عقده گشایی آل خلیفه از علما به دلیل شکست ائتلاف سعودی در منطقه است
پروژه تهدید، سرکوب و بازداشت علما و روحانیان بحرین موضوع تازه‌ای نیست اما آنچه که جای تامل داشته و تحلیلگران مذهبی و سیاسی را با نگرانی مواجه کرده است، افزایش موج بازداشت شخصیت‌های دینی و مذهبی در چند ماهه اخیر است. برگزاری دادگاه‌های ناعادلانه و یا محکوم شدن حجت الاسلام شیخ علی سلمان دبیرکل جمعیت الوفاق به ده سال حبس نمونه آشکاری از ناعدالتی‌ها و ظلم علیه روحانیت در بحرین است. این مساله خبرنگار بخش بین الملل خبرگزاری رسا را بر آن داشت تا در گفت‌و‌گویی با حجت الاسلام شیخ عبدالله دقاق از علمای بحرین به بررسی آخرین تحولات این کشور بپردازیم. آنچه که در ادامه می‌آید متن این گفتوگو است که تقدیم شما می‌شود:
نظام آل خلیفه در راستای سیاست سرکوب علما و شخصیت‌های دینی حجت الاسلام شیخ علی سلمان دبیرکل جمعیت الوفاق را بار دیگر حکم حبس وی را به ده سال تمدید کرد. رژیم منامه چه هدفی را از این اقدام دنبال می‌کند؟
نظام آل خلیفه در بحرین مدت زمان فراوانی است که تابع حاکمیت عربستان سعودی شده است. عربستان سعودی الان با مشکلات فراوانی از چندین جبهه و جهت مواجه است. در سوریه و عراق و یمن. رخدادهای فلوجه و پیروزی‌های الحشد الشعبی در عراق و پیروزی‌های ارتش سوریه در حلب منجر شده تا عربستان سعودی با شکست خوردن در این جبهه‌ها، اقدامات خود در بحرین و یمن را تشدید کند از سوی دیگر نظام آل خلیفه نیز خود با مشکلات فراوانی رو به رو است. مانند اعدام، سلب تابعیت از مبارزان و انقلابیان و صدور حکم حبس برای فعالان سیاسی و انقلابی و افزایش مدت زمان حبس شیخ سلمان به ده سال هم در راستای همین حوادث تفسیر می‌شود. نظام آل خلیفه برای دور نگه داشتن علمای دین از عرصه سیاست و صحنه سیاسی کشور برنامه ریزی‌های فراوانی را انجام داده است. و در همین راستا نیز چندین اقدام صورت گرفته است که یکی از آنها صدور قانون ممنوعیت علمای دین از پیوستن به گروه‌های سیاسی و انجام فعالیت‌های سیاسی است. یکی از آنان ممنوع کردن مساجد و حسینه‌ها از پرداختن به مسائل سیاسی است. یکی دیگر از این اقدامات ملزم ساختن علما به اخذ مجوز از نهادهای مربوطه برای انجام هرگونه سخنرانی پیرامون مسائل سیاسی و حکومتی است. در همین راستا شیخ محمد المنسی مسؤول پرونده مساجد تخریب شده بحرین تنها به این دلیل که بدون داشتن مجوز اقدام به سخنرانی کرده است، به یکسال حبس محکوم شده است. بنابر این می‌توان افزایش حکم حبس شیخ علی سلمان را مولود ناکامی‌های اخیر عربستان سعودی در منطقه و انتقام جویی از علمای دینی بحرین و نیز تشدید فشار بر علمای دین با هدف حذف آنان از صحنه سیاست دانست.
