اخبار کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی
به گزارش خبرگزاری رسا در مشهد، حمیدرضا منتظر ابدی، مسؤول تالار کتاب های خارجی سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی در این باره گفت: بیش از 107 هزار جلد کتاب چاپی به 90 زبان زنده دنیا در تالار کتابهای خارجی در اختیار پژوهشگران، متخصصان زبا نهای خارجی و علاقه مندان به کتاب و کتابخوانی قرار گرفته است که این کتاب ها از طریق وقف، اهدا و خرید از نمایشگاهها و مراکز فرهنگی در این تالار گردآوری شده است.
وی افزود: قدیمی ترین کتاب این مجموعه ترجمه ای از قاموس کتاب مقدس انجیل به خط و زبان لاتین است که تاریخ چاپ آن سال 1473 میلادی، یعنی همزمان با اختراع صنعت چاپ می باشد.
منتظر ابدی گفت: کتابهایی به زبان های ایتالیایی و لاتین که تاریخ چاپ آنها حدود سال 1580 میلادی است، کتابی به زبان فرانسه در موضوع افکار و عقاید مذهبی که تاریخ چاپ آن سال 1614 میلادی است، همچنین مجموعه آثار شکسپیر به زبان انگلیسی که در سال 1623 میلادی در لندن به چاپ رسیده است از دیگر کتابهای قدیمی این تالار محسوب می شود.
مسؤول تالار کتاب های خارجی سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی بیان کرد: بیشتر کتابهای قدیمی موجود، مربوط به سده های 15 تا 20 میلادی است و از طریق وقف توسط دانشمندان و شخصیت های فرهنگی و سیاسی، به منابع کتابخانه افزوده شده است.
وی تأکید کرد: کتابهای نفیس برای حفاظت بیشتر در مخزن اصلی کتابخانه نگهداری می شوند و پژوهشگران می توانند طبق شرایط ویژه ای از تصویر این منابع استفاده نمایند.
مسؤول تالار کتاب های خارجی سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی گفت: منظور از کتابهای زبان خارجی، کتابهایی هستند که به غیر از زبان فارسی و عربی می باشند، این منابع همانند منابع دیگر تالارهای کتابخانه براساس رده بندی دیویی منظم و چیده شده اند.
وی افزود: این منابع به دو گروه "کتابهای مرجع" و "کتابهای غیرمرجع" تقسیم می شوند، کتابهای مرجع که با حرف "R" روی برچسب راهنمای آنها مشخص شده، شامل دایره المعارف ها، واژه نامه ها، اصطلاح نامه ها، دستنامه ها، اطلس ها و ... هستند.
مسؤول تالار کتاب های خارجی سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی ادامه داد: کتاب های غیرمرجع شامل منابع در موضوعات گوناگونی است که با توجه به سیاست مجموعه سازی سازمان در تهیه منابع خارجی، اولویت با موضوعاتی چون اسلام، ایران و برخی از شاخه های علوم انسانی است.
منتظر ابدی اظهار کرد: منابع این تالار شامل کتابهای مرجع در تمام موضوعات و کتابهای غیرمرجع در زمینه ایران، اسلام، خاورمیانه و رشته های علوم انسانی است که به جز زبان فارسی و عربی به دیگر زبانها نظیر انگلیسی، فرانسوی، اسپانیولی، صربی، اردو، چینی، ژاپنی، ترکی، آلمانی، تاجیکی، ازبکی، هندی، سواحلی و دیگر زبانها به صورت زبان اصلی یا ترجمه شده می باشد.
وی با بیان اینکه عمده کتابهای این تالار به زبانهای انگلیسی و فرانسوی است افزود: کتابهای انگلیسی موجود در این کتابخانه 77 هزار جلد و کتابهای فرانسوی 17 هزار جلد است.
مسؤول تالار کتاب های خارجی سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی اضافه کرد: آنچه بیش از همه بر اهمیت و نفاست کتب موجود در این تالار می افزاید قرآنهای نفیس به 73 زبان زنده دنیا است.
وی اظهار کرد: قدیمی ترین نسخه قرآنی موجود در این تالار به زبان فرانسه متعلق به سال1857 میلادی و قدیمی ترین قرآن موجود به زبان انگلیسی نیز متعلق به سال 1869 میلادی است.
منتظر ابدی در تشریح وضعیت این تالار گفت: تالار کتابهای خارجی در دو بخش امانت و مطالعه، خدمات ارائه می کند، این تالار در بخش امانت به صورت قفسه باز (مراجعه مستقیم به قفسه ها) و در بخش مطالعه به روش قفسه باز پاسخگوی مراجعان است.
وی ادامه داد: خدمات مطالعه و امانت، در دو قسمت ویژه آقایان و بانوان انجام می گیرد و مراجعان بخش امانت با جست و جو در نرم افزار کتابخانه ای سیمرغ، کتاب مورد نظر خود را پس از ثبت در نرم افزار امانت، به مدت دو هفته به امانت می گیرند، چنانچه نیاز به مطالعه منبع در محل تالار باشد، کارشناس تالار منبع را در اختیار مراجعه کننده قرار می دهد.
