«امر روزمره در جامعه پساانقلابی» نقد و بررسی شد

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، کتاب «امر روزمره در جامعه پساانقلابی» به قلم عباس کاظمی در ششمین نشست نقد و بررسی کتاب پردیس کتاب مشهد بررسی شد.

اهداف نگارش کتاب

کاظمی در این نشست گفت: هدف اولیه‌ام از نگارش کتاب این بود که هم در فضایی بینابین جامعه و دانشگاه قابل درک و استفاده باشدT نه صرفا در جامعه یا دانشگاه؛ از سوی دیگر، نسلهای پس از دهه 60 که با رویدادها و شرایط این دهه آشنایی ندارند، با خاطرات نسل قبل گره بخورند و مطلع شوند که البته تبادل‌پذیر کردن این اطلاعات کار دشواری بود.

وی ادامه داد: ساختار کتاب هم با ساختارهای مرسوم کتابها متفاوت است؛ موضوعات متفاوت کنار هم چیده شده که نوعی پریشانی را نشان می دهد(هر چند قصه‌ی نهفته ورای اینها وحدت دارد) تا خواننده را به تأمل وادارد.

نویسنده کتاب «امر روزمره در جامعه پساانقلابی» با بیان اینکه موضوعاتی که در کتاب به آنها پرداخته نشده، مهمتر از موضوعاتی است که به آنها اشاره شده است، تصریح کرد: بسیار علاقه دارم این کتاب به تقویت تخیل جامعه‌شناختی مردم کمک کند؛ چرا که تخیل باعث شناخت می‌شود و با تحلیل شناخت حاصله می‌توان به سمت اصلاح گام برداشت.

ویژگیها  و نکات قابل توجه

در ادامه این نشست، مهدی کرمانی، نویسنده و جامعه شناس، به مزایای کتاب اشاره و اظهار کرد: این کتاب شبیه یک ماشین ایده‌پرداز عمل می کند و از آثاری است که در دوره‌های مختلف زندگی می‌توان برداشتهای جدید از آن داشت؛ چرا که حرف ثابت نمی‌زند و بسته به تمرکز، علاقه و زمانی که خواننده می گذارد، می تواند چیزهایی به مطلب اضافه کند.

وی با اشاره به اینکه در حیطه جامعه‌شناسی کمتر آثاری وجود دارد که واقعا تألیف، نتیجه مطالعه عالمانه و تأملات فردی نویسنده و عاری از پاره‌گویی و نقل و قولهای کتب آکادمیک باشد، افزود: بر این اساس می توان گفت، کتاب «امر روزمره در جامعه پساانقلابی» یک نوع آفرینش است.

کرمانی اضافه کرد: این کتاب همچنین به دوره و موضوعاتی می‌پردازد که کمتر ما فرصت ورود به آنها و نظریه‌پردازی درباره آن را داریم؛ بنابراین فتح بابی در این عرصه به شمارمی رود.

  نقد و نظر

 این جامعه شناس  در نقد کتاب ابراز کرد: در بخش جامعه پساانقلابی، بسیاری از تصاویر ارائه شده از پدیده‌ها مانند پیکان، صف، توده‌ای شدن، حاکمیت ایدئولوژی و ... منتسب به انقلاب و این‌گونه القا شده که این اتفاقها به واسطه انقلاب بوده است؛ در حالی که واقعیت دردناک این است که انقلابها معمولا تحولات ساختاری به دنبال ندارند.

وی ادامه داد: آنچه در انقلاب اتفاق می افتد معمولا گردش و جابه جایی سریع در موقعیتهاست، نه تغییر  بنیانهای نظام سیاسی اجتماعی؛ بنابراین نمی توان پیکان را به عنوان نمادی برای تلاش انقلاب جهت یکسان سازی جامعه معرفی کرد؛ چراکه اصولا موج اول و دوم یکسانسازی طبقات در ایران در زمان پهلوی اول و دوم اتفاق افتاد و با انقلاب صرفا صورت پدیده ها تغییر کرده، نه ساختار آنها.

  کرمانی خاطرنشان کرد: دهه 60 تنها به این دلیل که اولین دهه حیات اجتماعی سیاسی ایران است که به خاطر هم‌زمانی با انقلاب ارتباطی در دنیا، انبوه تصاویر از آن دوره به ثبت رسیده است، بیشتر جلوه‌گر شیوه زندگی مردم ایران است و اینگونه نیست که جامعه ایرانی پیش از انقلاب خیلی متفاوت از بعد از انقلاب بوده باشند.

