فصلنامه انتظار موعود به شماره سی و هشتم رسید

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، سی و هشتمین شماره فصلنامه علمی ـ ترویجی انتظار موعود به مدیر مسؤولی حجت الاسلام والمسلمین محسن قرائتی ویژه پاییز 1391 از سوی مرکز تخصصی مهدویت حوزه علمیه قم چاپ و منتشر شد.

 در این شماره از فصلنامه انتظار موعود این مقالات را مطالعه می‌کنیم: «تحلیل و بررسی مرگ جاهلی و معرفت»، «تجلی نام امام مهدی(عج) بر ساخت واقعیت آینده»، «ذریه امام مهدی(عج) و نقش آنان در دولت بزرگ اسلامی»، «کنکاشی در زمینه تعیین احتمالی زمان ظهور»، «مستندات قرآنی عرضه باور به رجعت و مواقف پس از مرگ، در زیارت آل‌یاسین»، «گونه‌شناسی برخورد امام رضا(ع) با جریان‌های انحرافی جامعه اسلامی»، «جهانی شدن پایان، موعودباوری متناقض غرب و جهانی شدن آغاز نگاهی دیگر به بحران مدرن و رویکرد مهدوی».

تحلیل و بررسی مرگ جاهلی و معرفت

علی ربانی گلپایگانی

 چکیده: در منابع روایی شیعه و اهل سنت، درباره امامت حدیثی از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم روایت شده که چون با کلمه «من مات» آغاز شده، به حدیث «من مات…» (حدیث مرگ جاهلی) معروف است. مفاد حدیث این است که اگر کسی بدون این‌که امام شرعی خود را بشناسد و به امامت او معتقد باشد، از دنیا برود؛ به مرگ جاهلی از دنیا رفته است؛ یعنی از ایمان و اسلام خود در آخرت بهره‌ای نخواهد برد. این مطلب گویای جایگاه رفیع امامت، و شخصیت والای امام است. امام، پس از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم راهنمایی و رهبری امت اسلامی را بر عهده دارد، و شناخت درست اسلام تنها از طریق او به دست می‌آید. لذا او باید از «عصمت» برخوردار باشد. این ویژگی به اهل‌بیت خاص پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم که در «آیه تطهیر» و «حدیث کسا» معرفی شده‌اند، اختصاص دارد. بدین جهت، مقصود از امام در حدیث «من مات…» امامان معصوم از خاندان رسالت می‌باشند. آنان همان امامان دوازده‌گانه شیعه امامیه‌اند که آخرین‌شان حضرت حجت بن الحسن العسکری(عج) است. پس، او امام عصر و زمان ماست و هرکس بدون شناخت و اعتقاد به امامت او از دنیا برود، به مرگ جاهلی مرده است.

تجلی نام امام مهدی(عج) بر ساخت واقعیت آینده

علی اصغر پورعزت

چکیده: نام امام مهدی(عج) نامی بسیار اثرگذار و هدایتگر است؛ نامی که بر منزلت او در هستی دلالت دارد؛ هدایت شده‎ای که هدایتگر است و امامت جهانیان را برعهده دارد؛ امام بر زمان‎ها و دوران‎هاست و نام او شکل‎دهنده بسیاری از واقعیت‎های زمانه است. مهدی‎باوری، ازجمله سرمایه‎های ارزشمند مسلمانان برای ورود موفق به آینده است؛ سرمایه‎ای معنوی که ملل دیگر مجبورند برای ایجاد آن، مسیرهای کاذب و صادق زیادی را طی کنند تا با اتکا به قدرت وهم و تخیل خویش، واقعیت‎هایی تحمیلی و بیگانه با حقیقت را پردازش نمایند؛ در حالی که جامعه اسلامی، در انگاره کلان خود، اعم از شیعه و سنی، از این سرمایه معنوی حقیقی بهره‎مند است؛ سرمایه‎ای معنوی با ظرفیت فوق‎العاده برای آفرینش‎های هنری، ادبی، فناورانه و ساختاری، در امتداد ساخت واقعیت آینده.

این پژوهش درصدد است تا با تأمل بر ابعاد و ارزش‎های گوناگون این سرمایه پایان نیافتنی، راهبردهایی را برای استفاده هوشمندانه‎تر از آن معرفی نماید؛ راهبردهایی که مهدی باوری را در فراگردهای گوناگون شکل‎دهی ارکان جوامع آینده نافذ سازد و با ابتناء بر این سرمایه معنوی، آینده‎ای زیباتر و خردمندانه‎تر بیافریند.

