نشریه مهندسی فرهنگی به شماره 77 رسید

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، هفتاد و هفتمین شماره نشریه علمی ـ تخصصی مهندسی فرهنگی ویژه پاییز1392سال هشتم به صاحب امتیازی شورای عالی انقلاب فرهنگی و مدیرمسؤولی بابک نگاهداری روانه بازار نشر شد.

در تازه ترین شماره نشریه مهندسی فرهنگی این مقالات را مطالعه می­کنیم:

«تبیین مبانی ارزش‌شناسی فلسفه تعلیم و تربیت ازدیدگاه اسلام»

«بررسی نقش زنان در بهبود بهداشت روانی خانواده اسلامی ایرانی»

«سبک زندگی از منظر جامعه‌شناسی؛ مقدمه‌ای بر شناخت و واکاوی مفهوم سبک زندگی»

«جایگاه قدرت نرم فرهنگی در استراتژی جدید غرب علیه ایران»

«نقش نظام آموزش عالی در مهندسی فرهنگی جامعه»

«کنکاشی پیرامون چگونگی تحول مبانی اخلاق در سینمای امروز»

«شناسایی و طبقه‌بندی مشکلات و آسیب‌های زندگی دانشجویان دختر غیربومی»

«بررسی نقش و اهمیت هوش فرهنگی در مدیریت فرهنگی»

«مقایسه‌ فرهنگ سازمانی ‌کارآفرینانه در پارک‌های علم و فناوری استان تهران»

«شاخص‌های دانشگاه در جامعه دانش؛ مدلی برای ارزیابی دانشگاه‌ها در جامعه جدید

تبیین مبانی ارزش‌شناسی فلسفه تعلیم و تربیت از دیدگاه اسلام

امیر نوری‌زاده

محمد شریف طاهرپور

چکیده: ارزش‌ها رکن اساسی زندگی آدمی را تشکیل می دهند و با تجلی در فرهنگ سازمانی و جهت دهی به آن، نقش مهمی در نهادهای اجتماعی، از جمله نهاد آموزشی و تعامل با عناصر مختلف آن دارند. از سویی، ارزشها در تکوین شخصیت متربیان به عنوان درون دادهای نظام آموزشی نقش اساسی دارند. بی توجهی به ارزشها، باعث ضعف شخصیتی متربیان و بحران هویت در آنها خواهد شد. بنابراین، بار آوردن متربیانی که بارور از ارزشهای متعالی معنوی و انسانی باشند، از مسؤولیتهای خطیر نظام آموزشی هر جامعه ای است و موفقیت در این امر خطیر، در گرو فلسفه تعلیم و تربیتی منسجم و نظام‌مند است که معیارهای لازم را برای ارزیابی فعالیتهای تربیتی به دست دهد. بر این اساس، تبیین مبانی ارزش‌شناسی فلسفه تعلیم و تربیت از دیدگاه اسلام، مسئله ای است که در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی به آن پرداخته شده است. نتایج این تحقیق عبارتند از: الف) مبانی ارزش شناسی: خیر علی الاطلاق بودن خداوند، اعتباری بودن ارزشها، ثبات و تغییر در ارزشها و عدالت. ب) دلالتهای تربیتی مبانی ارزش شناسی: ارزشهای الهی مبدأ و مقصد تربیت اسلامی، مستمر بودن تربیت، ارزیابی مستمر، اعتبار سازی، اعتبار یابی، فعال بودن مربی و متربی، اتخاذ معیار ارزش‌گذاری مناسب، فهم نظام مند نظام ارزشی جامعه، انسجام فعالیتها تربیتی، تعلیم و تربیت فراگیر و توجه به تفاوتهای فردی.

