شماره 48 فصلنامه علمی لسان مبین منتشر شد

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا ، چهل و هشتمین فصلنامه علمی لسان مبین به صاحب امتیازی دانشگاه بین‌المللی امام خمینی(ره) با مدیر مسؤولی فرشید ترکاشوند و سردبیری نرگس انصاری منتشر شد.

این فصلنامه در 6 مقاله منتشر شده و عناوین، نام نویسندگان و چکیده مقالات به شرح زیر است:

واکاوی جلوه‌های «فرودست» گایاتری اسپیواک در رمان "ریح الجنوب" با مطالعه موردی زنان

جهانگیر امیری؛ ربیع امیری؛ ناهید خدادادیان

چکیده  : تأثیر استعمار بر جهان سوم یکی از موضوعاتی است که بازتاب آن همواره در آثار نویسندگان و شاعران جهان‌دیده می‌شود. نقد پسا استعماری از پژوهش‌های میان‌رشته‌ای نوین است و مطالعات فرودستان از شاخه‌های نظری آن به شمار می‌آید. چنین مطالعاتی در پی آن است تا از طریق بازاندیشی در اجتماع و متون مختلف، به قشرهای فرودست فاعلیت ببخشد. یکی از مهم‌ترین نظریه‌پردازان مطالعات فرودست، گایاتری اسپیواک می‌باشد. اسپیواک همزمان رویکردی فمینیستی – پسا استعماری دارد و تمرکز اصلی وی بر فرودست مؤنث یا زنان است. در حقیقت هدف مطالعات فرودستان و به‌ویژه اسپیواک، بازنمایی صدا و ذهنیت فرودستان بخصوص زنان می‌باشد.رمان "ریح الجنوب" رمانی الجزایری است که به زبان عربی و توسط عبدالحمید بن هدوقه به رشته تحریر درآمده و نویسنده با بهره‌گیری از توصیف، واقعیت اجتماعی، سیاسی و فرهنگی حاکم بر الجزایر پس از انقلاب را نشان داده است. پژوهش حاضر با بهره‌گیری از روش توصیفی – تحلیلی، رمان "ریح الجنوب" را با نقد پسااستعماری و به‌ویژه نظریات اسپیواک در رابطه با فرودست مورد تحلیل و بررسی قرار داده است. در حقیقت هدوقه، نظام فئودالی حاکم بر روستاهای الجزایر و حکم‌فرمایی استعمار روانی و عقیده‌ای را توصیف کرده و سعی بر آن دارد تا جایگاه فرودست زنان و تبعیض جنسیتی آنان را در مسائلی چون ازدواج اجباری، دیدگاه سنتی درباره زنان و تحکم روحیه مرد سالارانه در جامعه را در قالب رمان برای خوانندگان به تصویر کشد؛ ازاین رو صدا، عاملیت و ذهنیت زنان فرودست در قالب اقدامات سنت شکنانه و پویایی شخصیت‌های زنان داستان تجلی می-یابد.

طرح‌واره‌های زن در داستان کودک «أمیرة القصر الذَهَبی» محمد عطیة الإبراشی

سحر دهقانی؛ حسین شمس آبادی؛ امید ایزانلو

چکیده  :زن و نقش آن در ادبیات یکی از موضوعاتی است که بسیار مورد توجه نویسندگان است. از عرصه‌های حضور زن می‌توان به ادبیات داستانی کودک اشاره نمود. بررسی طرح‌واره‌های زن در ادبیات کودک، از آن حیث که کودکان با خواندن داستان با جامعه و نقش‌ها و طرح‌واره‌های اجتماعی و واقعیت‌های اطرافشان آشنا شده و با شخصیت‌های داستان هم ذات پنداری کرده، اهمیت وافری دارد. داستان «أمیرة القصر الذَهَبی» اثر محمد عطیة الإبراشی، به‌عنوان نمونه‌ای از ادبیات داستانی کودک، با هدف بررسی طرح‌واره‌های زن مورد بررسی قرار گرفت. لذا بررسی توصیفی- تحلیلی این داستان نشان می‌دهد که زنان در متن حضور کمرنگی داشته و مردانه نویسی به ‌وضوح در متن دیده می‌شود و داستان حول شخصیت‌های مرد می‌چرخد. شخصیت‌های زن در داستان با طرح‌واره‌هایی منفی به تصویر کشیده شده‌اند؛ که می‌توان به طرح‌واره‌هایی چون زیبایی و دلربایی زن، شیء انگاری و به حاشیه راندن زن، نادیده انگاری و نگاه افراطی زن به طلا اشاره کرد. محمد عطیة الإبراشی با بیان عقاید قدیم و مردسالارانه در قالب طرح‌واره‌های منفی، عمداً یا سهواً طرح‌واره‌های ذهنی خود را به‌گونه‌ای غیرمستقیم به مخاطبان خود می‌آموزد و ازآنجایی‌که این طرح‌واره‌ها، غالباً منفی بوده، تأثیری سوء بر فکر و اندیشه کودک داشته که غیرقابل‌جبران خواهد بود.

