نگاه ادبی و هنری به عاشورا با کتابهای سوره‌مهر
به گزار ش خبرگزاری رسا، انتشارات سوره مهر به عنوان ناشر اندیشه و هنر انقلاب اسلامی در حوزه‌های دینی و خصوصا عاشورا آثار ادبی و هنری زیادی را به زیور طبع رسانده است که در این گزارش به بررسی برخی از این آثار پرداخته شده است.
«نامه‌های کوفی» اصالت در محتوا تغییر در فرم
مجموعه شعر «نامه‌های کوفی» سروده سعید بیابانکی در سه ـ بخش «خیزرانی»، «سیاه و سفید»، و «نامه‌های کوفی» توسط انتشارات سوره مهر به چاپ دوم رسیده است .بخش نخست، با عنوان «خیزرانی»، شامل اشعار مذهبی و آیینی است. فصل دوم، با عنوان «سیاه و سفید»، شامل شعرهای عاطفی، اجتماعی، و انتقادی است، و فصل سوم، با عنوان «نامه‌های کوفی»، دربرگیرندة اشعار سپید شاعر است.
این شعرها به آیین‌های ما ایرانیان دربارة واقعة عاشورا اختصاص دارد و نگاهی انتقادی به مردم و باورهایی دارد که سبب شده، از مسئلة عاشورا سوءاستفاده‌هایی صورت گیرد. فصل اول و دوم شامل40 قطعه شعر و دفتر سوم شامل 32 قطعه شعر سپید است. اشعار کلاسیک این مجموعه در قالب غزل و چهارپاره است.
«هر طرف آواز غم» نوحه‌خوانی در شوشتر
«هر طرف آواز غم» عنوان کتابی است از متین رضوانی‌پور شاملِ نوحه‌های مذهبی شهرستان شوشتر به همراه آوانگاری (نت‌نویسی) اشعار. متین رضوانی‌پور دربارة محتوای این کتاب اظهار داشت: « از بهمن 1387 با همکاری هیئت رزمندگان اسلام تحقیقات وسیعی دربارة نوحه‌خوانی منطقة شوشتر انجام دادیم که حاصل آن تحقیقات کتاب «نوحه‌خوانی در شوشتر» است.» وی، در ادامه، هدف خود از تحریر کتاب را این‌گونه بیان کرد: «از آنجایی که از ابتدای دهة هشتاد مداحی‌ها به سمت موسیقی پاپ رفت و به نوعی با اعتراض رهبری و مراجع همراه بود، احساس کردم در این زمینه باید دست به پژوهش‌های مذهبی‌ای زد که تاکنون مغفول مانده بود.»
رضوانی‌پور دربارة مضامین کتاب نیز گفت: «در کتاب برای هر کدام از معصومین نوحه‌هایی گردآوری شده است که آوردن متن نوحه‌ها به علاوة گوشه‌ها و ردیف‌های هر نوحه را می‌توان از ویژگی‌های بارز کتاب برشمرد.» این پژوهشگر حوزة موسیقی، همچنین این کتاب را برای علاقه‌مندان به نوحه‌خوانی‌های مذهبی و مداحان مفید ارزیابی و در این باره خاطرنشان کرد: «به نظر من، این کتاب نمونة فاخری از نوحه‌خوانی مذهبی است که نسل جوان و به‌ویژه مداحان می‌توانند از آن استفاده کنند.»
تعزیه و روضهخوانی دوران ناصری در یک اثر پژوهشی
«چهل و یک مجلس» عنوان کتابی از دوران ناصرالدین‌شاه قاجار دربارة تعزیه و روضهخوانی است که محمدجواد مرادی‌نیا تدوین و گردآوری آن را انجام داده و انتشارات سورة مهر به‌تازگی این کتاب پژوهشی را منتشر کرده است. مرادی‌نیا دربارة این کتاب گفت: «این کتاب نسخة خطی از کتابی با عنوان ‘چهل و یک مجلس’ است که در دورة ناصرالدین‌شاه و مشخصاً سال 1295 قمری به دست کاتبی با نام حسین بن محمد خوانساری نوشته شده که بر اساس آن نسخه‌های تعزیه و روضه را می‌نوشتند. در واقع، این اثر منبعی برای روضهخوانی و تعزیه بوده است.»
وی در مورد ویژگی خاص این اثر گفت: «عنوان اصلی این کتاب «چهل و یک مجلس تعزیه و روضه» است و موضوع آن شرح تعدادی از غزوه‌های پیامبر اسلام و تطبیق آن با حوادث عاشورا. در این اثر نویسنده غزوه‌های پیامبر اکرم(صلی الله علیه و آله و سلم) را آورده و بررسی کرده که بین این غزوات و واقعة عاشورا چه شباهت‌ها و تناقض‌هایی وجود داشته است.» این نویسنده ادامه داد: «نویسندة این کتاب یک موضوعی از جنگ‌های صدر اسلام را انتخاب و با حادثه‌ای در روز عاشورا مقایسه کرده است. حالا این قیاس یک وقت شباهت دو حادثه و یک وقت هم تضاد و تناقض را می‌رساند.» مرادی‌نیا هدف از گردآوری این اثر را احیای اقداماتی دانست که شیعیان برای حفظ تاریخ وقایع صدر اسلام و روز عاشورا انجام داده‌اند و افزود: «هنر شیعه این بود که نگذاشت واقعة کربلا از بین برود، بلکه هر روز پُررنگ‌تر شد و در طول تاریخ این واقعه الهام‌بخش حرکت‌های مردمی و اسلامی بوده و هست؛ لذا با این کار خواستم یکی از هنرهای شیعه را با هدف نشان دادن واقعة کربلا نشان دهم.» این محقق و پژوهشگر دربارة تطبیق دادن این اثر با کتاب‌ها و اسناد تاریخی گفت: «تا آنجایی که می‌توانستم منابع مورد استفادة نویسنده را پیدا کردم و تطبیق دادم، ولی برخی را پیدا نکردم. ممکن است نویسنده در آن زمان به آن منابع دسترسی داشته، ولی ما امروزه به این منابع دسترسی نداریم.»
سروده‌های عاشورایی قزوه در«عشق علیه السلام»
«عشق علیه السلام» مجموعه شعرهای عاشورایی علیرضا قزوه از چهار دفتر «مرگ مهربان»، «عشق علیهالسلام» ،«پشت هر سنگ خداست» و «دو نیمه حوا» است که به همراه تعدادی ترانه و یک قصیده توسط سوره مهر به چاپ چهارم رسیده است.
این مجموعه همچنین شامل چند ترانه با عنوان های «شب بوها»،«زیارت»، «بچه های خط اول»،«ستاره ها» و «چش به راه» و قصیده «هوای کعبه» است.
قزوه مجموعه سروده‌های آیینی و عاشورایی زیادی را تاکنون منتشر کرده است. همچنین از علیرضا قزوه «من می گویم، شما بگریید»؛ مجموعه ای از مرثیه های عاشورایی مرثیه سرایان که قرار است برای شانزدهمین بار توسط سوره مهر منتشر شود.
گفتنی است «کتاب های قزوه» ،«با کاروان نیزه»،«من می‌گویم، شما بگریید» و «از نخلستان تا خیابان» از سوی انتشارات سوره مهر منتشر شده است./998/د101/ق