بررسی نقش زنان در بهبود بهداشت روانی خانواده اسلامی ایرانی

علیرضا یوزباشی

محمد نوروزی

روح اله فتح قریب بیدگلی

چکیده: در پژوهش حاضر بر نقش بانوان در بهبود بهداشت روانی خانواده ایرانی تأکید و در این راستا از زندگی حضرت علی علیه السلام و حضرت فاطمه سلام­علیها الهام گرفته شده است. روش پژوهش، توصیفی و از نوع تحلیل اسنادی بوده، کلیه مراجع مرتبط با موضوع به عنوان جامعه پژوهش محسوب شده اند. به علاوه، در انجام پژوهش، نمونه‌گیری به عمل نیامده و کلیه منابع و مراجع موجود و در دسترس، اعم از کتب، مقالات و گزارشهای پژوهشی بررسی شده است. ابزار پژوهش، فرمهای فیش برداری از منابع و مراجع مذکور بوده است. به علاوه، داده‌های جمع آوری شده از نوع کیفی بوده و بنابر این، با ملاحظه ماهیت داده ها به طبقه بندی، تحلیل، استدلال و استنتاج منطقی آنها پرداخته شده است. در زمینه بهبود بهداشت روانی خانواده، نقش بانوان به علت مقتضای لطافت روحی و روانی و همچنین تناسب خلقت، پررنگ‌تر از مردان است. در این پژوهش سعی شد با مروری جامع بر منابع موجود، نقش بانوان در زمینه بهبود بهداشت روان از دیدگاه حضرت علی علیه‌السلام و حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیها بحث و بررسی شود. نقش بانوان در جهت بهبود بهداشت روانی خانواده با توجه به دو متغیر فضایل اخلاقی و آیین همسرداری مورد بحث و بررسی قرار گرفت. نتایج حاکی از آن است که چنانچه بانوان با الگوپذیری از زندگی حضرت علی علیه‌السلام و حضرت فاطمه سلام‌الله‌علیها، در زمینه فضایل اخلاقی به ابعادی همچون: سادگی، تقوا، زهد و پارسایی، سخن نیکو، عفو و گذشت، ادب و احترام، محبت، خوشرویی، عفاف و پاکدامنی، حلم و بردباری و همچنین در زمینه آیین همسرداری به ابعادی مانند تقسیم کار، پذیرش سرپرستی مرد بر زن در خانواده، سازگاری و تفاهم و تأمین غرایز جنسی توجه داشته باشند و آن را سرلوحه زندگی خود سازند، می توانند موجبات بهبود بهداشت روانی خانواده را فراهم کنند.

سبک زندگی از منظر جامعه‌شناسی: مقدمه‌ای بر شناخت و واکاوی مفهوم سبک زندگی      

بهمن باینگانی

سید فهیم ایراندوست

سینا احمدی

چکیده: موضوع اصلی مورد توجه در این مقاله، سبک زندگی است. اهمیت فراوان سبک زندگی در حیات اجتماعی، فرهنگی و سیاسی، و پیامدهای اساسی و مهم ناشی از آن موجب توجه و پرداختن اندیشمندان حوزه های مختلف به آن شده و بر همین اساس، علمای حوزه های مختلف از جمله جامعه شناسی، روان شناسی، مطالعات فرهنگی، انسان شناسی، پزشکی و ... هر یک به فراخور، بخشی از این پدیده را مورد مطالعه قرار داده اند. این اصطلاح محصول جهان مدرن است که در آن با تضعیف متغیرهای ساختاری نظیر طبقه اجتماعی، انتخابها و رفتارهای ذوقی مبنای شکل گیری هویت و هستی فرد به شمار می آیند. دنیای مدرن و شناسه ها و تحولات آن، نظیر گسترش و پیشرفت وسایل فناورانه ای و ارتباطی، افزایش سرمایه فرهنگی در خانواده ها، دسترسی فراوان به این عناصر، در شکل دادن به سبکهای زندگی مختلف و به تبع آن، شکل دادن به هویتهایی متناسب با آن سبک زندگی، تأثیر فراوان و انکار ناشدنی دارد.