بررسی مؤلفه‌های سرمایۀ جنسی در رمان

آشورقلیچ پاسه؛ زهرا صمدی؛ پروین خلیلی؛ مسعود باوان پوری

چکیده : نظریۀ سرمایۀ جنسی نوعی سرمایۀ اجتماعی و یکی از نظریات جدید در حوزة جامعه‌شناسی معاصر و مطالعات اجتماعی است. این نظریه توسط کاترین حکیم در سال 2011 م مطرح شد. او سرمایۀ جنسی را دارای نقشی مهم در مناسبات قدرت در سطوح مختلف جامعه می‌داند. این نوع سرمایه از نظر وی دارای شش مؤلفه است که در فرهنگ‌ها و محیط‌های متفاوت، دارای کارکرد و مفاهیم متعددی است؛ از طرفی ادبیات از جمله داستان و رمان نیز نقش عمده‌ای در بازتاب دادن فرهنگ جامعه، نقش‌ها، ارزش‌ها، اندیشه‌ها و باورها ایفا می‌کنند که ادبیات داستانی و رمان در ادبیات عرب، از این امر مستثنی نیست. براین اساس در این پژوهش سعی شده تا استفاده از روش توصسفی- تحلیلی و با تکیه بر نظریۀ حکیم به بررسی مؤلفه‌های سرمایۀ جنسی در رمان الطلیانی شکری المبخوت، نویسنده مشهور تونسی، پرداخته شود. نتایج پژوهش نشان داده که براساس مؤلفه‌های سرمایۀ جنسی کاترین، مقوله‌های زیبایی (چون سلیقة فرهنگی، شخصیت فردی، انرژی اجتماعی)، سرزندگی و جذابیت جنسی در بین زنان و نیز مقوله‌های جذابیت جنسی و مؤلفه‌های اجتماعی در بین مردان از بسامد بالایی برخودار بوده و حائز اهمیت است و نویسنده همچنین روابط جنسی و مؤلفه‌های آن در بین هر دو شخصیت زن و مرد در رمان را به صورتی برجسته مطرح کرده است.

کاربست الگوی نشانه شناسی کارکردی، دلالتی و منطقی پییرگیرو در تحلیل شعر بشری البستانی؛ مطالعه‌ی موردی قصیده‌ی«قصیدةالعراق»

علی صیادانی؛ پرویز احمدزاده هوج؛ عاطفه رحمانی

چکیده  : گفتمانها از مجموعه دال‌ها و نشانههایی تشکیل شده است که در فرآیند ارتباطی دارای انسجام خاص بوده و از پیوند عمیق بین دالها برخوردار است که باعث وحدت بخشی بین عناصر گفتمان میشوند. نشانه شناسی به بررسی چگونگی تشکیل نشانهها و حرکت دایره وار و روند حضور آنها در گفتمان با تکیه بر اصول و سازه و کارهای مختلف می‌پردازد و به دنبال رسیدن به فهمی عمیق از آنها می باشد. پییر گیرو زبانشناس فرانسوی (1912- 1983) به تبع آن، نشانه شناسی را دانش بررسی تمام پدیده‌های اجتماعی و فرهنگی می‌داند که به مطالعه‌ی زندگی نشانه‌ها در جامعه می‌پردازد در حقیقت وی نشانه‌ها را رمزگان‌هایی می‌داند که توانایی شناخت پدیده را به شخص می‌دهد که نقش مهمی در فهم متن دارد. پژوهش حاضر با تکیه بر روش نشانه شناسی پییر گیرو به بررسی قصیده « قصیدة العراق» یشری البستانی می پردازد از این رو در ابتدا به نظریه نشانه شناسی پییر گیرو و زندگی نامه شاعر اشاره کرده است سپس مؤلفه های این نظریه را در قصیده‌ی مذکور مورد بررسی قرار داده است. نتایج پژوهش حاضر بیان‌گر این است که مقاومت و پایداری مردم عراق در برابر ظلم و ستم سازه اصلی گفتمان قصیده «قصیدة العراق» و دال مرکزی آن به شمار می‌آید که رمزگان‌های اجتماعی و فرهنگی به شکل منسجم آن را ترسیم میکند. در این قصیده سازهها و رمزگانهای زبانی بیشتر رویکرد ارجاعی و عاطفی دارند