به موضوع ممنوعیت علما از انجام هرگونه فعالیت سیاسی با هدف حذف آنان از عرصه سیاست اشاره کردید. آیا نظام آل خلیفه در اجرای این سیاست موفق بوده؟
علمای دین قلب تپنده امت اسلامی هستند و نه نظام آل خلیفه و نه هیچ قدرت دیگری توانایی حذف علما را از عرصه سیاست و مطالبه گری حقوق قانونی مردم ندارد. چند روز گذشته در اول ماه مبارک رمضان آیت الله شیخ عیسی قاسم در پیامی به مناسبت فرا رسیدن ماه مبارک رمضان بر ضرورت دستیابی به راه حل سیاسی برای برون رفت از مشکلات کشور تاکید، و مردم را به مطالبه حقوق شرعی و قانونی خود دعوت کرده و از سوی دیگر نظام آل خلیفه را به شنیدن سخنان مردم فرا خواند. این بیانیه خط بطلانی بر سخنان و اقدامات برخی مزدوران وابسته به حکومت بود که تلاش داشتند با اصلاح‌های ساختگی به تلطیف جو حاکم بر کشور بپردازند. از سوی دیگر اقبال مردم به سوی علما بسیار زیاد است. علما هم حضور فعالی در عرصه سیاست دارند و با صدور بیانیه حمایت خود از مردم را رسما اعلام می‌کنند. فعالیت علما همچنان ادامه دارد با اینکه حکومت فشار فراوانی بر علمای دین می‌آورد.
بسیاری از علما مانند رییس مجلس علمای اسلامی بحرین و ... که فعالیت سیاسی انجام دهند یا تبعید شده، یا تحت پیگرد قرار گرفته و یا اینکه بازداشت می‌شوند. آیا این سیاستی که حکومت بحرین در پیش گرفته است می‌تواند به حذف کامل شخصیت‌های دینی از صحنه سیاست منجر شود؟
فشار بر علما تنها به افزایش محبوبیت آنان در میان مردم منجر خواهد شد. علما بر قلوب مردم حکومت می‌کنند. حکومت برنامه‌های خاص و یا فعالیت عالم خاصی را ممکن است تعطیل کند اما این اقدام باعث می‌شود که مردم با خود بگویند که اگر سخنان این عالم به حق نبوده و یا در راستای جامه عمل پوشاندن به حقوق مشروعه مردم نبود، هیچگاه چنین برخوردی با آن نمی‌شد و این امر باعث اقبال بیشتر مردم به آن عالم و سخنانش می‌شود.
جدای از بحث صدور بیانیه و محکومیت، رویکرد علما، شخصیت‌های دینی و سیاسی بحرین در قبال سیاست سرکوب علمای دینی بسیار قابل تحسین بوده است و چندین اقدام در ابعاد مختلف انجام شده است. به عنوان مثال یکی از این اقدام‌ها تشکیل پرونده‌ای از سوی فعالان حقوقی در شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد با عنوان «سرکوب به بهانه قومیت و مذهب» است که به شفاف سازی سرکوب‌های داخل بحرین می‌پردازد. در نشست ژنو هم که این مساله مطرح شد بسیاری از کشورهای عضو شورای حقوق بشر، جنایت‌های نظام آل خلیفه در حمله به علمای دین و افزایش فشار بر آنان را به شدت محکوم کردند. یکی دیگر از فعالیت‌ها حضور گسترده و تاثیر گذار علما در تظاهرات مردمی است. تریبون نمازجمعه در مسجد امام صادق (ع) منطقه الدراز بحرین نیز که اولین منبر سیاسی کشور است، از جمله دیگر این فعالیت‌ها است.
