گزارشی از فراهم آوردن شرایط یک دیکتاتوری تمام عیار در عربستان

به گزارش خبرگزاری رسا، اعلام تدریجی دستورات پادشاهی ملک سلمان بن عبدالعزیز پادشاه 80 ساله عربستان تکه‌های پازل بازی آینده قدرت در این کشور روشن می‌شود و می‌توان نمایی از دوران جدید سعودی را تصور کرد. در ادامه با بررسی اتفاقات ماه‌های اخیر به مسیر طی شده برای نهادینه کردن قدرت محمد بن سلمان ولیعهد کنونی و حذف تدریجی رقبا پرداخته خواهد شد:

۱. در 22 ماه رمضان امسال (17 ژوئن 2017) و پیش از برکناری محمد بن نایف از وزارت کشور و ولیعهدی، ملک سلمان با صدور دستوری «شورای تحقیق و دادستانی کل» این کشور را از زیر نظر وزارت کشور خارج و با تغییر نام به «دادستانی کل» مستقیماً تحت نظر شخص پادشاه قرار داد. در آن دوران این تصمیم به بهانه اعطای استقلال به دستگاه قضایی و تفکیک قوه مجریه از قوه قضائیه انجام شد، اما روشن بود که گامی در راستای تضعیف قدرت ولیعهد وقت است که چند روز بعد علنی‌تر شد.

۲. عمده‌ترین تحولات در پادشاهی سعودی در روز 26 رمضان (21 ژوئن 2017) اتفاق افتاد که سلسله دستورات پادشاه مبنی بر برکناری محمد بن نایف از همه سمت‌هایش و انتخاب محمد بن سلمان به عنوان ولیعهد، اعمال تغییراتی در نظام‌نامه حکومتی عربستان و همچنین عزل و نصب‌های گسترده در لایه‌های پایین‌تر صادر شد. نگاهی به دستورات ملک سلمان در این روز و بخشی از دستورات روز 22 رمضان مشخص می‌کند که نقشه دقیقی برای مهندسی قدرت آینده عربستان طراحی شده است. در این دستورات به روشنی همه شاهزاده‌های نسل دوم (نوه‌های ملک عبدالعزیز) - که رقبای محمد بن سلمان برای پادشاهی محسوب‌ می‌شوند- از همه لایه‌های قدرت کنار گذاشته شده‌اند تا پادشاهی بن سلمان و امنیت و ثبات عربستان در دوران او تضمین شود. بدین ترتیب اگر چه برخی از نتیجه‌های ملک عبدالعزیز(نسل سوم) از جمله برادرزاده محمد بن نایف یعنی «عبدالعزیز بن سعود بن نایف بن عبدالعزیز»، در سمت‌های حکومتی منصوب شدند، در بسیاری از سمت‌های حکومتی افرادی خارج از خاندان حاکم روی کار آمده‌اند تا تبعیت آن‌ها از پادشاه آینده قطعی باشد. بنابراین عمده‌ترین مسأله جانشینی در عربستان سعودی یعنی «تغییر نسل پادشاه» با کنار گذاشته شدن همه شاهزاده‌های نسل اول و دوم مسیر روشنی به خود گرفت؛ محمد بن سلمان تنها نوه پادشاه مؤسس خواهد بود که می‌تواند به قدرت برسد و این شاهزاده جوان فرصت کافی را برای تبدیل مملکت عربستان سعودی به «مملکت عربستان سلمانی» خواهد داشت. هرچند براساس تغییرات جدید در نظام‌نامه حکومتی عربستان، در صورت پادشاهی محمد بن سلمان، او حق ندارد برادر یا پسرش را ولیعهد خودش اعلام کند اما تجربه تاریخی عربستان نشان داده که پادشاه قدرت کافی برای هرگونه تغییر مطلوب حتی در نظام‌نامه حکومتی را هم دارد و بن سلمان نیز سال‌ها برای این کار زمان خواهد داشت.

۳. در آخرین دستورات ملک سلمان، روز گذشته همه نهادهای امنیتی و اطلاعاتی سعودی را تحت مدیریت یک فرماندهی جدید با عنوان «ریاست امنیت کشور» قرار داد و قدرت و نظارت وزارت کشور بر امور امنیتی را لغو کرد تا این فرماندهی جدید نیز مستقیماً زیر نظر شخص پادشاه فعالیت داشته باشد. بدین ترتیب وزارت کشور جدید عربستان هم از لحاظ اینکه یک شاهزاده جوان با نفوذ پایین در رأس آن قرار داده و هم از لحاظ ساختاری و حیطه وظایف تضعیف شده است.

شکی نیست که اکنون دیگر کناره‌گیری ملک سلمان از قدرت و انتصاب پسرش به عنوان پادشاه جدید، تنها مسأله وقت اعلام آن است و هیچ مانعی در این مسیر وجود ندارد. دستورات 2 ماه گذشته پادشاه به خوبی شرایط را برای محمد بن سلمان فراهم کرده تا با قدرتی مطلق و بی‌رقیب به پادشاهی برسد و همه ارکان امنیتی، نظامی، قضایی، اقتصادی و سیاسی کشور را در اختیار داشته باشد.

پادشاهی جدید یک پادشاهی مطلقه و متمرکز خواهد بود که همه عرصه‌های حیاتی را در کنترل دارد. محمد بن سلمان که تاکنون مدعی تشکیل یک حکومت مدرن و متجدد بوده است در عمل در حال تشکیل یک پادشاهی مطلقه در قرن 21 است./۸۴۷/ب۱۰۲/ف

داریوش درویشی