اخبار کتابخانه، موزه و نمایشگاه آستان قدس رضوی
به گزارش خبرگزاری رسا در مشهد، معاون امور موزه‌های سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی از افزایش ساعات بازدید موزه آستان‌قدس رضوی در ایام نوروز سال 1394خبرداد.
معاون امور موزه‌های سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی گفت: موزه‌های آستان‌قدس‌رضوی با 16 گنجینه تخصصی و با جایگاهی منحصربه‌فرد در منطقه، با افزایش ساعات کار خود در ایام تعطیلات نوروز، به استقبال هزاران زائر نوروزی حرم مطهرمی رود.
افزایش ساعات بازدید در نوروز
علی سوزن‌چی، با بیان اینکه اشیاء به نمایش درآمده در موزه‌های آستان‌قدس‌رضوی در بسیاری موارد در نوع خود، کم‌نظیر و بی‌نظیر است، افزود: این مرکز با 16 گنجینه تخصصی در چهار ساختمان مستقل و 16 هزار متر مربع فضای نمایشی، بیش از 7 هزار شیء تاریخی، هنری و فرهنگی را به نمایش گذاشته است.
وی تصریح کرد: موزه قرآن و نفایس، اولین موزه قرآن جهان با ماهیت دینی و هنری است و از برجسته‌ترین آثار به نمایش درآمده در این موزه، قرآن‌های منسوب به دستخط ائمه علیهم‌السلام است.
سوزن‌چی ادامه داد: در این موزه همچنین برگ‌هایی از قرآن بایسنقرمیرزا؛ بزرگترین قرآن خطی جهان و نیز مجموعهای از نفیس‌ترین مرقعات دوره صفوی تا عصر حاضر، جلدهای لاکی و روغنی، تذهیب و خوشنویسی هنرمندان معاصر و... به نمایش در آمده است.
سوزن چی به گنجینه هدایای رهبری اشاره کرد و گفت: این گنجینه شامل بخشی از دیدنی‌ترین هدایای سران و شخصیت های برجسته ایرانی و خارجی و همچنین ارادتمندان به مقام معظم رهبری است که طی چندین دوره، توسط معظم‌له به این موزه اهدا شده است.
وی همچنین از تالار آثار استاد فرشچیان نام برد و تصریح کرد: در این تالار، آثار اهدایی استاد محمود فرشچیان، به نمایش درآمده است.
وی در ادامه، موزه فرش را نیز یکی از معدود موزه‌های تخصصی فرش در دنیا توصیف کرد و اظهار داشت: در این موزه تعداد 102 تخته از نفیس‌ترین فرش‌ها از دوره صفوی تا عصر حاضر به نمایش درآمده است و این درحالیست که بسیاری از این فرش‌ها در سطح دنیا بی‌نظیر و کم‌نظیر هستند.
معاون موزه‌های آستان قدس رضوی، در ارتباط با گنجینه تمبر، اسکناس و سکه نیز با بیان اینکه سکه‌های ولایت‌عهدی امام رضا علیه‌السلام یکی از شاخص‌ترین آثار به نمایش درآمده در این گنجینه است خاطرنشان کرد: « حلقه‌های مبادلاتی با قدمتی 4هزارساله، یکی از قدیمی‌ترین آثار موجود در این مرکز است». وی همچنین افزود: در این گنجینه اقلام پستی، تمبرهایی از سراسر جهان و نیز اولین تمبرهای چاپ شده در ایران و جهان در معرض نمایش قرار دارد.
سوزن چی، گنجینه تاریخ حرم مطهر رضوی را نیز تنها مرکز موزه‌ای دانست که تمام اشیاء به نمایش درآمده در آن متعلق به حرم مطهر است. وی افزود: «ضریح‌های مطهر، پنجره‌های فولاد، محراب‌های زرین‌فام، درها و لوازم روشنایی تنها بخشی از اشیاء به نمایش درآمده در این گنجینه است.
وی در ادامه، به گنجینه‌های "سلاح، ظروف، نجوم و ساعت" اشاره کرد و آن را از نظر ابزارآلات نجومی در ایران، بی‌نظیر توصیف کرد و افزود: گونه‌هایی از دیدنی‌ترین سلاح‌های کهن همچون نیزه، طبانچه، شمشیر، کمان، خنجر، تبرزین و... نیز در این بخش به نمایش درآمده است.
وی همچنین دراین بخش از ظروف تدفین متعلق به هزاره دوم پیش از میلاد، یاد کرد و اظهار کرد: در مناطقی از دنیا، این ظروف به همراه میّت، دفن می‌شدند.
اهدای قرآن های خطی نفیس قرن نهم تا چهاردهم قمری
مجموعه ارزشمندی از قرآنها وجزوات قرآنی خطی نفیس، مربوط به قرن نهم تا چهاردهم قمری به کتابخانه مرکزی آستان‌قدس رضوی اهدا شد.