آیا استفاده از تریبون نمازجمعه برای نشر مسائل و مشکلات روز کشور می‌تواند به تشدید سیاست سرکوب علیه علما منجر شود به گونه‌ای که ما شاهد باشیم به همین مقدار هم اجازه فعالیت سیاسی به انقلابیان ندهند؟
خطبه نمازجمعه بحرین مانند خطبه‌های شیخ محمد صنقور در مسجد امام صادق (ع) منطقه الدراز یک خطبه سیاسی معتدل است. شیخ صنقور در خطبه‌ها به صورت کاملا معتدل و مبتنی بر واقعیت‌ها به نقد فضای سیاسی و مشکلات موجود کشور می‌پردازد برای همین بسیار سخت است که ماموران حکومتی بتوانند به بهانه سخنان و یا خطبه‌های نماز جمعه این عالم بحرینی را بازداشت و یا تحت پیگرد قرار دهند اما به هر حال حکومت با اتهامه زنی به علما، به دنبال تعطیلی نماز جمعه است اما مردم و نمازگزاران بارها حمایت خود را از خطبه‌های سیاسی شیخ صنقور اعلام کردند و بسیار سخت است که نظام بتواند نماز جمعه را تعطیل کند. همانگونه که نظام آل خلیفه مجلس علمای اسلامی بحرین را تعطیل کرد اما فعالیت دینی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی علما نه تنها متوقف نشد بلکه افزایش هم یافت، اگر حکومت بتواند یک یا دو نماز جمعه را هم تعطیل کند ولی در عمل چندین نماز جمعه در شهرهای مختلف برگزار خواهد شد زیرا نماز جمعه به عنوان نماد مقاومت و پایداری مردم بحرین مطرح بوده است.
حاکم بحرین چندی قبل سفری به مصر داشت و رسما اعلام کرد که مبلغی به عنوان ساخت موسسه‌های دینی به الازهر پرداخت می‌کند اما از آن طرف مساجد را تخریب می‌کند. سیاست‌های دوگانه حاکمیت بحرین را چطور ارزیابی می‌کنید؟
این سیاست یک امر جدیدی نیست. شما ببینید حاکم بحرین سال‌ها قبل یک باغ بزرگی را در اردن خرید و آن را به مردم اردن تقدیم کرد. من چند وقت قبل سفری به اردن داشتم در آنجا یک مکان تفریحی بزرگ دیدم که سردر آن عبارت «هدیه حکومت بحرین به مردم اردن» نصب شده بود. همین مساله در مصر هم تطبیق می‌کند. شما روزنامه‌های اردنی یا مصری را اگر ملاحضه کنید مشخصا نوشته شده است که حاکمیت بحرین نیازمند نیروی کار در تمامی سطوح است تا به همگان نشان دهند در بحرین فرصت‌های شغلی فراوانی وجود داد در حالی که شرایط اقتصادی و بازار کار در بحرین بسیار نامناسب است. شهروندان اصیل بحرین با بحران نبود شغل مواجه‌اند در حالیکه نظام آل خلیفه هر ساله تعداد قابل توجهی نیروی کار را از کشورهای دیگر وارد کرده و به آنان تابعیت می‌دهد. آل خلیفه در صدد است تا با این سیاست‌ها یک وجهه مناسب از خود در عرصه جهانی به نمایش بگذارد. اقتصاد نظام آل خلیفه از کمبود منابع مالی به شدت آسیب دیده است. حمد بن عیسی پادشاه بحرین به عربستان سفر می‌کند تا بتواند با کمک گرفتن از آل سعود به مشکلات داخلی خود رسیدگی کند.
سال گذشته در مناسبت‌های مذهبی ما شاهد حمله مزدوران و ماموران امنیتی آل خلیفه به مردم بودیم. الان ماه مبارک رمضان فرا رسیده، آیا ممکن است با نزدیکی به شب‌های قدر شاهد حمله گسترده ماموران حکومتی به روزه داران باشیم؟
شکر خدا تا کنون تمام امور به شکل طبیعی پیش رفته است. مردم به مساجد آمده و پس از ادای نماز به قرائت قرآن می‌پردازند اما آل خلیفه برای همین ایام هم برنامه ریزی کرده است. آنان علما و روحانیان را موظف کردند که برای برگزاری هرگونه مراسمی از دستگاه‌های مربوطه حکومتی مجوز دریافت کنند و اگر در این سخنرانی‌ها یا مجالس سخنانی علیه نظام یا حکومت زده شود، فرد مزبور بازداشت و تحت پیگرد قرار می‌گیرد. پروژه سرکوب‌های قومیتی همچنان ادامه دارد اما اراده مردم بحرین مانع از انجام نقشه‌های مزدوران حکومتی می‌شود./981/ب961/ک
گفتوگو: محمد رایجی