حمایت تسلیحاتی آمریکا از کردها و بروز تنش با ترکیه

به گزارش خبرگزاری رسا، استراتژي آمريكا در بحران سوريه براي بازپس گيري شهر رقه از دست داعش با چالش هاي جدي روبرو شده است و براي اجراي اين راهبرد، بين دو متحد كليدي خود يعني تركيه و نيروهاي دموكراتيك سوريه (كردها) گير افاده است. آمريكا از سال گذشته برنامه تجهيز كردها براي مقابله با داعش در شمال سوريه را آغاز كرد و اين مسئله تنش هايي را بين آنكار و واشنگتن ايجاد كرده و آمريكا را بر سر دوراهي انتخاب تاريخي قرار داده است. به رغم هشدارهاي مقامات تركيه، اما آمريكا عملا جانب كردها را گرفته و نسبت به نگراني هاي امنيتي و مرزي تركيه بي تفاوت است. اگرچه تركيه از روی کار آمدن دونالد ترامپ، رئيس جمهور آمريكا به عنوان فرصتی برای آغاز فصل جدیدي در روابط دو كشور استقبال کرده بود، اما به نظر می رسد این دو کشور همپیمان در راه رویارویی درباره استراتژی شان در سوریه گام برمی دارند.

اختلاف تركيه با آمريكا

تنش بین دو متحد اصلی آمریکا در شمال سوریه، یعنی کردها و ترکیه همچنان ادامه دارد و اين مسئله سبب می شود دست آمریکا برای پیشبرد اهداف خود در سوریه بیش از پیش بسته شود و قدرت مانور اين كشور براي عملي كردن نقشه هايش در اين كشور كاهش يابد. به رغم مخالفت هاي شديد مقامات آنكارا با قدرت گرفتن كردها در شمال سوريه، واشنگتن به تجهيز كردها اقدام مي كند و تسليحات پيشرفته اي را در اختيار اين نيروها قرار داده است تا از اين طريق برنامه هاي خود در خاك سوريه را به پيش ببرد. باتوجه به حساسيت هاي روسيه و ايران، واشنگتن نمي تواند به طور مستقيم وارد خاك سوريه شود و به همين دليل کردهای سوریه نقش پياده نظام آمريكا براي نابودي داعش را بازي مي كنند و واشنگتن براي رسيدن به موفقيت در مقابل داعش به كردها نياز مبرمي دارد و به همين خاطر در ماه هاي اخير همزمان با آموزش كردها، تسليحات گسترده اي را در اختيار آنها قرار داده است. تسليح كردها به سلاح هاي پيشرفته آمريكايي خشم مقامات آنكارا را در پي داشته است.  

واشنگتن می ‌خواهد با كمك كردها، تروريست هاي داعش را از شهر رقه خارج کرده و پيروزي بر داعش در سوريه را به نام خود ثبت كند اما در اين ميان مانع بزرگي به نام تركيه را سر راه خود دارد كه كمر به نابودي مدافعان كرد سوريه بسته است. مقامات واشنگتن در حال سبك و سنگين كردن آزادسازي رقه هستند و كردها الآن به دروازه هاي رقه رسيده اند تا با حمايت آمريكا بتوانند تروريست ها را از اين شهر بيرون كنند اما مسئله اي كه سبب كند شدن پيشروي كردها مي شود تضاد منافعي است كه بين آنكارا و واشنگتن ايجاد شده است.

باتوجه به اينكه تركيه نسبت به قدرت گرفتن كردها حساسيت بيشتري به خرج مي دهد، كمك تسليحاتي آمريكا از كردها، می تواند روابط آنكارا- واشنگتن را خدشه دار کرده و همکاری های دو طرف در سوریه و منطقه را تحت تاثیر قرار دهد. اگر اختلافات بر سر نيروهاي دموكراتيك سوريه (YPD) و يگان هاي مدافع خلق (YPG) و راهبرد دو کشور در سوریه عمیق تر شود، ترکیه می تواند دسترسی آمریکا به پایگاه هوایی اینجرلیک را به شدت محدود کند.