وی در نقد دیگری بر کتاب «امر روزمره در جامعه پساانقلابی» افزود: این کتاب تا وقتی به پدیده ها می‌پردازد و از زبان اشیاء سخن می گوید، خیلی گویاست و پدیده‌ها را کاملا حس می کنیم، اما در نیمه دوم کتاب، نویسنده، پررنگ و واسطه میان موضوع و خواننده می شود.

کرمانی ادامه داد: از سوی دیگر، گویا تصاویر کتاب، اسیر دوگانه تهرانی شهرستانی است نه تصویر جامعه ایرانی؛ جامعه ایرانی به طور مشخص سه مصداق مسأله‌ای دارد شامل خشونت، مسائل جنسی و سوء مصرف دارو و مواد مخدر که اینها در فصول مختلف به نوعی زدوده یا حذف شده است.

در ادامه، کاظمی درباره موارد نقد کتاب گفت: نمی توان گفت تصاویر پدیده ها، تهرانی شهرستانی بوده؛ چرا که من بزرگ شده خطه شمال هستم و پدیده ها را هم در تهران هم در شهرستانها دیده ام. از طرفی، این کتاب، تنها یک روایت از انواع روایتهای ممکن از پدیده های دهه 60 است؛ لذا اصرار ندارم تفسیر من از پدیده ها همان است که گفته ام.

وی اضافه کرد: این کتاب صرفا کوششی بوده برای اینکه یاد بگیریم چگونه پدیده های روزمره را تحلیل کنیم؛ در واقع، کار جامعه شناسی همین است؛ نه اینکه نظریه ابداع کند و روشهایی که در جامعه اثر ندارد.

نویسنده کتاب «امر روزمره در جامعه پساانقلابی» در پاسخ این پرسش که «چرا برای پاسخ اینکه چرا جامعه ایرانی این‌گونه است، خواننده را به مطالب پست مدرنها ارجاع می دهید»، گفت: من به این مراحل تاریخی اعتقاد ندارم و پست مدرنیسم را یک جنبش فکری می‌دانم که زمانش گذشته است.

عناوین بخشها و ضمائم کتاب عبارت‌اند از: فرهنگ امر مادی و زندگی روزمره؛ زندگی سیاسی اشیا در ایران انقلابی؛ و جامعه‌ پساانقلابی.

در بخش نخست، موارد زیر بررسی شده است: زندگی اجتماعی اشیا؛ زندگی‌نامه‌ فرهنگی اشیا؛ نظریه‌ی اشیا؛ و به سوی مطالعات فرهنگ مادی در زندگی روزمره.

در فصل دوم نیز به این موارد پرداخته شده است: پیکان و توده‌وار شدن زندگی شهری در دهه‌ ۱۳۶۰؛ تجربه‌ صف در دهه‌ی ۱۳۶۰؛ دیوار: درباره‌ی نقاشی‌های طبیعت روی دیوارهای تهران؛ مصرف ویدئو و زندگی روزمره در دهه‌ ۱۳۶۰؛ زندگی لباس‌های جین در دهه‌ ۱۳۶۰؛ و کراوات؛ این شیطان کوچک.

همچنین در فصل سوم هم بر نکات زیر اشاره شده است: گذار از جامعه‌ انقلابی به جامعه‌ مصرفی؛ جامعه‌ی جدایی؛ خانه در جامعه‌ پساانقلابی؛ از زندگی روزمره‌ی زیرزمینی تا برج‌نشینی؛ ایدئولوژیک شدن شادی در ایران؛ خشونت در زندگی روزمره؛ اخلاق مذهبی و روحیه‌ کنکوری: کنکوری شدن زندگی روزمره؛ و فساد طبقه‌ متوسط: تأملی در صفحه‌ اینستاگرامِ بچه‌پولدارهای تهرانی.

ضمائم کتاب نیز عبارت‌اند از: ایماژ پیرزن خیابان‌نشین؛ زیباشناختی‌کردن ابژه‌های نسل انقلاب؛ و انقلاب در انقلاب: نشانه‌شناسی بیلبورد گاج در میدان انقلاب.

این گزارش حاکی است، نشر فرهنگ جاوید کتاب «امر روزمره در جامعه پساانقلابی» را امسال در ۲۴۷ صفحه و به قیمت ۲۰ هزار تومان منتشر کرده است./930/پ 202/ش