بررسی واژه کتاب در برخی اشعار صائب تبریزی
به گزارش سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، از این پس سعی می شود که مطالبی درباره کتاب و کتاب خوانی با توجه به اشعار و متون نثر فارسی به صورت یادداشت کوتاه و بلند در این بخش منتشر شود. در این نوشتار با توجه به برخی اشعار جناب صائب تبریزي، و برخی احادیث به این موضوع پرداخته ایم.
نکته نخست: توجه به کتاب و کتابخوانی مسئله بسیار مهمی است که در احادیث فراوانی از اهل بیت (ع) به آن پرداخته شده است. البته مقدمه ایجاد کتاب، نویسندگی است و به همین دلیل از امام صادق علیه السلام نقل شده است که به مفضل فرمودند: «ای مفضل در نعمتهایی که خداوند به انسان ارزانی داشته است بیندیش ... از جمله این نعمتها نویسندگی است که اخبار گذشتگان را به بازماندگان و از بازماندگان به آیندگان می رساند. به سبب آن است که دانشها و آداب و جز آنها در کتابها جاویدان می ماند».) بحار الانوار، ج60، ص257)
نکته دوم: انس با کتاب نیز آرامش در پی دارد که با دیگر آرامش ها مقایسه پذیر نیست و امام علی علیه السلام نیز در همین باره فرموده است: «هرکس که با کتابها آرامش یابد، راحتی و آسایش از او سلب نمی شود». (غررالحکم، ص233)
البته از نظر بیداردلان و هوشیاران در این دنیا هر جزئی از آن، خود، کتابی برای مطالعه است و آنها فقط در پی کتاب های نگارشی نیستند تا به مقصود خود دست یابند. چنانکه جناب صائب تبریزی نیز در این باره چنین سروده است:
در چشم گران‌خواب، کتاب است کم از خشت در دیده بیداردلان خشت، کتاب است
نکته سوم: سخن شناسان هم در هر جزء کوچک کتاب های مکتوب و کتاب تدوین نکته های بسیاری دیده اند و مسائل فراوانی آموخته اند؛ چراکه باز هم از نظر صائب تبریزی:
در هیچ نقطه نیست که که صد نکته درج نیست چون خامه سرسری مگذر از کتاب شب
و:
ز نقطه حرف‌شناسان کتاب‌دان شده اند به چشم کم منگر نقطه سویدا را
نکته چهارم: حفظ کتاب های گردآوری شده است که میراث خوبی برای آیندگان خواهد بود. امام صادق علیه السلام نیز فرموده اند: «کتابهای خویش را حفظ کنید؛ زیرا به زودی به آنها نیازمند خواهید شد.(بحارالانوار، ج2، ص152)
همچنین ایشان در حدیث دیگری فرموده اند: «روزگار پر از فتنه ای بر مردم خواهد آمد که جز به کتاب‌هایشان انس و آرامش نگیرند» . (کافی ج1، ص52)
نکته پایانی: توجه به کتاب وجود از خواندن بسیاری کتاب ها مهم تر است اما متأسفانه توجه به علائق گوناگون دنیایی انسان را از این موضوع مهم غافل می سازد. جناب صائب تبریزی نیز در این باره چنین سروده است:
چشم تو را غبار علائق گرفته است ورنه رموز هر دو جهان در کتاب توست.
در نوشتار بعدی واژه کتاب و مفاهیم بیان شده درباره آن را در یکی دیگر از آثار بزرگان ادب ایران اسلامی پی خواهیم گرفت./ 925/ت ۳۰۱/ش
در این نوشتار از منابع زیر بهره برده شده است:
1 - نرم افزار درج 4
2- http://matalbfarhangi.blogsky.com
3- http://www.doostekaghazi.blogfa.com.
نویسنده: ابوالقاسم عاشوری