نكته مهم دوگانگي رفتار تركيه در برخورد با بحران سوريه است. تركيه از يك طرف مدعي مبارزه با داعش است و از سوي ديگر، سعي دارد كردها را كه نيروهاي اصلي مبارزه با داعش در شمال سوريه هستند سركوب كرده و به حاشيه براند. واشنگتن نسبت  به گروه هاي تحت حمايت تركيه در سوريه، اميد چنداني ندارد چراكه بسياري از آنها با عناصر القاعده و داعش ارتباط نزديكي دارند و آمريكايي ها مي دانند كه حمايت از اين گروه ها در شش سال گذشته نتيجه اي در پي نداشته است، اما كردها نشان داده اند كه در صورت حمايت هاي مالي و تسليحاتي مي توانند متحد خوبي براي تحقق برنامه هاي واشنگتن در سوريه باشند.

هرچند آمريكا سعي دارد با سياست كج دار و مريز، دو متحد خود را راضي نگه دارد اما باتوجه به اختلافات عميق تركيه و كردها اين مسئله مي تواند موجبات ناراحتي دو طرف را فراهم كند. آمریکا سرمایه گذاری بزرگی روی کردها کرده و حال آنکه ترکیه نیز در حملاتی که ظرف چند سال گذشته به راه انداخته؛ این گروه ها را مورد هدف قرار داده است. آمریکا كردها را به عنوان مهره خود برای پيشبرد برنامه هايش در سوریه انتخاب کرده و ترکیه را بر سر دو راهی قرار داده است.

کردهای سوریه، در یکی از مهم ترین فرازهای تاریخ سیاسی خود موفق شده اند اتحاد اولیه میان دو کشور آمریکا و ترکیه بر سر سوریه را کاملا مختل کنند؛ تا جایی که به نظر می رسد هیچ چشم انداز مطلوب مشترکی میان دو کشور مزبور متصور نباشد. تلاش ترکیه برای جلوگیری از تسليح نیروهای كرد به تسلیحات نیمه سنگین راه به جایی نخواهد برد و در صورتی که نيروهاي دموكراتيك سوريه بتوانند پیروزهای بزرگي را در مبارزه با داعش و ساير گروه هاي تروريستي به دست آورند، آمریکا از طریق آنها می تواند وارد چانه زنی در ساختار سیاسی دمشق شود تا شايد بتواند سهمي از قدرت را در آينده سوريه به دست آورد.

نگراني هاي تركيه

تركيه قدرت يابي كردها در مرزهاي جنوبي اين كشور را تهديدي براي امنيت ملي خود مي داند و از اين واهمه دارد كه با تشكيل يك دولت كرد در شمال سوريه، مناطق کردنشین در ترکیه نیز قدرت فزاینده ای کسب نمایند. ترکیه این مساله را یک تهدید جدی و قدرتمند شدن حزب كارگران كردستان «پ ک ک» می داند.

دليل ديگر نگراني تركيه موفقيت هايي است كه كردها در مقابل تكفيري ها به دست آورده اند. تركيه در شش سال گذشته با گشودن مرزهاي خود به روي تكفيري ها، دهها هزار نفر را براي مقابله با نظام سوريه به اين كشور اعزام كرد تا شايد با سرنگوني دولت دمشق «امپراطوري نوعثماني» خود در منطقه را عملي كند اما پيروزي كردها در مقابل داعش و ديگر گروه هاي تروريستي تمام نقشه هاي رجب طيب اردوغان، رئيس جمهور تركيه را براي احياي اين امپراطوري بر باد خواهد داد و اين چيزي نيست كه آنكارا در مقابل آن كوتاه بيايد. بنابراين تركيه براي توقف روند پيشروي كردها در شمال سوريه، عمليات «سپر فرات» را شروع كرد تا مانع از تحقق قدرت يابي كردها شود. ترکیه که به شدت نگران افزایش اعتبار و تقویت جایگاه کردها در ساختار سیاسی- نظامی شمال سوریه است تلاش دارد مانع هرگونه تجهیز این ائتلاف كردها شود.

