نگاهی اجمالی به مبانی کتاب استفتائات آیت‌الله جوادی آملی
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، کتاب استفتائات حضرت آیت‌الله جوادی آملی از سوی مرکز نشر اسراء منتشر شد.
بر اساس این گزارش، این کتاب از 38 عنوان تشکیل شده است که به شرح ذیل است:
احکام تقلید، احکام طهارت، احکام وضو، احکام غسل، احکام میت، احکام نماز،احکام نماز مسافر، احکام نماز جماعت، احکام اعتکاف، احکام روزه، احکام خمس، احکام زکات، احکام مضاربه، احکام خریدوفروش، احکام کسب‌های حرام، احکام رهن و اجاره، احکام ازدواج و محرمیت، احکام طلاق.
علاوه بر آن‌ها احکام غصب، احکام لقطه، احکام وقف، احکام مسجد، احکام خوردنی‌ها و مصرفی‌ها، احکام ذبح، احکام وصیت و ارث، احکام وکالت، احکام ضمانت، احکام جهاد، احکام حدود و دیات، احکام شهادت، احکام حجاب و پوشش، احکام نگاه، مسائل جدید، احکام امدادرسانی در حوادث، احکام اهل کتاب، گزیده مناسک حج، احکام متفرقه و ضمائم، دیگر عناوین این کتاب را تشکیل داده است.
در قسمتی از بخش سخن ناشر این کتاب می‌خوانیم: فقه علم شریفی است که تمامی حوزه فعل و عمل مکلف را شامل شده و با نور حضورش حیرت عملی را از مکلف برطرف می‌سازد.
احکام الهی که حوزه شریعت نبوی را تأمین می‌کند انوار درخشان و فروغ تابناکی است که با تبعیت از آن و اطاعت فرمان سلطانی رب‌العالمین بندگی و عبودیت عملی انسان سامان پذیرفته و راه بندگی و تضرع درگاه ربوبی هموار می‌شود.
علم فقه که یکی از پایه‌های پویایی شریعت بیضاء محمدی(صلی‌الله علیه وآله و سلم) است را به (استنباط احکام شرعی از ادله فقهی) تعریف می‌کنند و ادله فقهی را نیز کتاب و سنت و اجماع و عقل معرفی می‌کنند. اجتهاد مجتهدین و تفقه فقها که به (امناءالرسل) و (حصون الاسلام) وصف می‌شوند یکی از جلوه‌های شیرین و لذت‌بخش شریعتی است که تمامی جهات وجودی انسان را تأمین نموده و زنده بودن و حیات داشتن علم فقه را در پرتو حجت عملی ارائه می‌نماید.
نقش و ارزش وجودی هر علمی تابع موضوع آن علم است و چون موضوع علم فقه عمل مکلف است و بدون عمل صحیح و شرعی هرگز احساس آرامش و طمأنینه دست نمی‌دهد تنها این علم فقه است که با قرار دادن مکلف در صراط مستقیم و طریق حق او را از انحراف و فساد نجات می‌بخشد.
و این همان رأی امام راحل خمینی کبیر(رحمة‌الله علیه) است که فرمود: «اسلام اگر خدای نخواسته همه‌چیز از دستش برود ولی فقهش به طریقه موروثی از فقهای بزرگ بماند به راه خود ادامه خواهد داد ولی اگر همه‌چیز به دستش آید و خدای نخواسته فقهش به همان طریقه سلف صالح از دستش برود، راه حق را نتواند ادامه داد و به تباهی خواهد کشید.»
ازآنجاکه عمل انسانی در حوزه فردی- اجتماعی و رابطه با خداوند متعال معنا و تفسیر می‌شود و علم فقه به تمامی رفتار‌های آدمی در همه حوزه‌های مذکور اعم از فردی، اجتماعی و نیز ترسیم مناسبات فرد و جامعه و همچنین به عبودیت و بندگی در پیشگاه پروردگار عالم می‌پردازد و پاسخگوی تمام نیازهای عملی انسان در هر عصر و مصری است تعبیر رسای امام در معرفی فقه زیبا جلوه می‌کند که فرمود: «فقه تئوری اداره انسان از گهواره تا گور است.»
