اثر پنجاه سال پیش شهید صدر پاسخ دهنده شبهات امروزی مهدویت است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، حجت الاسلام سید قاسم رزاقی موسوی مدیر گروه تاریخ و سیره اهل بیت(علیهم السلام) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی عصر امروز در کرسی نقد کتاب «تاریخ غیبت کبری» نوشته آیت الله سید محمد صدر که در ساختمان انجمن های علمی حوزه در قم برگزار شد، به رویکرد تاریخی این کتاب پرداخت و اظهار داشت: این کتاب باب مستقلی درباره غیبت صغری است که شامل سه بخش است که هر کدام زیرفصل هایی را شامل می شود؛ دو گونه بودن غیبت کبری و صغری و ویژگی هر کدام را در مقدمه توضیح می دهد و در بخش اول به تاریخ زندگی حضرت مهدی علیه السلام اشاره می کند.

وی با بیان این که اصل پردازش به این موضوع جای تحسین دارد، به توضیح بخش اول این کتاب اشاره کرد و گفت: در این بخش به مفهوم اساس غیبت اشاره می کند که در نظر اول می گوید جسم حضرت پنهان است و حضور ماورایی و معنوی دارد و در نظر دوم بیان می کند که جسم ایشان پنهان نیست اما با عنوانی که حضرت مهدی علیه السلام دارد، ناشناخته است و نواقص این نظریه ها را بیان می کند و سپس به مسائل ازدواج و فرزندان و جایگاه آن حضرت می پردازد همچنین به دیدار آن حضرت در دوران غیبت و کیفیت و فواید و لوازم رویت را بیان می کند.

مدیر گروه تاریخ و سیره اهل بیت(علیهم السلام) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی افزود: شهید صدر در بخش دوم این کتاب، عنوان انسانیت در دوران غیبت می پردازد که در این بخش به مباحثی از جمله بررسی روایات مربوط به قواعد کلی مهدویت، وضعیت فرد و جامعه از نظر تعهد اسلامی در عصر غیبت کبری و وظیفه اصلی مؤمنان در دوران غیبت کبری اشاره می کند؛ در بخش سوم این کتاب به شرایط و نشانه های ظهور پرداخته می شود.

وی در ادامه ضمن بیان نکات مثبت این اثر تصریح کرد: طبیعی است که هر کتابی که نوشته می شود، از نقاط مثبت بیشتری نسبت به نقاط منفی برخوردار است؛ اصل پرداختن به این موضوع، اولین نقطه مثبت این کتاب است که می تواند بسیاری از شبهات را برطرف کند.

حجت الاسلام رزاقی موسوی جامعیت محتوای کتاب «تاریخ غیبت کبری» را دومین نقطه مثبت این اثر عنوان کرد که شاید این جامعیت بتواند نقاط منفی در برداشته باشد؛ این کتاب توانسته فضای عصر غیبت از جمله زندگی شخصی امام زمان سلام الله علیه را بیان کند؛ پرداختن به ابعاد ناشناخته و مبهم دوران غیبت کبری اعم از نحوه ظهور و زندگی آن حضرت، مکان زندگی آن حضرت از دیگر نقاط مثبت این کتاب است.

وی افزود: با همه فضایل و نکات مثبت این اثر، نقدهایی هم بر آن وجود دارد که باید همه ابعاد کتاب(اعم از ساختاری، روشی، منبع شناسی و محتوایی) در نقد اثر دیده شود.

مدیر گروه تاریخ و سیره اهل بیت(علیهم السلام) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی با بیان این که کتاب «تاریخ غیبت کبری» در بحث ساختاری از توازن نسبی حجم مطالب برخوردار است، ابراز داشت: بحث ساختاری این اثر در سه بخش آورده شده است؛ ساختار کلی بحث که سبب می شود مطالب و زیر فصل هایی که قرار دارد را از تناسبی نسبی برخوردار کند؛ اما شاید در این قسمت برخی از مباحث، خارج از عنوان تلقی شود؛ وقتی عنوان درباره تاریخ غیبت است، انتظار است که به موضوعات تاریخی پرداخته شود، اما در بخش هایی عنوان تاریخ را دارد ولی در محتواهایی مباحث عقلانی و غیره بیان شده است.

وی در ادامه نقد این اثر افزود: نپرداختن به مدعیان دروغین بحثی است که جا داشت در این اثر مناسب تر به آن پرداخته شود که معمولاً در بخش تاریخ غیبت کبری در بحث روش کلی حاکم به این کتاب بحث مناسبی بیان شود.

حجت الاسلام رزاقی موسوی بیان منطقی بیش از حد کتاب «تاریخ غیبت کبری» را از دیگر نقد های وارده به این اثر عنوان کرد و اظهار داشت: شهید صدر ابتدا با مقدمه چینی های مناسب، دوگانگی غیبت و زندگی خصوصی و ویژگی منتظران و نشانه های ظهور را بیان می کند، اما آنچه که به شکل جزئی در فصل ها و مطالب مشاهده می شود، ترتیب و چینش منطقی ممدوح است ایشان به حدی به بیان منطقی می پردازد که خواننده را با گنگی مطلب مواجه می کند که نتیجه خوبی را برای خواننده به دنبال ندارد.

وی اظهار داشت: محتوای اثر بیشتر اعتقادی و کلامی است، اما عنوان این کتاب بیشتر تاریخی بیان شده است و می شد با جدا کردن محتوا و اتخاذ عناوین مناسبتری بیان شود و توانسته به بیشتر مباحث در زمینه مهدویت که ذهن ها را مشغول می کند، بپردازد.

مدیر گروه تاریخ و سیره اهل بیت(علیهم السلام) پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در پایان خاطرنشان کرد: با توجه به این که کتاب «تاریخ غیبت کبری» با تفکرات 50 سال پیش نوشته شده برخی از شبهات امروز را پاسخ داده، اما مجال این بوده که به شبهات امروزی هم پاسخ دهد./822/پ202/ق