مسوول تالار کتابهای خارجی اداره کتابخانه عمومی آستان قدس رضوی با بیان اینکه بطور میانگین روزانه تعداد فراوانی محقق، پژوهشگر و دانشجویان مقاطع مختلف به این تالار مراجعه می کنند افزود: اعضای کتابخانه مرکزی آستان قدس با داشتن کارت عضویت کد 1 الی 4 از مقطع کاردانی تا سطح دکترا می توانند از خدمات مطالعه و امانت این تالار استفاده کنند.
منتظر ابدی با اشاره به عملکرد این تالار در سال گذشته گفت: در طول سال 1393 در مجموع 18 هزار و 620 نفر به تالار کتابهای خارجی مراجعه کرده اند، 36 هزار و 276 نسخه کتاب در این مدت توسط اعضا مطالعه شده و شش هزار و 641 نسخه کتاب توسط اعضا به امانت گرفته شده است.
تالار کتاب های خارجی کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی روزهای زوج از ساعت 7:15 تا 19 و روزهای فرد از ساعت 7:15 تا 13:30 دایر است.
آستان قدس رضوی، سرآمد دارندگان قرآن های خطی در جهان
رییس سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی گفت: امروزه این آستان مقدس با حفظ و نگهداری 20 هزار قرآن خطی، سرآمد دارندگان قرآنهای خطی در جهان است.
محمد هادی زاهدی، در بازدید از مراحل چاپ قرآن بزرگ «بایسنقر میرزا» عنوان کرد: آستان قدس رضوی نگین میراث معنوی کشور است و به برکت وجود ثامن الحجج علیهم السلام یکی از غنی‌ترین منابع مکتوب کشور را در اختیار دارد که این مسئله یک دستاورد ملی و حتی جهانی است.
وی با اشاره به اینکه مجموعه گنجینه آستان قدس رضوی، یکی از بهترین گنجینه‌های نفایس جهان است، ابراز داشت: خوشبختانه در حوزه قرآن کریم آن چه که آستان قدس رضوی با همت خیران، واقفان و مسئولان انجام داده، این آستان مقدس را در راس مجموعه گنجینه‌های قرآن قرار داده است.
زاهدی تصریح کرد: در موزه آستان قدس رضوی، قرآنهای بسیار نفیسی از عصر معصومین علیهم السلام تا روزگار کنونی و قرآنهای متعددی با کتابت بهترین کاتبان قرآن کریم و بهترین تذهیب کاران و کاغذ سازان تاریخ تمدن اسلامی وجود دارد که در نوع خود بی نظیر است.
رییس سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، بیان داشت: یکی از قرآنهای نفیسی که بیشترین اوراق آن در آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود، قرآن ارزشمند و نفیس بایسنقر میرزا فرزند شاهرخ تیموری است که یکی از بهترین کاتبان در عصر خودش بوده و خوشبختانه بخش اعظم آن در گنجینه مخطوطات آستان قدس رضوی حفاظت می‌شود.
وی افزود: این مجموعه بسیار نفیس یکی از شاهکارهای بزرگ کتابت قرآن در دوره تیموریان است.
زاهدی تصریح کرد: تا کنون آستان قدس رضوی قرآن ابراهیم سلطان را به چاپ رسانده است و در حال حاضر نیز، چاپ قرآن بایسنقر میرزا که یکی از ویژه‌ترین قرآنهای موجود در گنجینه‌های جهان است را در دستور کار قرار داده است.
وی بیان داشت: نشر و باز نشر نفایس و گنجینه‌هایی از این دست می تواند در معرفی داشته‌های بسیار عظیمی که در آستان قدس رضوی موجود است کمک کند.
رییس سازمان کتابخانه ها، موزه ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی، بیان داشت: قرآن مجید از آن جایی که خود جاودانه است، کتابت آن هم می تواند جاودانگی را به دنبال داشته باشد، از این رو کتابت قرآنهای نفیس، می‌تواند مشوقی باشد برای کسانی که در این عرصه گام بر می دارند.
مدیرکتابخانه دانشگاه سویل اسپانیا، در بازدید از کتابخانه مرکزی و موزه‌های آستان‌قدس رضوی، آن را بسیار دیدنی و جذاب توصیف کرد و اظهار داشت: «این کتابخانه، نسبت به کتابخانه‌هایی که در کشورهای گوناگون از آنها بازدید داشتم، سطح بالایی دارد».
جولیا منساکو ”Julia Mensaque”، ایران را «مهد تمدن» خواند و اظهار داشت: «در سراسر تاریخ، نام ایران و تمدن آن وجود دارد، با دیدن کتابخانه مرکزی آستان‌قدس‌رضوی متوجه شدم که ایران مهد تمدن است من علاقه‌مند بودم که از این کشور بازدید کنم.»
