرها و اینفلوئنسرها و سلبریتی ها در شبکه های اجتماعی در جامعه پیدا کرده‌اند سبب دامن زدن به این آسیب شده است وقتی یک بلاگر در منزل خود درخت کریسمس را به مردم نشان می‌دهد و در تجمل و استفاده از درخت کریسمس با دیگر بلاگر ها رقابت می‌کند تاثیر زیادی بر روی دنبال کننده های میلیونی آنها خواهد گذاشت و این قطعه فرهنگی در پازل فرهنگی اجتماعی جامعه ما می شود.

متنی که ملاحظه کردید بخشی از گفت و گوی خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی رسا با حجت الاسلام محمد حسین پیشاهنگ کارشناس مسائل فرهنگی و رسانه ای است البته این گفت و گو ادامه دارد...