سه سالگی بسیج مردمی و تبلیغات سوء علیه آن
به گزارش خبرگزاری رسا، سازمان نیروهای مردمی عراق موسوم به حشدالشعبی، وارد سومین سال تاسیس خود شد. این نیروها که اکنون به شکل قانونی جزئی از بدنه نیروهای مسلح این کشور هستند، به دنبال صدور فرمان جهاد کفایی از سوی مرجعیت عالی در نجف، سازماندهی شد. حشد الشعبی طی سه سال گذشته در عرصه میدانی و در مقابله با تروریسم داعش، دستاوردهای بزگی کسب کرده است که بسیاری قادر به انجام آن نبودند.
هسته اولیه حشد الشعبی را رزمندگان داوطلبی تشکیل می داد که اکثریت آنها از شیعیان عراق بودند. اما بعدها نیروهای عشایر سنی عراقی نیز از استان های صلاح الدین، نینوا و الانبار به این نیروها پیوستند. همچنین هزاران نیروی داوطلب عراقی از ادیان و قومیت های مختلف مانند مسیحیان و ترکمان ها و کردها نیز وارد سازمان حشد الشعبی شدند و به این ترتیب حشدالشعبی صبغه ملی یافت.
بعد از سقوط موصل به دست داعش، در حالی که نظامیان عراقی با لباس غیرنظامی شهر را ترک می کردند و یک روز بعد از فاجعه کشتار پایگاه هوایی اسپایکر در تکریت، هزاران عراقی آماده بودند تا به پیام مرجعیت این کشور لبیک بگویند و وارد نبرد علیه تروریسم شوند.
ظهور حشدالشعبی در واقع پاسخی بود به خلا ناکارآمدی ارتش و سایر نیروهای مسلح عراق که خصوصا پس از سقوط موصل دچار سرخوردگی شده و در مواردی مورد نفوذ داعش قرار گرفته بودند. طبق گزارش های رسمی حداقل یک سوم بدنه نیروهای ارتش عراق از هم پاشیده و در عرض چند روز سلاح و تجهیزات نظامی سبک و سنگین آن به دست داعش افتاده بود.
حشدالشعبی که زیر سایه مرجعیت قرار داشت، به تدریج تحت کنترل دولت عراق درآمد. با وجود این که رسانه های غربی حشد الشعبی را میلیشیا یا گروه‌های شبه نظامی وابسته به جمهوری اسلامی ایران می نامند و رسانه های عربی اصرار دارند که وصف طایفه ای را به بسیج مردمی عراق اطلاق کنند، اما هیچ کس قادر نیست نقش تعیین کننده و تلاش ها و جانفشانی های نیروهای حشد الشعبی را در باز پس گیری بخش عظیمی از خاک عراق انکار کند.
حشدالشعبی که متشکل از ٦٧ یگان می باشد در ٢٦ نوامبر ٢٠١٦ با اکثریت آرا در پارلمان عراق به صورت رسمی به بخشی از نیروهای مسلح عراقی تبدیل شد و به این ترتیب اتهاماتی که برخی کشورهای عربی و غربی در خصوص غیرقانونی بودن این نیروها مطرح می کردند خنثی شد.
در بحبوحه حملات داعش و در حالی که همه برای فرار از داعش به مناطق جنوبی عراق سرازیر می شدند، نیروهای داوطلب حشد الشعبی در حالی که برخی از آن ها هنوز آموزش کامل نظامی ندیده بودند به میدان مبارزه با داعش شتافتند. به طور طبیعی نیروهای حشدالشعبی در ابتدای امر به دلیل فقدان تجربه و عدم آگاهی از از راهبردها و تاکتیک های نظامی، کارآمدی زیادی نداشته و بلکه تلفات بالایی می دادند. اما با مرور زمان و به دنبال انتقال تجربه بسیج مردمی ایران به عراقی ها، سازماندهی و شکل عملیات های حشدالشعبی بهبود یافت و برای مقابله با داعش آماده شد.
پس از آن بود که هر گاه حشدالشعبی عزم ورود به منطقه خاصی را می کرد داعش طعم تلخ شکست را می چشید و مناطق تحت تصرف داعش، یکی پس از دیگری آزاد می شد. علاوه بر آموزش و سازماندهی، مهمترین عامل موفقیت نیروهای حشدالشعبی روحیه معنوی و انگیزه بالای اعتقادی و شهامتی بود که در نبرد از خود نشان می دادند.
این در حالی بود که حشدالشعبی طی سه سال گذشته تحت فشارهای زیادی حتی از سوی دولت عراق قرار داشت. در بسیاری از موارد با توصیه و فشار آمریکایی ها و سعودی ها، حشدالشعبی از ورد به برخی مناطق و شهرها منع می شد، به این بهانه که اگر نیروهای مردمی شیعیه وارد مناطق اهل سنت شوند، جنگ مذهبی و طایفه ای به راه خواهد افتاد.