سید محمدرضا فاضل‌هاشمی ، رییس اداره مخطوطات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان‌قدس‌رضوی اعلام کرد: «دوازده جزوه قرآنی خطی بسیار نفیس توسط «محمد شاه‌محمدی» از قزوین، جذب کتابخانه مرکزی آستان‌قدس رضوی شد که از این تعداد 2 نسخه توسط ایشان اهدا و ده نسخه دیگراز وی خریداری شده است».
وی افزود: «این جزوات قرآن، به خط نسخ 9 سطری بر رویکاغذ حنایی سمرقندی در قرن نهم قمری کتابت و مزین به کتیبه زرپوش و جداول اوراق به زر تحریردار، فواصل آیات گل‌های زرین اخترمانند، جلد تیماج عنابی ضربی با ترنج و سرترنج می باشند»
وی همچنین، از وقف جزوات قرآنی دیگری یاد کرد و اظهار کرد: در این ایام «دوازده نیم جزء قرآنی توسط «رضا قلی‌خان سراج‌الملک» وقف کتابخانه مرکزی آستان‌قدس رضوی شده است که در نوع خود ارزشمند می باشند».
وی ادامه داد: «کتابت این جزوات، قبل از سال 1303 قمری است و هر نیم جزء دارای 10 برگ به خط نسخ خوش معرّب یازده سطری، کاغذ ترمه اصفهانی و فواصل آیات گوی زرّین اخترنشان است.»
رییس اداره مخطوطات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان‌قدس‌رضوی، در ادامه به خریداری دو نسخه خطی و قرآنی اشاره کرد و گفت: «جزوه قرآنی به خط «محمدبن احمد خوانساری» کتابت شده درسال 1309 قمری، که به شکل مرقّع، صحافی گردیده،دارای 23 قطعه، مزین به کتیبه و سرلوح زرپوش مذّهب، فواصل آیات گوی زرّین، جلد مقواّی ابروباد و منقّش به گل و برگ الوان است.»
فاضل هاشمی در پایان گنجینه قرآن‌های خطی آستان‌قدس رضوی را با 20 هزار نسخه قرآن، جزوه قرآنی و دست‌نوشته قرآنی، منحصربه‌فردترین گنجینه کتب آسمانی جهان اسلام دانست و افزود: «در گنجینه مخطوطات آستان‌قدس رضوی بیش از صد قرآن از جمله قرآن‌های شریفمنسوب به اهلبیت علیهم السلام که در قرن اول تا سوم قمری بر روی پوست آهو کتابت شده، نگهداری می‌شود که در دنیا بی‌نظیر است».
گفتنی است گنجینه مخطوطات آستان‌قدس رضوی به واسطه قداست معنوی، اعتماد مردمی و نگهداری و حفاظت دقیق علمی و تجربی، روزانه پذیرای بسیاری از مصاحف شریف و کتب خطی و اسناد تاریخی است که پس از ثبت وفهرست‌نویسی، دراختیار علاقه‌مندان به آثار معنوی وتاریخی قرار می‌گیرد.
برپایی نمایشگاه «ضریح خورشید»
نمایشگاه «ضریح خورشید» همزمان با چهاردهمین سالروز تعویض ضریح حرم مطهر رضوی در مرکز نمایشگاه دائمی آستان قدس رضوی ماه برپا شده است.
به مناسبت سالروز تعویض ضریح چهارم و نصب ضریح پنجم بر مرقد منور حضرت رضا علیه السلام، نمایشگاهی از عکس‌های تعویض ضریح‌های مطهر با عنوان «ضریح خورشید» ویژه سالروز نصب ضریح پنجم امام رضا علیه السلام از 16 تا 28 اسفندماه در ساعات 9 تا 13 و 15 تا 19 در نمایشگاه دائمی آستان قدس رضوی واقع در باب الجواد برای علاقه‌مندان دایر است.
سید احمد هاشم‌آبادی، سرپرست اداره کل روابط عمومی آستان قدس رضوی در خصوص سالروز تعویض ضریح چهارم بیان کرد: چهارده سال است که پنجمین ضریح مطهر امام رضا علیه السلام بر مضجع شریف ایشان قرار گرفته و 16 اسفند یادآور خاطره‌ی شیرین بازگشایی این ضریح مطهر به روی علاقه‌مندان و ارادتمندان به ساحت قدسی حضرت علی‌بن‌موسی‌الرضا علیه السلام است.
وی افزود: در سال 1379، پس از 55 روز کار و تلاش بی‌وقفه‌ی همکاران محترم سازمان عمران و توسعه‌ی حریم حرم حضرت رضا علیه السلام ضریح پنجم یعنی ضریح فعلی با حضور مقام معظم رهبری (مد ظله‌العالی) و تولیت عظمای آستان قدس رضوی و نیز جمع دیگری از دوست‌داران اهل بیت عصمت و طهارت(علیهم السلام) بازگشایی شد.
