شماره ۲ دوفصلنامه پژوهش‌های فقهی و سبک زندگی خانواده اسلامی منتشر شد

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، دومین دوفصلنامه پژوهش های فقهی و سبک زندگی خانواده اسلامی به صاحب امتیازی حوزه علمیه خواهران استان اصفهان با مدیر مسؤولی غلامرضا بهرامی و سردبیری مسعود راعی منتشر شد.

این فصلنامه در 6 مقاله و 146 صفحه منتشر شده و عناوین، نام نویسندگان و چکیده مقالات به شرح زیر است:

بررسی فقهی قرآنی نقش رضاع و حضانت در بهداشت رفتاری کودکان

محمد قربانی مقدم

چکیده: با نگاهی به آیات مربوط به رضاع و حضانت و نیز احکام فقهی پیرامون این دو نهاد فقهی حقوقی، متوجه می شویم که نیاز کودک به حمایتهای، عاطفی- قانونی کاملاً مورد توجه قرآن کریم و فقه برآمده از آن، قرار گرفته است. این نگاه سبب می شود که ضعف و وضعیت خاص کودکان، تاثیر نامطلوبی در بهداشت رفتار حال و آینده آنها نداشته باشد. زیرا بدیهی است سالم سازی رفتاری اجتماعی کودکان، ریشه در نوع قوانینی است که در جهت حمایت از آنها وضع شده است. از این رو در فقه و منابع دینی رفتار والدین با کودک از بدو تولد مورد توجه و قانونگذاری واقع شده است. این قوانین که در بخش حضانت و رضاع در کتب فقهی و در دو ساحت الزام آور (وجوب و حرمت) و مطلوب (استحباب و کراهت) بیان شده است، می تواند الگوی مناسبی برای قانونگذاری شود. برخی از آثار احکام الزام آور و مطلوب فقهی که بر بهداشت رفتار اجتماعی کودکان، تاثیر مطلوب دارد، در این نوشتار مورد بررسی واقع شده است. با توجه به آثار موضوع حضانت و رضاع در بهداشت رفتاری کودک و همچنین با عنایت به ادله قرآنی این مبحث، به نظر می‌رسد که حضانت تنها یک حق نیست، بلکه تکلیفی بر عهده خانواده و مخصوصا مادر می باشد.

تحلیل فقهی محدوده پوشش بانوان از منظر فقهای امامیه

لیلا سادات داودی؛ محمد معینی فر

چکیده: اصل وجوب پوشش بانوان از آموزه های مسلم دین اسلام ومورد اتفاق فقها است. هر چند حکم وجوب آن مستند به آیات اصل وجوب پوشش بانوان از آموزه های مسلم دین اسلام ومورد اتفاق فقها است. هر چند حکم وجوب آن مستند به آیات قرآن است اما حدود و چگونگی آن مورد اختلاف فقها قرار گرفته است. در این نوشتار ادله عقلی و نقلی فقهاء در موضوع محدوده پوشش بانوان در چهار بخش (مقابل نامحرم، مقابل محارم، نماز و احرام)، با روش توصیفی تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته است. برخی دستاوردهای تحقیق حاضر این است که در محدوده پوشش در مقابل نامحرم، دلایل برخی فقهاء مبنی بر وجوب ستر وجه وکفین کامل نیست و با وجود عدم تلازم بین جواز کشف و نظر، از روایات عدم جواز نظر، وجوب ستر نتیجه گرفته شده است .نظرات فقها درمورد پوشش در مقابل محارم از پوشش "فقط عورتین" تا " همه بدن بجز وجه و کفین" متفاوت بوده و دلیل آن خلط با برخی ادله پوشش در مقابل نامحرم و همچنین استناد به روایات ضعیف و شخصیه است. در صورتیکه تفاوت حکم با توجه به سن و عرف استنباط می شود. در احکام پوشش نماز نیز طبق دلایل ذکر شده فتاوایی مانند وجوب پوشش همه بدن بجز موضع سجده نمی تواند صحیح باشد. در مورد پوشش در احرام، با وجود اینکه ستر وجه از محرمات است، در صورتی که نامحرمی نظر می کند اسدال جایز است.