اما طولی نکشید که دولت عراق به کارآیی و توان این نیروها پی برد و در نتیجه ممانعت از پیشروی آن ها در مناطق مختلف کاهش یافته است. حشد الشعبی نه تنها در کنار ارتش این کشور موفق شده بخش های زیادی از استان نینوا در عراق را از چنگ داعش خارج کند، بلکه توانسته است خود را به مرزهای سوریه برساند و امنیت بخش هایی از مرزهای عراق را در برابر تروریست های مستقر در خاک سوریه تامین کند.
با این حال، جنگ تبلیغاتی و عملیات روانی علیه حشدالشعبی از سوی مخالفان داخلی و خارجی پایان نیافته است. با اعلام برگزاری انتخابات پارلمانی عراق در آوریل سال ٢٠١٨، نیروها و جریانات سیاسی عراقی فعالیت های خود را برای حضور در صحنه انتخابات آغاز کرده اند.
در این میان حشدالشعبی به عنوان یک سازمان نظامی طبق قانون نمی تواند وارد انتخابات شود. بر اساس اعلام کمیساریای عالی مستقل انتخابات عراق حشدالشعبی یک نهاد نظامی ـ امنیتی است و طبق قانون احزاب نمی تواند به عنوان یک تشکل سیاسی در انتخابات شرکت کند.
اما گروه ها و احزابی که در حشدالشعبی نیرو دارند می توانند در انتخابات شرکت کنند و با توجه به این که مردم عراق به طور کلی دیدگاه مثبتی نسبت به سیاسیون و احزاب در این کشور ندارند، جریان‌های سیاسی عراقی می توانند برای بهبود وجهه خود از شهرت و محبوبیت حشدالشعبی استفاده کنند.
در حالی که فرماندهی حشدالشعبی با ورود این گروه به جریان سیاست مخالف است، اما برخی فرماندهان یگان های موجود در این گروه معتقدند که حضور برخی بخش های حشد الشعبی در انتخابات پارلمانی به معنای حضور این گروه با ویژگی های نظامی و امنیتی در انتخابات نیست، بلکه به معنای حضور بخش سیاسی گروه هایی است که در حشدالشعبی نیرو دارند.
اکثر گروه هایی که در حشدالشعبی هستند قبل از آغاز بحران عراق و تشکیل حشدالشعبی، دارای گروه سیاسی بودند. برای مثال گروه سرایای عاشورا که مرتبط به مجلس اعلی به رهبری سید عمار هستند با ائتلاف المواطن، سازمان بدر با رهبری هادی العامری در چارچوب ائتلاف دولة القانون و سرایا السلام که مرتبط به سید مقتدی صدر هستند با ائتلاف الاحرار در انتخابات ۲۰۱۰ شرکت کردند.
در مقابل، برخی احزاب و جریانات سیاسی که با حشد الشعبی مخالف هستند بر این موضوع تاکید می کنند که احزاب شرکت کننده در انتخابات نباید از نام حشد الشعبی سوء استفاده کنند، زیرا حشدالشعبی یک سازمان نظامی و در عین حال فراجناحی است.
مقتدا صدر، رهبر جریان صدر عراق از جمله مخالفان است. وی گفته است: مشارکت حشدالشعبی در انتخابات باعث می‌شود وجهه جهاد و مجاهدین خدشه دار و حکومت به نهادی نظامی یا شبه نظامی تبدیل شده و آرای مردم به صورت ناحق کسب شود. وی افزود مشارکت مجاهدی که هیچ گونه مهارت سیاسی ندارد، در امور سیاسی و حکومتی به منزله انتحار نظام سیاسی کشور است .صدر بر این باور است رسیدن مجاهد به کرسی حکومتی یعنی فراموش کردن جهاد، چرا که سرقت و فساد و باج‌گیری و مسائل دیگر را یاد می گیرد.
اما موافقان می گویند قرار نیست حزب سیاسی بنام حشدالشعبی شکل بگیرد، آن چیزی که مورد نظر است، مشارکت افراد برجسته سیاسی که قبل از ورود داعش در عرصه سیاست و پس از ورود داعش در حشدالشعبی حضور داشتند، به اضافه برخی دیگر از نخبگان سیاسی عراق است که اکنون در کنار حشدالشعبی حضور دارند و در این مدت از آن حمایت حمایت کرده اند.
در هر حال حشدالشعبی عراق یک ظرفیت ویژه و توانمند برای آینده عراق است که نه تنها در عرصه نظامی و میدانی، بلکه در سایر عرصه ها می تواند به نفع منافع ملی عراق نقش آفرینی کند. حضور افراد شایسته از حشد در انتخابات بدون این که عنوان حشدالشعبی را داشته باشند نه تنها خطرساز نیست، بلکه فرصتی است برای کارآمد کردن هر چه بیشتر حاکمیت عراق و بهره برداری از نیروهایی که با روحیه جهادی می توانند بهتر به کشور خود خدمت کنند./۹۹۴/ب۱۰۱/ف
فرزان شهیدی