وی با بیان اینکه تاکنون به چهل کشور در پنج قاره جهان، سفر کرده است، اظهار داشت: «من به عنوان کتابدار از سوی دولت اسپانیا به سه کشور بلاروس، گرجستان و ترکمنستان، اعزام شدم و از کتابخانه‌های آن سه کشور به صورت دقیق بازدید داشتم و این در حالیست که در سفر به سایر کشورها نیز به عنوان یک بازدیدکننده شخصی از برخی کتابخانه‌ها دیدن کردم.»
مدیر کتابخانه دانشگاه سویل “Seville” اسپانیا، کتابخانه آستان‌قدس‌رضوی را در مقایسه با بسیاری از این کتابخانه‌ها در سطحی بالا ارزیابی کرد و ادامه داد: «گرجستان نیز از کتابخانه بسیار خوبی برخوردار بود با این وجود، کتابخانه آستان‌قدس از آن نیز بهتر است.»
وی با اشاره به وجود 2 میلیون جلد کتاب چاپی و 1100 جلد نسخه خطی آسیایی و اروپایی در کتابخانه سویل، برخورداری کتابخانه آستان‌قدس‌رضوی را از 3 میلیون و 800 هزار جلد کتاب چاپی و 97 هزار نسخه خطی، بسیار چشم گیر خواند.
منساکو، با ابراز مسرت از سفر به مشهد مقدس، حریم حرم مطهر را بسیار زیبا و معنوی توصیف کرد و افزود: «کتابخانه و موزه آستان‌قدس نیز از فضایی زیبابهره‌مند است و من از اینکه خود را به عنوان کتابدار به این مجموعه معرفی و از بخش‌های گوناگون آن بازدید کردم، بسیار خوشحالم.»
وی همچنین موزه فرش را بسیار عالی خواند و گفت: «در این موزه، مجموعه فرش‌های بسیار عالی وجود دارد و من معتقدم هرکه بخواهد فرش را ببیند، باید به این‌جا بیاید.»
مدیر کتابخانه دومین دانشگاه بزرگ اسپانیا، همچنین در بازدید از گنجینه قرآن و نفایس این موزه، قرآنهای موجود در این مرکز و به ویژه قرآنهای دست‌نویس ائمه اطهار علیهم‌السلام را بسیار دیدنی و فوق‌العاده دانست و تأکید کرد: «این مکان از فضای بسیار مناسبی برخوردار است و معنویتی که در این‌جا احساس می‌شود بسیار مهم است.»
کتابخانه مرکزی گنجینه نفیس از آثار خطی شیخ‌بهایی
در گنجینه کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی، بیش از هزار و سیصد جلد کتاب خطی و هزار جلد کتاب چاپ سنگی، متعلق به شیخ بهایی وجود دارد.
سید محمدرضا فاضل هاشمی، رییس اداره مخطوطات سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی افزود: بهاءالدین محمد عاملی معروف به شیخ بهایی یکی از شخصیت‌های برجسته علمی، اخلاقی و ادبی است که کتابخانه شخصی خود را به حرم رضوی هدیه کرده بود و در حال حاضر این آثار نفیس در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری می‌شود.
وی گفت: شیخ بهایی در سال 953 قمری در جبل عامل لبنان از مراکز معروف مذهب شیعه چشم به جان گشود و پس از مهاجرت به ایران، از کلاس درس برخی از دانشمندان آن عصر بهره گرفت و به مهم‌ترین علوم زمان خود آگاهی یافت؛ به‌طوری که حدود 95 کتاب و رساله در زمینه سیاست، حدیث، ریاضیات، اخلاق، نجوم، عرفان، فقه، مهندسی، هنر و فیزیک تألیف کرد. بهاءالدین همچنین سرآمد زمان خود در ادبیات بود و آثاربرجسته‌ای به نظم و نثر در این زمینه به زبانهای فارسی، عربی و ترکی پدید آورد.
وی در 43 سالگی به «شیخ‌الاسلامی» ملقّب شد و پس از 77 سال زندگی و تلاش و کوشش در دانش‌اندوزی و ترویج مذهب تشیّع در سال 1030 قمری در اصفهان درگذشت. به دلیل ارادتی که به حضرت رضا(ع) داشت، وصیت کرد که پیکرش در جوار آن حضرت دفن شود. لذا پس از فوت، پیکرش از اصفهان به مشهد منتقل و در جوار آن حضرت به خاک سپرده شد.
سید محمدرضا فاضل هاشمی عنوان کرد: برگزیده‌ای از دست‌نویس‌های کتابخانه شخصی شیخ‌بهایی توسط ایشان در آغاز سده یازدهم هجری قمری به روضه منّور رضوی وقف شده و وقف‌نامه آنها به مهر و دست‌خط ایشان در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی موجود است که دارای اهمیت فراوان علمی و تاریخی است.
وی خاطرنشان کرد: شرح تشریح الافلاک، مفتاح الفلاح و شرح صحیفه از جمله آثار دست‌نویس شیخ‌بهایی و نظم‌الحساب، کشکول، اربعین و مثنوی نان و حلوا نیز به عنوان برخی از آثار چاپ سنگی شیخ‌بهایی در کتابخانه مرکزی آستان قدس رضوی نگهداری می شوند./1308/ن604/ق