ذریه امام مهدی(عج) و نقش آنان در دولت بزرگ اسلامی

نجم الدین طبسی نجفی، رحیم کارگر

 چکیده: یکی از موضوعات مطرح در زمینه معارف مهدویت، زندگی و ازدواج حضرت مهدی (عج) است. پرسش این است که آیا آن حضرت ازدواج کرده و ذریه و فرزند دارد؟ بنابراین فرض که امام مهدی دارای زن و فرزند است، این سوال مطرح می‌شود که آیا فرزندان ایشان در ایام ظهور امام یا پس از وفات وی، در به عهده گرفتن امور بعد از حضرت مهدی(عج) نقش و سهمی دارند؟ در این صورت، آیا آن‌ها بر امت رهبری کرده و بر مردم جهان و مناطق گوناگون حکمرانی نموده، امور را پس ازامام بر دوش می‌گیرند و متولی و مصدرکارها می‌گردند؟ حتی ممکن است که این مساله پیش بیاید که آیا در عصر غیبت، آن‌ها بر بعضی مناطق دنیا حکومت و آن‌جا را اداره می‌کنند؟ مقاله حاضر در صدد بررسی و تحلیل این مساله است.

کنکاشی در زمینه تعیین احتمالی زمان ظهور

محمد جواد ولی زاده

چکیده:در منابع دینی، بشدت از تعیین زمان ظهور، به هر شکل آن (اعم از دقیق و تفصیلی یا حدودی و یا اجمالی)، نهی، و حتی به تکذیب افرادی که اقدام به چنین عملی نمایند، امر شده است.

محل بحث در این تحقیق، قسم دوم، یعنی نقد و بررسی «تعیین حدودی زمان ظهور» است که تمسک عمده مخالفان، روایات منع توقیت می­باشد. ولی موافقان تعیین حدودی زمان ظهور، توقیت حدودی را، تخصصا از شمول روایات منع توقیت خارج می‌دانند. مخالفان توقیت حدودی ظهور، با استناد به وجود اطلاق در عبارت توقیت در روایات از طریق بررسی معنا و مفهوم «وقت» در معاجم لغت و اثبات اتمام مقدمات حکمت و فقدان قرینه دال بر تقیید در مسأله مورد نظر؛ این مطلب را به اثبات می­رسانند که می‌توان و بایستی حسب قاعده مسلم عقلی «اصاله الاطلاق» به اطلاق «توقیت» وارده در روایات تمسک نمود و هرگونه توقیتی، من جمله توقیت حدودی زمان ظهور را نفی کرد.

به رغم فقدان قرینه دال بر تقیید، قرائنی دال بر عدم تقیید و وجود اطلاق در کلام، در دست است که موجب استحکام بیش از پیش اطلاق خواهد شد. برخی از این قرائن در موضوع مورد نظر عبارتند از: 1. اشاره روایات به امکان وقوع بدا در امر ظهور، 2. فرا رسیدن ناگهانى ظهور، 3. وجود تالی فاسد.

براساس روایات، وظیفه منتظران در دوران غیبت، نزدیک دیدن ظهور و کسب آمادگى جوارحی و جوانحی براى فرا رسیدن این واقعه بزرگ است. همچنین مبلغان مهدویت و انتظار، بایستی تلاش خود را به اصل قضیه انتظار و زنده نگه داشتن حس زیبای انتظار و یادآورى وظایف منتظران متوجه نمایند و از پرداختن به موضوعات بی‌فایده و بعضا انحرافی، خوددارى کنند.

مستندات قرآنی عرضه باور به رجعت و مواقف پس از مرگ، در زیارت آل‌یاسین

روح اله شاهدی، سید اسحاق حسینی کوهساری

 چکیده: در بخش پایانی زیارت آل یاسین، زائر بر اساس آموزه‌های امام، به عرضه باورهای خود به محضر ایشان می‌پردازد؛ و حتمی و مسلم بودن آن‌ها را با کلمه حق، که به معنای تحقق، ثبوت و ضد باطل است (ابن منظور، 1414: ج10، ص49؛ قرشی، 1371: ج2، ص159 و راغب اصفهانی، 1412: ص246)؛ تاکید می‎کند. زائر پس از ارائه اعتقادات خویش درباره توحید، نبوت و امامت به عرضه باورداشت رجعت که از ضروریات مذهب تشیع است و در دوران حضور و حیات آخرین امام واقع می‎شود؛ می‎پردازد. سپس به حقانیت مرگ و سایر مواقف پس از آن شهادت می‎دهد و سرانجام ضرورت موّدت به اهل‌بیت و پیروی از آنان را اعلام می‎دارد. در این نوشتار، مطابقت آموزه‎ رجعت، مرگ، مواقف پس از آن و لزوم پیروی از اهل‎بیت علیهم السلام بر اساس آیات قرآن بررسی می‎گردد.