جایگاه قدرت نرم فرهنگی در راهبرد جدید غرب علیه ایران

علی اکبر جعفری

سید محمدجواد قربی

چکیده: امروزه تکامل یافته‌ترین شکل تهدیدهای کشورهای غربی، ماهیت ایدئولوژیک و راهبردی پیدا کرده که این روند، خطرهای امنیتی فراگیری را برای جمهوری اسلامی ایران به وجود می آورد. آنچه راهبردشناسان غربی و نظریه‌پردازان آمریکایی به آن رسیده‌اند، هزینه بالای بهره‌گیری از قدرت سخت است و به همین دلیل، به سوی قدرت نرم فرهنگی گرایش پیدا کرده‌اند. از این رو، ماهیت تنازع بین غرب و ایران تحول یافته و شکلی خزنده، نرم و پیچیده به خود گرفته است. در این مقاله در صددیم تا جایگاه قدرت نرم فرهنگی را در راهبردهای جدید غرب علیه ایران بررسی کنیم و در این مسیر، مبانی قدرت نرم ایران را برشماریم تا از این طریق بتوانیم راهکارهای مقابله‌ای تجویز کنیم. یافته‌های این مقاله حاکی از آن است که مؤلفه‌های قدرت نرم ایران را می توان در مواردی همچون: اتحاد ملی، انسجام ارزشی، مشروعیت سیاسی، نیروی انسانی کارامد، فرهنگ و هویت اسلامی مقتدر، جنبش نرم افزاری، گزینش راهبردهای مناسب برای حل معضلات فرهنگی و غیره مشاهده کرد. در این میان، برخی از راهکارهای فرهنگی- اجتماعی برای مقابله با قدرت نرم فرهنگی غرب را می‌‌توان در گزینه‌های ذیل خلاصه کرد: افزایش سطح خودباوری ملی، استفاده از نگاه علمی برای بازسازی دیپلماسی عمومی و فرهنگی کشور، آینده‌‌‌پژوهی تهدیدهای فرهنگی، فعال سازی نیروهای انسانی، قانونمندکردن نظام دیپلماسی فرهنگی کشور، تولید علم و فناوری‌های نوین، حمایت از فعالیتهای فرهنگی در فضای مجازی، تقویت ظرفیتهای رسانه‌ای و غیره.

نقش نظام آموزش عالی در مهندسی فرهنگی جامعه

کاظم منافی شرف آباد

الهام زمانی

چکیده: نظام آموزش عالی از مهمترین و مؤثرترین بازیگران نظام ملی هر کشور محسوب می شود که تأثیر بسزایی در عملکرد نوآورانه کشور دارد؛ زیرا نقشی اساسی در رشد و توسعه جامعه در ابعاد مختلف آن دارد. محصولات نظام آموزش عالی، عناصر اساسی گردش چرخ اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جامعه خود به حساب می آیند. لذا آموزش عالی در ارتقای کیفیت بخشهای مختلف جامعه، نقش مهمی ایفا می کند. بنابراین، نهادی فکری است که بر مجموعه فرهنگ، سیاست، اقتصاد و حتی روابط اجتماعی حاکم بر جامعه مؤثر است. دانشگاهها و مؤسسات آموزش عالی به آفرینش دانش و ترویج آن کمک شایانی می کند. از اینرو، نظامی مؤثر در تولید و انباشت دانش و نیز ابزار اصلی انتقال میراث فرهنگی به شمار می روند. مقاله حاضر با هدف تبیین نقش نظام آموزش عالی در مهندسی فرهنگی جامعه نگارش یافته است. روش پژوهش به شیوه توصیفی بوده که با عنایت به مطالعات کتابخانه‌ای به تحلیل یافته‌های کیفی پژوهش پرداخته شده است. نتایج اصلی پژوهش بیانگر این است که مراکز آموزش عالی کشور به عنوان اجتماع اندیشمندان، دانش پژوهان، متخصصان و نخبگان، می توانند در نوآوری، سازگاری با محیط، تحولات اجتماعی، هماهنگی با نیازهای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی، برنامه‌ریزی، مدیریت و رهبری تحولات اجتماعی- فرهنگی و به طور کلی ایفای رسالت فرهنگی جامعه (انتقال، ارزش سنجی و توسعه فرهنگی) در راستای مهندسی فرهنگی جامعه منطبق با هویت اسلامی- ایرانی، نقش مؤثرتری ایفا کنند.

کنکاشی پیرامون چگونگی تحول مبانی اخلاق در سینمای امروز 

محمدرضا حسنائی

چکیده: چگونگی حضور و ظهور اخلاق در سینما و اصولا اخلاق در سینما، از مباحث زنده و جاری در طول تاریخ این هنر صنعت بوده است. این که نگاه فرد به سینما اخلاقی است یا نه، چندان مهم نیست؛ مهم این است که می‌دانیم این رسانه تأثیرات محکم و گسترده‌ای در همه زوایای زندگی بشر امروزی، از جمله اخلاق و فرهنگ داشته که هر روز نیز بیشتر می‌شود. بنابراین، هر گروه و هر تفکری سعی در استفاده گسترده از این رسانه در بیان و معرفی تفکر خود به جهانیان خواهد داشت. البته هنگامی که از اخلاق در سینما صحبت می‌شود، نظر مخاطب بیشتر به سوی روابط غیراخلاقی و فساد (بیشتر جنسی) بین افراد اجتماع جلب می‌شود که البته این هم از مصادیق بی‌اخلاقی به حساب می‌آید. اما در تحقیق حاضر، کمی فراتر به این موضوع پرداخته شده است. در این پژوهش، بعضی از استفاده‌های نادرست و اغلب با غرض از رسانه سینما (از سوی جریان فعال نظام‌های استعماری) طرح شده است. اینها جریاناتی‌اند که به هر دلیل از سینما در جهت تدوین و ترویج اخلاق نادرست استفاده می‌کنند.