تحلیل و بررسی مبانی فقهی روش‌های تربیت جنسی فرزندان

صدیقه کاویانی؛ ربابه جعفری؛ روح الله موسوی زاده

چکیده: تربیت جنسی یکی از مباحث مهم در حوزه‌ی تربیت بوده که در چگونگی شکل‌گیری‌ شخصیت فرزندان نقش مهمی دارد، لذا باید در ‌زمان مشخص و البته متناسب با مقتضیات سنی فرزندان و مبتنی بر شناخت نیاز‌ها و قابلیت‌های آنان انجام پذیرد. از سویی ابعاد گوناگون تربیت برای همه دوره‌های زندگی انسان، در متون غنی دین اسلام تجلی کرده و در دسترس قرار دارد. به‌ گونه ای‌که اجرای آن‌ها آسان، کاربردی و متناسب با وضعیت زندگی افراد بوده و می‌توان به آن‌ها در قالب روش‌های تربیتی اشاره نمود. بر این مبنا در این مقاله که با روش تحلیل محتوا صورت گرفته است، مشخص شد: روش‌های تربیت جنسی در دو قالب روش‌های ایجادی و اصلاحی و باهدف هدایت صحیح غرایز جنسی، در متون فقهی- تربیتی منعکس‌شده است. جلوگیری از انجام عمل جنسی در برابر فرزندان، آموزش آداب اجازه گرفتن برای ورود به اتاق والدین، جلوگیری از دیدن اندام جنسی، جدا نمودن بستر کودکان، و خودداری از بوسیدن و در آغوش گرفتن کودک توسط نامحرم جزو روش‌های اصلاحی، و آموزش احکام روابط جنسی، آگاهی دادن به فرزند نسبت به تغییرات جسمی در دوران بلوغ، نوازش و بوسیدن با شرایط خاص و فراهم آوردن شرایط ازدواج، ازجمله روش‌های ایجادیِ یادشده در آموزه‌های فقهی اسلام می‌باشند.

مبانی فقهی تفسیری احکام نسیان با تاکید بر حقوق خانواده

فاطمه گلی ملک آبادی؛ ملیحه اسدی

چکیده: واژه نسیان درلغت بمعنای "غفلت"و"ترک غیر عامدانه" است که البته مقدمات آن گاهی از روی "عمدو التفات" است،هرچند خود عمل در هنگام نسیان باعمد همراه نیست؛ وگاهی "بدون عمد و التفات" است.باذکر دلایل مشخص میشود که نسیان در آیات قرآن درکدام معنا به کار رفته است؛ ثمره این تشخیص ، حکم فقهی آن است که با ثابت شدن نوع نسیان در آیه، حکم نیز تغییر می کند، ودرنتیجه آن ثبوت یا عدم ثبوت عقوبت و جزا در اثبات حکم مولوی و حکم وضعی و یا ثبوت حکم وضعی به تنهایی می‌شود. پژوهش حاضر بامحوریت آیه:"و اما ینسینک الشیطان فلا تقعد بعد الذکری مع القوم الظالمین" ودرنظرگرفتن عوامل موثر برفهم واژه، مثل مجرد یامزید آمدن فعل "نسی" وبررسی کاربرد متفاوت آن درقرآن، ونزدیکی معنای "نسی" با "نزغ " به روش کتابخانه‌ای به این دستاورد دست می‌یابد که نسیان دراین آیه از نوع "نسیان غیر عمد" بوده و هیچ گونه مجازات و عقوبتی در پی نخواهد داشت، این معنا از "نسیان" درتعمیم آن درروابط خانوادگی و حقوق زوجین با توجه به قاعده "اصاله الصحه "مورد استفاده قرار می‌گیرد. برخی از این حقوق مثل حق "حسن معاشرت" که دوطرفه است شامل نسیان و اصاله الصحه می‌شود ولی برخی از حقوق دیگر مثل نفقه ضمان دارد، هر چند حکم تکلیفی مانند مؤاخذه یا دادگاه در پی ندارد و باید بعد از آگاهی پرداخت گردد. البته ادعایی که فارغ از پشتوانه عقلی مطرح شود، مثل ادعای زن بر نسیان اینکه فقط باید بر شوهر خود تمکین کند، چنین ادعایی در این مقوله جایی ندارد.