گونه شناسی برخورد امام رضا(ع) با جریان‌های انحرافی جامعه اسلامی

صغری لک زایی، زهرا قاسم نژاد

 چکیده: در عصر ائمه علیهم السلام علل و عوامل گوناگونی سبب شد که جریان‌های انحرافی در جامعه اسلامی گسترش یابد. در قرن سوّم هجری مصادف با دوره امامت امام رضا علیه السلام، جریان‌های انحرافی به دلایل سیاسی، فرهنگی، علمی، اجتماعی، اقتصادی، به اوج خود رسید. فرقه‌های واقفیه، غلات، مفوضه، مجبره، معتزله، زیدیه، متصوفه و خوارج را می‌توان از جنبش‌ها و جریان‌های انحرافی جامعه اسلامی برشمرد. با بررسی و مطالعه کلیه اسناد و مدارک موجود در این زمینه، به ویژه کتاب‌های رجالی و روایات امام رضا (ع) و سیره عملی ایشان در جامعه، می‌توان برخورد امام با جریان‌ها و جنبش‌های انحرافی جامعه را به گونه‌های ذیل خلاصه نمود: گفت‌وگو و مناظره با سران جنبش‌ها و جریان‌های انحرافی، پرورش نخبگان علمی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی، ارتباط امام با خواص جامعه و دفع شبهات آنان، ترویج تشیع اعتقادی، اعلام فهرست مراجع دینی مورد تأیید، انتشار فهرستی از پایه گذاران جریان‌های انحرافی و بیان عمق انحراف آن‌ها در قالب احادیثی کوتاه، مبارزه با انتشار تردید‌ها و تشکیک‌های دشمن، استفاده از اصل تحریم، ترویج عقاید و باورهای کلامی صحیح و رد عقاید و باورهای نادرست جریان‌های انحرافی، تفسیر صحیح آیات قرآن کریم، ترویج فرهنگ مهدویت، استفاده از اصل کرامت.

موارد پیش‌گفته، گونه‌های برخورد امام رضا(ع) با جنبش‌ها و جریان‌های انحرافی جامعه اسلامی است. در این نوشتار، به بیان جزئیات آن همراه با نمونه‌های عینی و عملی در جامعه رضوی پرداخته می‌شود.

جهانی شدن پایان، موعودباوری متناقض غرب و جهانی شدنِ آغاز نگاهی دیگر به بحران مدرن و رویکرد مهدوی

سید مجید امامی

 چکیده: «پایان گرایی» یا «پایان‌ باوری»، و تقریر از بحران و نافرجامی‌های دوره مدرن، بدنه اصلی عوامل معرفتی و غیر معرفتی اندیشه‌های پست مدرن بوده است (خصوصا اندیشه‌های نیچه و لیوتار). ظهورجهانی سازی، همزمان با این دوره و این تقاریر رخ داد و خود را به عنوان طرحی دیگر چنان عرضه کرد که تا امروز پیامد‌های عینی این نافرجامی‌ها در زندگی روزمره توده‌های مردم پنهان است؛ ولی تعارض‌های عمیقی را در ساحت اندیشه باقی گذارد. مقاله حاضر می‌کوشد با تبیین و شرحی متفاوت از جهانی شدن درپرتو ایده‌های پست مدرنیسم و نحله‌های پایان باور، آن را به مصاف مقایسه و مواجهه با اندیشه‌های آخرالزمانی شیعه وارد سازد تا اساسا تغایر ماهوی این دو مشخص گردد. پایان گرایی و ادبیات آخرالزمانی شیعه در واقع آغاز باوری و ترسیم رهاشدن حقیقی و عینی ظرفیت‌های عالم برای انسان کامل جهت تحقق سعادت است که البته در کشاکش ظهور و اظهار فساد فی الارض و اضطراب و اضطرار انسان رخ می‌دهد؛ امّا پایان باوری به افق پسامدرنیته نیست و فرجام عالم و انسان را نیکو و سعید می‌داند. پایان عالم در تشیع، بهار روزگاران است، نه خزان یأس و سقوط و این همه محقق نمی‌گردد، مگر به اقامه عدالت و ظهور عصاره امامت؛ یعنی حضرت حجت. مقاله ذیل، به روش‌های غیر تجربی و با ابزارهای کتابخانه ای و تحلیل‌های مفهومی نگاشته شده و رویکردی مقایسه ای دارد.

 گفتنی است سی و هشتمین شماره فصلنامه انتظار موعود  در 180 صفحه، با قیمت سه هزار و پانصد تومان از سوی مرکز تخصصی مهدویت حوزه علمیه قم  راهی بازار نشر شد./998/ن601/ع