شناسایی و طبقه بندی مشکلات و آسیبهای زندگی دانشجویان دختر غیر بومی: (مطالعه کیفی)

فروغ الصباح شجاع نوری

فرزانه شکری

چکیده: هر ساله تعداد زیادی از جوانان، برای تحصیل در مراکز آموزش عالی به شهرهای دیگر می‌روند. این افراد که به تنهایی و بدون خانواده در شهرهای دور از محل زندگی به سر می‌برند، معمولا با مشکلاتی روبه‌رو هستند. شناخت مشکلات و آسیب‌های زندگی دانشجویی از جنبه‌های علمی، فرهنگی و... لازم و ضروری است. پژوهش حاضر، با هدف شناسایی و طبقه‌بندی مشکلات و آسیب‌های زندگی دانشجویان دختر غیربومی از دیدگاه آنها انجام شد. این مطالعه کیفی زمینه‌ای، با استفاده از ابزار مصاحبه به صورت توصیفی- تحلیلی است. تعداد 25 دانشجو، بین30-19 ساله، از سه دانشگاه با روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب و مورد مصاحبه قرار گرفتند. بر اساس یافته‌های به دست آمده، مشکلات دانشجویان دختر غیربومی در سه طبقه فردی، امکانات خوابگاه و مدیریتی، شناسایی و آسیب‌های زندگی دانشجویی برای برخی دانشجویان غیربومی در چهار طبقه جسمانی، روانی، تحصیلی و ناهنجارهای اخلاقی- رفتاری شناسایی شدند. در پایان مقاله، پیشنهادهایی به مسئولان و تصمیم‌گیرنده‌های دانشگاهی ارائه شده است.

بررسی نقش و اهمیت هوش فرهنگی در مدیریت فرهنگی

سوسن علائی

مهسا میرمحمدی

چکیده: مقوله هوش فرهنگی به تازگی در عرصه‌های مدیریتی مطرح شده و تأثیر آن در ارتقای سطح بهره‌وری مجموعه‌ها به اثبات رسیده است. توانایی افراد برای تطبیق با ارزشها، سنتها و آداب و رسوم متفاوت از آنچه به آنها خو گرفته‌اند و کار کردن در محیط متفاوت فرهنگی، معرف هوش فرهنگی است و آن را می‌توان پیش‌بینی‌کننده سازگاری فرهنگی و تصمیم‌گیری موفقیت‌آمیز و انجام وظایف محوله دانست. تأثیر هوش فرهنگی در مدیریت فرهنگی ابعاد وسیع‌تری به خود می‌گیرد؛ به طوری که جنبه‌های جدیدی از هوش فرهنگی در این عرصه مطرح می‌شود و اهمیت می‌یابد که پیش از این مورد توجه نبوده است. چنین تفاوتی ناشی از ذات فرهنگی مجموعه‌های مدیریت فرهنگی و گستردگی دامنه اثر آنهاست. حیطه اصلی وظایف مدیران فرهنگی، خود فرهنگ است که ذاتا امری متکثر است. مدیر فرهنگی برای شناخت تنوع و تفاوت‌های فرهنگی و تعامل مؤثر با افرادی از بسترهای مختلف، به هوش فرهنگی بیشتری نیاز دارد. اما تحقیقات صورت گرفته تاکنون بازده اقتصادی هوش فرهنگی را محور توجه قرار داده‌اند و از جنبه‌های دیگر آن، مانند تأثیرات فرهنگی و اجتماعی، غفلت شده است. این در حالی است که نظام مدیریت فرهنگی در کشور ما با توجه به نوظهور بودن، نیازمند راهکارهای علمی نوین است و هر گونه تحقیق و پژوهش در این زمینه می‌تواند بر قوام و دوام آن بیفزاید. در این مقاله که با روش توصیفی انجام شده است، پس از شرح مفاهیم و اصطلاحات پایه‌ای، تأثیرات هوش فرهنگی در مجموعه‌های مدیریت فرهنگی مورد بررسی قرار گرفته و برخی راهکارهای عملی برای بهبود شرایط موجود و بسترسازی برای فعالیتهای آتی پیشنهاد شده است.