تحلیل فرانقش اندیشگانی خطبه حضرت زینب (س)بر اساس دستور نقش گرای هلیدی

محدثه دلارام نژاد؛ رضا رضایی

چکیده  : دستورنقش‌گرای نظام‌مند «مایکل هلیدی» زبان‌شناس انگلیسی یکی ازمهم‌ترین ارکان زبان‌شناسی نقشگرا محسوب می‌شودکه براهمیت نقش ومعنا تأکید می‌ورزد وباتکیه‌بر سه فرا نقش اندیشگانی، بینافردی ومتن به بررسی متون می‌پردازد .در این پژوهش خطبه حضرت زینب(س)با توجه به نظریه هلیدی درحیطه فرا نقش اندیشگانی بمنظور دریافت و تعیین فرآیند زبانی خطبه مورد تحلیل قرار گرفته است. روش این پژوهش به شیوه کتابخانه‌ای و تحلیل‌موضوع است. در ابتدا مفاهیم نظری پژوهش‌ بازخوانی شده است. سپس افعال و جملات و تقسیم‌بندی آن‌ها بر مبنای‌این نظریه بررسی و بسامد و فراوانی هر کدام تعیین شده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که فرآیند مادی بیشترین‌ فراوانی‌ را دارد زیرا حضرت زینب(س) به عنوان سفیر کربلا وپیام رسان این نهضت،‌ سعی در روشنگری مردم وافشای حقایق رخ داده در کربلا داشته است. فرآیند مادی بیشترین ظرفیت را برای ابلاغ این ‌مهم داراست. در فرآیند ذهنی مهمترین هدف خطیب توجه دادن مخاطب به خطای فکری و عقیدتی اوست .خطاب مستقیم و استفاده از قدرت انگیزشی افعال امر و نهی به هدف تاثیر گذاری بر اندیشه مخاطب بوده است.

نگاشت عناصر سازه‌ای حوزه تجربی «سفر» بر عناصر سازه‌ای حوزه فرامادی «آخرت» در الگوی استعاری «آخرت سفر است» در قرآن کریم

زینب فیضی؛ حسین مهتدی؛ سید حیدر فرع شیرازی؛ حسین فقیه

چکیده  : استعاره مفهومی در رویکرى معناشناسی شناختی در پی آن است تا مفاهیم انتزاعی را در قالب مفاهیمی ملموس بیان کند. قرآن کریم با سرشت استعاری خود با ابزار استعاره مفهومی مفاهیم بسیار پیچیده از امور غیبی مانند مفهوم انتزاعی حیات آخرت را با زبانی ساده و قابل شناخت به بشریت عرضه کرده‌است. پژوهش حاضر با رویکرد توصیفی- تحلیلی‌ با مفهوم‌سازی نام‌نگاشت «آخرت سفر است» در قرآن کریم براساس نظریه استعاره مفهومی لیکاف و جانسن به تبیین نگاشت تناظرهای نظام‌مند حوزه مبدأ بر حوزه مقصد در این استعاره مفهومی میپردازد. این نام‌نگاشت از الگوهای استعاری بسیار مناسب برای به تصویر کشیدن «آخرت» به‌عنوان حوزه انتزاعی مقصد در ساختار ملموس «سفر» به‌عنوان حوزه مبدأ می‌باشد. نگاشت حوزه مبدأ بر حوزه مقصد چارچوب اصلی پژوهش حاضر را تشکیل می‌دهد. نام‌نگاشت «آخرت سفر است» با نگاهی نظام‌مند و الگوبرداری‌های خلاقانه مفهوم پیچیده و انتزاعی سرای وسیع و ناشناخته حیات اخروی را در ساختار مفهوم عینی و شناخته شده سفر قابل فهم و ملموس می‌نماید. مؤلفه‌های متناظر با ارکان سفر آخرت به چهار بخش تقسیم می‌شود. نگارندگان در این مقاله به شناسایی این تناظر‌های مفهومی از حوزه مبدأ به مقصد و ترسیم نمودار نگاشت احکام قلمروی مبدأ بر مقصد می‌پردازند. وجود تناظرهای نظام‌مند میان دو حوزه «آخرت» و حوزه «سفر» علاوه براینکه تأییدی دیگر بر اعجاز قرآن کریم در بهره‌مندی از نظام مفهومی کاملاً ساختارمند و منسجم است؛ باعث درک بهتر مفهوم ماورائی آخرت در تصویر مفاهیم آشنا و تجربی در مخاطبان قرآنی برای تلاش در جهت تهذیب نفوس و اصلاح امورشان در دنیا می‌باشد.

علاقه مندان جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره فصلنامه علمی لسان مبین می توانند به نشانی: قزوین: دانشگاه بین المللی امام خمینی«ره»- دانشکده­ ادبیات و علوم انسانی- دفتر فصلنامه­ لسان مبین - صندوق پستی 5599- 34149 یا به نشانی اینترنتی این فصلنامه به آدرس https://lem.journals.ikiu.ac.ir/ مراجعه کنند و با تلفکس:33901634-028- تماس بگیرند.