انتشار کتاب ملحق نهج البلاغه
به گزارش خبرگزاری رسا، ملحق نهج البَلاغه بروایه احمد بن یحیی بن ناقه الکوفی (477-559ق) از سوی کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی منتشر شد.
احمد بن یحیی بن ناقه در میان روایات و خطبات امیرالمومنین علی علیه السلام خطبه‌هایی را انتخاب نموده که در نهج‌البلاغه نیست. وی هچنین در ادامه، برخی از وصایای پیغمبر اکرم صلی الله علیه و آله به امیرالمومنین علیه السلام و نیز بعضی از اخبار در فضائل اهل بیت علیه السلام و چندی از ادعیه از امیرالمومنین علیه السلام را نیز ذکر کرده است.
این کتاب بر اساس نسخ زیر تصحیح شده است: «نسخه کتابخانه آستان قدس رضویی»، «نسخه کتابخانه مجلس شورای اسلامی» و «نسخه کتابخانه آیت الله العظمی بروجردی»
مقدمه دکتر محمد رجبی، رئیس کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی بر این کتاب به این شرح است:
از آنجا که امیرالمؤمنین علی - علیه‌السلام- فصیح‌ترین خطیبان است و به قول ابن عباس: «کلام علی، پایین‌تر از کلام خالق و بالاتر از کلام مخلوق است»، لذا در طول تاریخ، عالمان، محدّثان و ادیبان بسیاری به تدوین کلمات و خطبات ایشان اقدام کرده‌اند. نخستین کسانی که به این کار پرداخته‌اند، اصحاب خود امام علی - علیه‌السلام- در زمان حیات ایشان بوده‌اند؛ مانند حارث اعور همدانی، زید بن وهب جهنی، اصبغ بن نباته، مالک اشتر نخعی .
تدوین کلمات و خطبه‌های امیرالمؤمنین - علیه‌السلام- بعد از شهادت ایشان نیز ادامه یافت و بسیاری ازمحدّثان عامه و خاصه به این امر اهتمام ورزیدند؛ از محدّثان شیعه می‌توان ابوالمنذر هشام بن محمد بن سائب کلبی (درگذشته‌ی 204ق)، مسعدة بن صدقة، سید ابوالقاسم عبدالعظیم حسنی، اسماعیل بن مهران و صالح بن ابی‌حماد را نام برد، و از محدّثان عامه می‌توان به محمد بن عمر واقدی (درگذشته‌ی 207ق) و علی بن محمد مدائنی (درگذشته‌ی 225ق) اشاره کرد.
همزمان، بایستی از «جاحظ» شاعر و ادیب معروف عرب (درگذشته‌ی 255) نام برد که با تألیف کتاب «صد کلمه‌ی حکمت»، گزیده‌ای از سخنان امیرالمؤمنین علیه السلام را به عالم ادب و حکمت اسلام و عرب ارائه کرد و همین امر دو قرن بعد موجب تحریک غیرت «قاضی ناصح الدین آمدی» (درگذشته‌ی 510) گردید که در اعتراض به انتخاب تنها یکصد مورد از سخنان امیرالمؤمنین علیه السلام توسط جاحظ، به تألیف کتاب عظیم «غرر الحکم و دررالکلم» با انتخاب قریب یازده هزار کلمه‌ی قصار آن حضرت مبادرت ورزید .
در میانه این اتفاقات بزرگ ادبی و حکمی بود که در پایان سدۀ 4ق، عالم و ادیب فرزانه، سید شریف رضی، احادیثی از امیرالمؤمنین علی -علیه‌السلام- انتخاب نمود و آن را نهج‌البلاغه نامید. و از آنجاکه نهج‌البلاغه دارای خطبه‌هایی در غایت فصاحت و بلاغت است، بنابراین،این کتاب، نقطه‌ی عطفی برای نوشتن شرح و تفسیر کلام امیرالمؤمنین و نوشتن ملحقات، تذییلات و مستدرکات بر آن شد. قاضی ابویوسف یعقوب بن سلیمان بن داود اسفراینی (درگذشته‌ی 488ق) بر نهج‌البلاغه تذییلی به‌نام قلائد الحکم و فرائد الکلم من کلام علی‌بن ابیطالب علیه‌السلام نوشت و در آن بعضی از کلمات امام علی - علیه‌السلام- را که در نهج‌البلاغه نیامده، وارد کرد. خلف بن عبد المطلب بن محمد (ملقّب به مهدی بن فلاح مشعشعی حویزی) نیز مستدرکی دیگر به نام النهج القویم فی کلام امیرالمؤمنین علیه‌السلام تدوین کرد و در آن برخی دیگر از روایات امام علی - علیه‌السلام- را که در نهج البلاغه نیست، آورد. همچنین علم‌‌الهدی (فرزند فیض کاشانی) نیز کتابی با نام معادن الحکمة فی مکاتیب اهل‌البیت علیهم‌السلام نوشت و او نیز در کتاب خود به برخی از کلمات و توقیعاتی که در نهج‌البلاغه وجود ندارد، اشاره کرد.
عالم دیگری که در این ساحت قلم رانده، محدّث ادیب، احمد بن یحیی بن ناقه (477-559ق) است. وی در میان روایات و خطبات امیر المؤمنین علی - علیه‌السلام- خطبه‌هایی را انتخاب نموده که در نهج‌البلاغه نیست. همچنین در ادامه، برخی از وصایای پیغمبر اکرم - صلّی الله علیه و اله و سلّم- به امام علی - علیه‌السلام- و نیز بعضی از اخبار در فضائل اهل بیت علیهم‌السلام و چندی از ادعیه از امیرالمؤمنین علی -علیه‌السلام- را نیز ذکر کرده است.
گفتنی است که ملحق نهج البلاغه بروایت احمد بن یحیی بن ناقه الکوفی (477-559ق) به تحقیق محمدجعفر اسلامی و باشراف قیس العطار، در 132 صفحه از سوی کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی منتشر شده است./998/د102/ق