مقایسه فرهنگ سازمانی کارآفرینانه در پارکهای علم و فن آوری استان تهران

(مطالعه تطبیقی: پارکهای علم و فناوری پردیس، دانشگاه تهران، دانشگاه تربیت مدرس)

عظیم حمزئیان

محمدعلی نعمتی

امید یحیی‌پور

چکیده: این مقاله به مقایسه فرهنگ سازمانی کارآفرینانه در پارک‌های علم و فناوری استان تهران پرداخته است. سؤال اصلی این است که: آیا از لحاظ فرهنگ سازمانی کارآفرینانه، در دوگروه پارک‌های علم و فناوری موفق و ناموفق استان تهران، اختلاف معناداری وجود دارد یا نه؟ برای انجام مقایسه، از شش مؤلفه شناسایی شده از ترکیب نظرات افراد مختلف در پیشینه پژوهش، شامل نوآوری خلاق، همکاری، ارتباطات باز، خطرپذیری سازمانی، تحمل استعدادهای خلاق و انتقادپذیری استفاده شد. جامعه آماری شامل کارکنان بخش ستادی و شرکت‌های مستقر در پارک‌های علم و فناوری استان تهران و حجم نمونه نیز 164 نفر است. روش تحقیق از نوع علی- مقایسه‌ای است. تجزیه و تحلیل داده‌ها با نرم‌افزار اس.پی.اس.اس(16) صورت گرفت و از آزمون t دو گروه مستقل استفاده شد. آزمون فرضیه‌ها نشان‌دهنده آن است که از لحاظ متغیرهای نوآوری خلاق، همکاری، تحمل استعدادهای خلاق و انتقادپذیری بین دو گروه پارک‌های علم و فناوری موفق و ناموفق استان تهران، اختلاف وجود دارد و از لحاظ ارتباطات باز و خطرپذیری سازمانی، بین دو گروه پارک‌های علم و فناوری موفق و ناموفق، اختلاف وجود ندارد. نتایج این پژوهش می‌تواند به عنوان عاملی برای تحریک توسعه فرهنگ کارآفرینی در پارک‌های علم و فناوری باشد.

شاخص‌های دانشگاه در جامعه دانش، الگویی برای ارزیابی دانشگاه‌ها در جامعه جدید

حامد شیری

چکیده: جامعه دانش، عصر دموکراتیزه‌ شدن دانش و دانشگاه و همچنین بحران در الگوی سنتی دانش است. این وضعیت متناقض به مثابه پیامد تحولات مدرنیته متأخر و معرفت‌شناسی پست مدرن، بحران‌ها و چالش‌هایی را در «ایده دانشگاه» و مشروعیت آن به وجود آورده است. در این چارچوب، مسئله پژوهش این است که با وجود چالش دانشگاه‌ها، آنها می‌توانند با اتخاذ الگوهای آکادمیک نوین، خود را با الزامات دانشگاه در جامعه دانش تطبیق دهند. رویکرد روش‌شناختی پژوهش، روش اسنادی و تحلیلی است. مقاله با ارزیابی دیدگاه‌های مختلف، به تدوین الگویی مفهومی (نوع آرمانی دانشگاه در جامعه دانش) می‌پردازد که بر اساس آن می‌توان شاخص‌های الگوی آکادمیک جدید در جامعه دانش را صورت‌بندی کرد. «دانشگاه جهان شهرگرا»، «دانشگاه پیوندی»، «دانشگاه مبتنی بر شیوه2»، «دانشگاه فرهنگی و فناورانه» و «دانشگاه باز و گسترده»، گونه‌شناسی نوینی از دانشگاه هستند که گذار از ساختار آکادمیک سنتی به الگوی آکادمیک منطبق با جامعه دانش را بازنمایی می‌کنند.

گفتنی است، هفتاد و هفتمین شماره نشریه علمی ـ تخصصی مهندسی فرهنگی ویژه پاییز1392 سال هشتم به صاحب امتیازی شورای عالی انقلاب فرهنگی و مدیرمسؤولی بابک نگاهداری در 249 صفحه و با قیمت3000 تومان روانه بازار نشر شده است./998/پ201/ق