یکی از بارزترین خصوصیات این علم توانمندی و استعداد حضور در تمامی عرصه‌های عملی و مسائل جدید و مستحدثه است که دامنگیر تمامی افراد در تمامی مشاغل است.
اجتهاد پویا بر مبنای فقه اصیل که نمونه بارز آن در فقه جواهری تبلوریافته مسیر مشخص و روشنی است که فقهای راستین عصر ما با توجه به دو اصل پویایی و اعتماد قطعی بر متون و منابع دین مشعل فقاهت را مشتعل داشته‌اند که همین امر موجب تولید علم و گسترش حوزه فقه می‌باشد و حدیث شریف«و أمّا الحوادث الواقعه فارجعوا فیها الی رواة حدیثنا» معنا و تحقق می‌یابد.
استفتاء، واژه‌ای قرآنی است که در اصیل‌ترین منبع دینی ما یعنی قرآن مجید بکار رفته و خداوند متعال سؤالات و پرسشهای افراد از پیامبر را با این واژه بیان داشته است.
«یَستَفتُونَکَ فی النِّساءِ قُلِ اللهُ یُفتیکم فیهِن»، «یَستَفتُونَکَ قُلِ اللهُ یُفتیکم فی الکِلالَةِ»که این روال در عصر ائمه بزرگوار دین ادامه داشته و تا عصر غیبت و روزگار فقاهت این روش ادامه پیدا کرده و قسمت عمده‌ای از دستاوردها و آثار فقهی و علمی دوران ما بر اساس همین الگوی قرآنی و دینی است و فقهای هر عصری به پرسشها و سؤالات مردم که در قالب استفتاء مطرح می‌شده به شکل افتاء جواب می‌فرمودند و دو کتاب«جامع الشتات» میرزای قمی و «الفتاوی» محقق نائینی نمونه‌های برجسته‌ای ازاین‌دست مسائل است.
این کتاب که حاوی بعضی از پرسشها و استفتائات فقهی مردم متدین در طول بیش از یک دهه از محضر آیت‌الله جوادی آملی(دام‌ظله) است و با اصرار و تأکید بر انتشار آن همراه بود اینک با اجازه معظم له منتشر گردیده است و امید می‌رود با عمل به احکام الهی و اطاعت از فرمان ربوبی توفیق باریابی به درگاه الهی نصیب همگان گردد.
در بخش احکام حجاب و پوشش آمده است: آیا حاکم شرع می‌تواند زنانی را که در اجتماع یا انظار عمومی موی سرشان پیداست؛ یا زنانی که لباسی به تن دارند که برجستگی‌های بدن را نشان می‌دهد؛ یا زنانی که پوشش نامناسب دارند؛ یا زنانی که آرایش‌کرده باشند؛ کیفر نماید؟ اگر پاسخ مثبت است بنا به چه ادله فقهی زنان مورد سؤال را حاکم شرع می‌تواند کیفر نماید؟
1.حکومت اسلامی برای افرادی که عمداً احکام شرعی را ترک می‌کنند حدّ یا تعزیر قرار داده است.
2.تعلیم احکام، تنبّه دادن غافل، موعظت و ارشاد سپس امربه‌معروف و نهی از منکر باید رعیت شود.
3.اجرای حدّ تعزیر نباید مزاحم با حکم شرعی مهم یا اهمّ باشد.
همچنین در بخش مسائل جدید می‌خوانیم: در قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اصل آزادی در انتخابات پذیرفته شده است؛ ولی رهبر مردم را ملزم می‌کند که در انتخابات شرکت کنند. آیا کسی که در انتخابات شرکت نمی‌کند، کار واجبی را ترک کرده است یا دستور رهبر، امر ارشادی است؟
تقویت نظام اسلامی با شرکت در انتخابات و مانند آن لازم است؛ لیکن هر فردی در انتخاب نماینده و رأی به کاندیدا آزاد است. البته رعایت مصالح نظام اسلامی و امت مسلمان لازم است.
گفتنی است، کتاب استفتائات حضرت آیت‌الله جوادی آملی با شمارگان 2000 نسخه با قیمت 8000 تومان از سوی مرکز نشر اسراء منتشر شده است./841/پ202/ق