با آرام شدن طوفان بیعت؛ چالشهای دشوار «محمد بن سلمان» نمایان می‌شود
به گزارش خبرگزاری رسا، روز چهارشنبه گذشته، «سلمان بن عبدالعزیز» پادشاه عربستان طی حکمی، «محمد بن نایف» ولی‌عهد خود را برکنار و پسرش را ولی‌عهد خود معرفی کرد.
«عبدالباری عطوان» سردبیر «رأی الیوم» و تحلیلگر مشهور جهان عرب در جدیدترین تحلیلش درباره این اقدام شاه سعودی، به چالشهای دشوار ولی‌عهد جدید پس از آرام شدن اوضاع مربوط به این سنت‌شکنی پدرش می‌پردازد.
عطوان در این یادداشت می‌نویسد: افراد زیادی از جمله خود من، در مراسم بیعت ولی‌عهد جدید بر روی اقدام محمد بن سلمان مبنی بر بوسیدن دستهای دشمنش یعنی محمد بن نایف پسرعمویش متمرکز شدند به ویژه که شاهزاده بن سلمان از عرف خارج شد و بر روی زمین زانو زد تا پاهای پسرعمویش را ببوسد. اما این مسأله در تاریخ عربستان، برای نخستین بار نبود که صورت می‌گرفت. مشابه این اقدام در تاریخ خاندان حاکم بر عربستان زیاد دیده شده است و مقامات سعودی پس از برکناری دشمنانشان دستهای آنها را بوسیده‌اند.
«رابرت لِیسی» نویسنده انگلیسی در کتاب معروفش درباره عربستان می‌گوید: «سعود بن عبدالعزیز» پادشاه عربستان سعودی پس از عزلش از سوی خاندان حاکم، زمانی که در دوم ماه نوامبر 1964 در فرودگاه حاضر شد تا با هواپیمای اختصاصی به همراه خانواده‌‌اش به یونان تبعید شود، شاهد صفی طولانی از مقامات، شاهزاده‌ها و علمای سعودی بود که برای بدرقه او آمده بودند. در آخر این صف، برادرش «ملک فیصل بن عبدالعزیز» و عامل اصلی برکناری ملک سعود، قرار داشت که بیش از حد معمول خم شد تا به اعتقادش به برادرش احترام گذارد و با خضوع تمام دستهای برادر را بوسید و ملک سعودی نیز به گفته «جعفر البکلی» از نویسندگان وقت روزنامه الاخبار گفت: خداوند به تو کمک کند و ملک فیصل نیز گفت: خداوند تو را عزیز و بزرگ بدارد. این آخرین دیدار و مکالمه دو برادر بود.
این سناریو روز چهارشنبه گذشته تکرار شد و به استثنای اقدام بن سلمان برای بوسیدن پای پسرعمویش، حتی مکالمه صورت گرفته میان دو طرف خیلی شبیه بود. محمد بن نایف گفت: «خداوند به تو کمک کند. من خیالم راحت است». شاهزاده بن سلمان نیز گفت: « خداوند شما را عزیز بدارد. من از توصیه‌های شما بی‌نیاز نیستم»..اما این یک تعارف است. بن سلمان وقتی که وی در قدرت بود، او را قبول نداشت اکنون که دیگر بن نایف قدرتی ندارد، آیا به او گوش خواهد داد.
عطوان در ادامه می‌نویسد: گزینه‌های محمد بن نایف زیاد نبود. وی دو راه بیشتر نداشت. یا باید این واقعیت را می‌پذیرفت و با ولی‌عهد جدید بیعت می‌کرد و در قبال این اطاعت و بیعت، میلیاردها دلار نصیبش می‌شد یا باید بد برخورد می‌کرد و این مسأله را نمی‌پذیرفت. وی مانند عموی کوچکش، مقرن بن عبدالعزیز را انتخاب و سکوت کرد.
اما با عبور محمد بن سلمان از مانع پروتکلی بزرگی که فرارویش بود و آرام شدن شرایط، چالشهای متعدد و دشواری فراروی وی قرار دارد که مهمترین آنها، تعیین جانشین برای اوست. منصبی که با ارتقای او به ولی‌عهدی اکنون خالی مانده است و باید هرچه سریعتر پر شود. اما سوالی که مطرح است این است که آیا وی یکی از برادرانش به عنوان مثال شاهزاده خالد که سفیر کنونی عربستان در واشنگتن است را به عنوان جانشین خود انتخاب خواهد کرد؟ برادری که بر اساس تعدیل‌های صورت گرفته از سوی ملک سلمان در قانون اساسی، نمی‌تواند به این پست برسد یا یکی از نزدیکان خود از فروع خاندان سلطنتی را برای این پست انتخاب خواهد کرد تا به طور موقت در این پست تا زمان رسیدنش به پادشاهی و بزرگ شدن فرزند اولش، باقی بماند.
محمد بن سلمان به مدد پست جدیدش یعنی نیابت در نخست‌وزیری، رسما امور دولت را در پرونده‌های سیاسی، امنیتی، نظامی و اقتصادی اداره خواهد کرد و این مسأله در سایه کاهش شدید قیمت نفت و هزینه‌های جنگ کنونی در یمن یا جنگ آینده در ایران یا قطر بسیار دشوار است.
نکته دیگر این است که طرفداران او در رسانه‌ها اعلام می‌کنند که ولی‌عهد عربستان می‌خواهد کشور را به یک قدرت منطقه‌ای تبدیل کند که طرح عربی مقابله با ایران و ترکیه را هدایت کند و جالب توجه است که در این میان هیچ اسمی از رژیم صهیونیستی طرح نمی‌شود. اما این رویاها صرفا با اظهارنظرهای رسانه‌ای محقق نخواهد شد حتی با امضای قراردادهای تسلیحاتی مدرن میسر نمی‌شود بلکه مستلزم یک رویکرد داخلی سیاسی و اجتماعی ریشه‌ای است.طرح‌های ترکیه و ایران بر اساس اصول دموکراتیک و همزیستی مذهبی و قومی بنا نهاده شده‌اند. در این کشورها دستگاه‌های قضایی مستقل و عادل، حداقل عدالت اجتماعی، پارلمانهای منتخب، رسانه‌های آزاد، اقتصاد قوی وجود دارد و نمی‌توان به این راحتی به آنها خلل وارد کرد.
نویسنده در ادامه به نقش زیاد دونالد ترامپ در رسیدن شاهزاده محمد بن سلمان به ولی‌عهدی در قبال دریافت میلیاردها دلار اشاره می‌کند و می‌گوید: ما شاهزاده بن سلمان را رها می‌کنیم تا مدتی به پست جدیدش بنازد و دلخوش باشد و با بیعت افراد خاندان سلطنتی و مقامات دینی و دولتی خوشحال باشد و منتظر می‌مانیم تا ببینیم که تصمیم بعدی او چیست. در چنین شرایطی هیچ چیز بعید نیست. به ویژه احتمال آغاز جنگی جدید در منطقه نیز وجود دارد./۸۴۷/ب۱۰۲/ف
منبع: فارس