وی در این خصوص تصریح کرد: بعد از حدود 40 سال که ضریح چهارم بر روی مضجع منور نصب بود و طی اتفاقاتی که در عاشورای سال 1373 افتاد، مجموعه‌ی آستان قدس رضوی به دستور تولیت عظمای این مجموعه، آیت‌الله واعظ طبسی، با کسب اجازه از مقام معظم رهبری(مد ظله‌العالی) طراحی و ساخت ضریح دیگری آغاز شد و تمام اهتمام دست‌اندرکاران این پروژه‌ی عظیم بر این بود که ضریح جدید نیز بتواند جلوه‌ای ماندگار از هنرهای اصیل و فاخر اسلامی باشد.
سرپرست اداره کل روابط عمومی آستان قدس رضوی خاطرنشان کرد: نمایشگاه برپا شده، شامل حدود 740 قطعه عکس شامل عکس‌هایی از ضریح‌های اولیه و آغازین بر مضجع منور بوده و عملیات جابجایی ضریح چهارم و مراحل زیرسازی و آماده‌سازی فضا برای نصب ضریح پنجم توسط گروهی مجرب به سرپرستی مهندس عزیزیان را نشان می‌دهد.
براساس این گزارش، پنجمین ضریح نصب شده بر روی مرقد مطهر امام رضا علیه السلام می باشد حدود 12 تن وزن دارد و از جمله ویژگی های آن، ضخامت پوشش نقره ای و طلایی آن و نیز اتصال روکش ها بدون پیچ می باشد. طول ضریح 78/4 متر و عرض آن 73/3 متر و ارتفاع آن با محاسبه سنگ و پایه 96/3 متر می باشد و جمعاً دارای چهارده دهانه در اطراف است. دو سوره مبارکه هل اتی و یس به صورت کتیبه در دور تا درو ضریح نوشته شده که طول کتیبه سوره هل اتی 76/16 و عرض آن 14 سانت و کتیبه سوره یس دارای 66/17 متر طول و 18 سانتیمتر عرض است.
هر دو کتیبه و دیگر خطوط ضریح مطهر مشتمل بر آیات الهی و اسماء حُسنی است که در کمال قوت و استحکام و زیبایی با خط خوشنویس نامی آقای موجد نوشته شده است.
از جمله امتیازات ضریح پنجم یکپارچه بودن آن است و ضمن آن که از صلابت و استحکام قابل قبولی برخوردار می باشد. در تمامی گلبرگ ها و نقوش به کار رفته مفاهیم فرهنگ متعالی اسلام متجلی است و تأکید بر اسلامی و ایرانی بودن تمامی عناصر و اجزاء متشکله، یکی دیگر از ویژگی های ضریح سیمین و زرین می باشد. استفاده از اعداد 5 و 8 و 14 در ساختار ضریح به طور مشخص نشان دهنده خمسه شجره طیبه و رتبه شامخ صاحب ضریح به عنوان هشتمین اختر ولایت و امامت است و نیز وجود 14 محراب در چهار ضلع ضریح که رأس محراب ها به کلمه الله ختم می شود و وجود گل های آفتابگردان در گوش های لچکی که شمس الشموس را تداعی می کند و نحوه به کارگیری خطوط و نقوش اسلیمی ها در بدنه ضریح که چشم ها را به یک نقطه و هدف معینی یعنی کلمه الله منتهی می سازد، سبکی ایرانی و اسلامی و نوین است که با الهام از اعتقادات اسلامی روح و هویت هنر نقاشی، نگارگری، خطاطی و طراحی، آمیزه ای از هنر و اعتقاد را در گلزاری از زر و سیم به نمایش گذاشته است.
ضریح موجود در مجموع در طول 31 سانتی متر و در عرض 42 سانتی متر و در ارتفاع 6 سانتی متر نسبت به ضریح قبلی (شیر و شکر) وسیعتر و بزرگتر است و در سقف و بخش داخلی بدنه ضریح به جای استفاده از چوب ساده و رنگ و روغن، از هنر خاتم کاری بهره گیری شده است.
یادآور می شود، در وقف‌نامه‌ی دومین ضریح نصب بوده بر مضجع منور حضرت رضا علیه السلام معروف به ضریح جواهرنشان، قید دائم‌النصب بودن آورده شده که در راستای عمل دقیق به نیات واقفان، طی مراحل تعویض ضریح چهارم، با زیرسازی‌های خاص و ویژه‌ای که انجام شد، این ضریح نگین‌نشان بدون نیاز به باز شدن، یک درجه پایین‌تر از ضریح فعلی بر روی مدفن حضرت قرار گرفت./1308/ن603/ق