«تحفـة الحکیم» علامه شیخ محمدحسین کمپانی ترجمه شد
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، کتاب تحفة الحکیم اثر علامه شیخ محمدحسین اصفهانی نجفی، مشهور به «کمپانی» قواعد حکمت اسلامی و مسائل حکمت متعالیه را به نظم کشیده است.
در این اثر که از سوی غلامرضا رحمانی ترجمه و در 280 صفحه منتشر شده است، یک مقدمه، یازده فصل و یک مؤخره به چشم می‌خورد، به طوری که هر یک از فصل‌های آن به بخش‌ها و هر بخش در عنوان‌های فرعی به ترجمه ابیاتی از اشعار علامه محمدحسین کمپانی می‌پردازد.
مؤلف در مقدمه تحفةالحکیم آورده است: «کتاب مزبور با مقدمه و تصحیح مظفر منتشر شده است و میرزا مهدی آشتیانی شرحی ناتمام نگاشته است؛ و اخیراً توسط آیت‌الله مصطفی شرحی کامل به نام «الحکمة المتعالیة، شرح المنظومة» به زبان عربی بر آن نوشته شده است.»
فصل نخست این اثر با عنوان «هستی و نیستی» در شانزده بخش تنظیم شده است که بداهت مفهوم وجود، اصالت وجود، اشتراک معنوی وجود، زیادت وجود بر ماهیت، تشکیک حقیقت هستی، وجود ذهنی، معقول اول و ثانی، بساطت هستی، استحاله ثبوت معدوم، دفع شبهه معدوم مطلق و مناطق صدق در قضایا از جمله آن است.
در فصل دوم با عنوان «جعل و اقسام آن» در دو بخش به بحث تقسیم جعل و متعلق جعل با پنج برهان پرداخته است و در فصل سوم که «وجود مستقل و رابط» نام دارد، تقسیم وجود بر اساس امکان ماهوی و تقسیم وجود بر اساس امکان فقری بررسی شده است.
«مواد و جهات ثلاث» عنوان فصل چهارم این اثر است که در چهار بخش انحصار مواد ثلاث، اعتباریت مواد ثلاث، تقسیم مواد ثلاث و مسائل امکان تنظیم شده و فصل پنجم نیز با عنوان «حدوث و قدم» به مسائلی همچون تقسیم حدوث و قدم، مرجّح حدوث عالم، سبق، لحوق و معیّت و ملاک سبق و لحوق می‌پردازد.
معانی قوّه و تقدّم قوّه بر فعل و فعل بر قوّه از بخش‌های فصل ششم کتاب با عنوان «قوّه و فعل» است، فصل هفتم که «ماهیت و لواحق آن» نام دارد به چیستی ماهیّت، اعتبارات ماهیّت، اجزای ماهیّت و تشخّص و تمیز پرداخته و فصل هشتم با عنوان «وحدت و کثرت» به مباحثی چون مفهوم و مصداق وحدت و کثرت، احکام وحدت و تعریف و تقسیم تقابل اختصاص دارد.
مسأله «علت و معلول» با مباحثی همچون تعریف و تقسیم علت، علت فاعلی، علت غایی، علت صوری، علت مادی، احکام مشترک علل، علل و قوای جسمانی و احکام مشترک بین علت و معلول در فصل نهم مطرح می‌شود.
فصل دهم «جوهر و عرض» نام دارد که به تبیین مقوله جوهر، مقولات عرضی، تبیین مقوله کم و کیف، تبیین مقوله ملک، مقوله‌های وضع و متی و تبیین مقوله اضافه می‌پردازد و فصل یازدهم با نام «واجب الوجود بالذّات»، ذات واجب الوجود، صفات واجب الوجود، قدرت واجب الوجود، علم واجب الوجود بالذات، اراده واجب الوجود و کلام واجب الوجود را مورد بررسی قرار می‌دهد.
به عنوان نمونه در فصل دوم این اثر با نام «جعل و اقسام آن» و در بخش متعلّق جعل به بیت «و لیس جعل الذات ذاتاً یعقل / اذ لیست الذات لها تخلّل» اشاره شده که در برگردان فارسی آن آمده است: «جعلِ (تألیفی بینِ) و نفس ذات (قابل تصور و) تعقّل نیست، (مثلا انسان را انسان قرار دادن، معقول نیست،) زیرا برای ذات تخلّلی نیست (یعنی چیزی بین ذات و نفس متخلل نمی‌شود و چون ثبوت ذات برای نفس ذات ضروری است مستغنی از جعل است)».
گفتنی است، ترجمه کتاب تحفة الحکیم اثر علامه شیخ محمدحسین کمپانی در قطع وزیری، 280 صفحه، شمارگان 800 نسخه و به قیمت پنج هزار تومان از سوی مؤسسه بوستان کتاب وابسته به دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم منتشر شده است. /920/ن602/ق