سرمايه گذاري غرب روي كردها

در شرايط فعلي همان ميزان كه كردها به توان نظامي آمريكا نياز دارند، واشنگتن نيز به كردها براي رسيدن به موفقيت در سوريه نياز دارد اما تاريخ روابط بين الملل نشان داده كه سياست ها پس از جنگ تغيير مي كنند و ممكن است متحدان به دشمنان قسم خورده تبديل شوند. آمریکایی ها نشان داده اند از کردها به عنوان حربه ای برای کسب امتیاز از كشورهاي منطقه استفاده می کنند و باتوجه به غير قابل پيش بيني بودن ترامپ در عرصه سياست خارجي، احتمال اينكه واشنگتن در قبال امتياز گيري از تركيه، كردها را رها كنند وجود دارد. اما اين نكته را نبايد فراموش كرد كه در ترجيح دادن كردها به تركيه در سوريه، واشنگتن تنها نيست و كشورهاي اروپايي نيز اين مسئله را با جديت دنبال مي كنند. تنها آمريكا نيست كه كردها را مسلح مي كند بلكه كشورهاي اروپايي نيز روي موفقيت كردها حساب باز كرده اند و صدها تن از نيروهاي نظامي اروپايي براي آموزش كردها در شمال سوريه حضور دارند.  

باتوجه به سرمايه گذاري گسترده غربي ها روي كردها، در نهايت تركيه مجبور خواهد شد از مواضع اعلاني خود كوتاه بيايد، چراكه اروپايي ها از سياستي كه كردها را تنها بگذارد حمايت نمي كنند. همچنين اختلافات اروپايي ها با تركيه بر سر نقض حقوق بشر در اين كشور بالا گرفته است و به نظر نمي رسد، مقامات اروپايي بار ديگر تن به خواسته تركيه بدهند. زيرا سياست هاي آنكارا در سوريه نه تنها كمكي به نابودي تروريسم نمي كند بلكه به رشد گروه هاي تكفيري منجر مي شود و از اينرو، كشورهاي اروپايي كه خود قرباني حملات تروريستي شده اند دنباله رو سياستهاي تركيه در منطقه نخواهند بود.

ارزیابی نهایی

کردها و ترکيه با اهداف کاملا مجزا سعی در جلب حمایت واشنگتن دارند اما در صورتي كه آمريكا به حمايت هاي نظامي از نيروهاي دموكراتيك سوريه ادامه دهد، تركيه نيز نبرد با كردها را تشديد خواهد كرد. درگيري متحدان واشنگتن، دونالد ترامپ را در ميدان سوريه با چالش هاي جدي مواجه خواهد كرد و قدرت مانور آمريكا را كاهش خواهد داد. مي توان گفت، باتوجه به شرايط حاكم بر تركيه كه به گفته غربي ها غيردموكراتيك شده و به سمت ديكتاتوري پيش مي رود، آمريكا و متحدان اروپايي اش در روابط با آنكارا بازنگري خواهند كرد. چراكه غربي ها حاضر نيستند دولتي را كه با ساختارهاي غيردموكراتيك اداره مي شود در چارچوب پيمان ناتو جاي دهند و بنابراين، سرمايه گذاري اصلي غرب در مبارزه با تروريست­ها روي كردها خواهد بود. چراكه كردها در مقابله با تروريست ها مصمم هستند اما تركيه در اين مسأله جدي نيست و تنها براي جلوگيري از قدرت يابي كردها، آمادگي خود را براي مبارزه با داعش اعلام كرده است./994/ب101/ف

روح الله صالحی