قلمرو حریم خصوصی اعضای خانواده در پرتو آیه 58 سوره نور

اکرم بهرامیان؛ اشرف رضایی؛ محسن قمرزاده

چکیده: اجازه خواستن فرزندان به هنگام ورود به محل استراحت والدین، تا آنجا اهمیت دارد که خداوند در آیه ی 58 سوره ی نور به آن پرداخته و خطاب به مومنین، سفارش نموده که رعایت این امر را در سه زمان مخصوص به فرزندان خود بیاموزند. بر همین اساس، هدف اصلی پژوهش حاضر، تحلیل فقهی تفسیری این آیه می باشد که به شیوه تحلیلی- توصیفی و با جمع آوری داده های پژوهش از کتب، مقالات و پایگاه های مربوط به موضوع پژوهش، انجام شد. یافته های پژوهش نشان داد که از دیدگاه تفسیری، اجازه خواستن فرزندان و کودکان و دیگر افراد مرتبط، هنگام ورود به اتاق‌خلوت والدین یک روش مهم تربیتی بوده کهبر اساس آن، کودکان و فرزندان هنگام ورود به اتاق خواب اولیا اجازه گرفته و بدون اجازه آن‌ها وارد نمی‌شوند. همچنین از دیدگاه فقهی، مجامعت اولیاء با وجود کودک بیداری که توانایی توصیف حالات را دارد،کراهت شدید دارد. این کراهت هم برای فرزندان پسر و دختر بوده و هم باید از سوی مرد وزن رعایت شود و علاوه بر کودکان ممیز، شامل بچه‌ غیرممیزی هم که درکی از مسائل و توصیف آنها دارد، می‌شود.

رویکرد تطبیقی به معیار شناسی نفقه در فقه فریقین: تمکن مالی زوج یا شئونات زوجه

حسین سلطان محمدی

چکیده: شریعت اسلام، به جهت تحکیم بنیان خانواده، وظایف و حقوقی را بر عهده طرفین عقد نکاح قرار داده است، یکی از این حقوق، حق نفقه زن می‏باشد که شوهر مکلف به پرداخت آن می‏باشد، و بر این مطلب صراحت آیات و روایات اشاره دارد. دیدگاه تمامی فقها در اصل پرداخت نفقه انفاق یکسان است، اما اختلاف در مورد معیار تعین و میزان آن می‏باشد. لذا ما درصددیم در این پژوهش به این پرسش پاسخ دهیم؛ که معیار تعیین میزان نفقه در انظار و آراء علما اسلام چه می‌باشد و نفقه شامل کدامین دسته از احتیاجات زوجه می‏گردد. در این راستا و در پاسخ به این سوال؛ آنچه ضروری به نظر می‌رسید، بررسی تطبیقی نظرات فقهای امامیه و اهل تسنن راجع به این پرسش مهم بود. آنچه در این واکاوی به دست آمد این بود که در خصوص معیار پرداخت نفقه دو قول موجود است؛ عده‏ای معیار پرداخت نفقه را درگرو تمکن مالی مرد و شئونات زوج می‏دانند که این رأی، نظر شیخ طوسی و علمای اهل سنت است و گروهی دیگر معیار پرداخت نفقه را با در نظر گرفتن شأن زوجه می‏دانند که این نظر دیدگاه صاحب جواهر و فقهای متقدم است. مخفی نماند؛ نظرات فقها در مورد مصادیق نفقه علی‌الخصوص هزینه‏های درمان و معالجه یکسان نبود،

علاقه مندان جهت کسب اطلاعات بیشتر درباره دوفصلنامه پژوهش های فقهی و سبک زندگی خانواده اسلامی می توانند به نشانی اصفهان، خیابان 22 بهمن، مجتمع اداری(امیرکبیر)، روبه روی شرکت گاز، مرکز مدیریت حوزه علمیه خواهران استان اصفهان یا به نشانی اینترنتی این فصلنامه به آدرسhttp://www.eswhc.ir/ مراجعه کنند و با دورنویس: 03134143114  تماس بگیرند.