گزارشی از وقایع سوریه از ابتدا تاکنون/روابط حسنه ایران و روسیه در حل بحران سوریه

به گزارش خبرگزاری رسا، «بولات فاکتولین» کارشناس سیاسی روس در یادداشتی به تحولات سوریه از آغاز جنگ تاکنون پرداخت.

در این یادداشت آمده است: سوریه از قدیم الایام در زمینه حمل و نقل دارای اهمیت خاصی بوده همانطور که اکنون هم نقشی استراتژیک در منطقه دارا می‌باشد.

کشور سوریه شبه جزیره عربستان را از دریای مدیترانه جدا می‌کند و از طریق این کشور، ترکیه می‌تواند به کشورهای خلیج فارس دسترسی پیدا کند.

ضمن اینکه ایران نیز می‌تواند از طریق سوریه و عراق به دریای مدیترانه دسترسی داشته باشد.

دولت قانونی «بشار اسد» هیچگاه اتحاد و همبستگی خودش را با ایران و روسیه انکار نکرده و نمی‌کند.

همکاری‌های ایران و روسیه با سوریه به منزله استخوانی در گلوی عربستان، قطر، رهبران سیاسی اتحادیه اروپا و آمریکا است و در این راستا ایده‌ای رشد کرد مبنی بر اینکه باید رهبری سوریه تغییر کند و قدرت به یک دست نشانده واگذار شود.

در چنین مواردی معمولا از نقاط ضعف قربانی استفاده می‌شود و بدیهی است که پاشنه آشیل جمهوری عربی سوریه تقسیم کشور و نخبگان سیاسی است.

البته همه ساکنین سوریه موافق با سیاست بشار اسد نیستند و برخی از گروه‌های اجتماعی و مذهبی کشور به دنبال قدرتی خاص حرکت کردند اما از بدست آوردن آن محروم شدند.

با این حال برخی از کشورهای تحت الحمایه آمریکا در منطقه مثل عربستان و قطر، هستند که سوریه، علوی‌ها، سنی، شیعه و مسیحیان ازبین برود و از مخالفین به شدت حمایت می‌کنند.

در سال 2011 درگیری‌های مسلحانه در سوریه آغاز شد.

جریانی که در طی آن بخشی از کشور از سوی نیروهای ضد دولتی اشغال شد.

در سال 2014 اسلام گرایان رادیکال، گروه داعش را تأسیس کردند و پایتخت خود را در شهر «رقه»  سوریه قرار دادند.

در نتیجه درگیری‌های مداوم و طولانی مدت هر کسی نقطه نظر خود را در رابطه با آینده سوریه بیان می‌کرد، حفظ موقعیت به نفع روسیه و ایران بود زیرا آنها نمی‌خواستند کنترل خود را در سوریه از دست بدهند و کریدوری را برای کشورهای خلیج فارس باز کنند.

به دست آوردن کنترل مستلزم ساخت خط لوله انتقال نفت و گاز در قلمرو سوریه به طرف اروپا بود که این موضوع می‌توانست منجر به ایجاد رقبای خطرناکی برای روسیه در بازار انرژی شود.

مشکل درگیری‌های سوریه  به جایی رسید که در دنیا هیچ عقیده هماهنگی برای حل و فصل مشکل درگیری‌های سوریه وجود نداشته باشد.

رسانه‌ها از این وضعیت ارزیابی‌های متفاوتی دارند زیرا به منابع مالی متفاوتی وابسته هستند.

رسانه‌های عربی، آمریکایی و اروپایی موافق تغییر رژیم بشار اسد آن هم با زور اسلحه هستند ولی رسانه‌های ایران و روسیه، راه حل تدریجی را برای پایان دادن به درگیری‌ها با استفاده از ساز و کارها و مکانیسم قانونی و مشروع می‌دانند.

«الینار گولیوا» کارمند خبرگزاری «تاس» در مقاله خود مخالفین سوریه را به 2 دسته داخلی و خارجی تقسیم کرده است.

مخالفین داخلی سوریه تمایل دارند که با دولت سوریه وارد مذاکره و گفت‌وگو شوند ولی مخالفین خارجی این کشور اصرار دارند که رژیم کنونی سرنگون شود.

این گروه دارای زیر شاخه نظامی ارتش آزاد هستند.

اما در میان گروه‌های مخالف رژیم بشار اسد موضع گروه اتحاد مخالفین کرد دارای اهمیت ویژه‌ای است.

هدف اصلی این گروه دستیابی به گسترش حقوق سیاسی و فرهنگی کردها در سوریه است.

گولیوا در رابطه با گروه مخالفین داخلی سوریه  از جبهه خلق سوریه نام برده که در سال 2011 تأسیس شده و هدف آن تغییر آزادی است.

این گروه به عنوان اتحادیه احزاب و سازمان‌های داخلی اپوزیسیون سوریه است.

رییس این بنیاد و جبهه «قادر جمیل» مخالف سرشناس و مشهور سوریه است که در سال 1980 فعال حزب کمونیست بوده است.

این جبهه مخالف هر گونه دخالت خارجی است و با کسانی که سعی دارند از خارج در وضعیت داخلی سوریه نفوذ کنند به شدت مقابله می‌کند.

هدف این سازمان ایجاد اصلاحات دموکراتیک در کشور است.

در ماه می 2012 در آستانه انتخابات پارلمانی ائتلاف نیروها برای تغییرات صلح آمیز به ریاست قادر جمیل تشکیل شد.

در این انتخابات نیروهای ائتلاف 5 کرسی را در پارلمان به دست آوردند.

رهبری جبهه خلق بارها به «مسکو» سفر کرد و با «سرگئی لاورف» وزیر خارجه روسیه دیدار و گفت‌وگو کرد.

قادر جمیل برای اصلاحات و تغییرات در 29-26 ژانویه سال 2015 در نشست های بین روسیه و سوریه در مسکو شرکت کرد.

وی هم چنین در دومین کنفرانس بین المللی در حل و فصل بحران سوریه در ژنو 2 در ژانویه و فوریه سال 2014 هم شرکت کرد.

ولی به نظر قادر جمیل جریان این مذاکرات به بن بست رسید آنهم به دلیل اینکه صدای مخالفین داخلی سوریه را هیچکس نشنید.

کمیته هماهنگی‌های ملی(تغییرات دموکراتیک)

رییس این انجمن «حسن عبدالعظیم» سیاستمدار با تجربه و شناخته شده سوریه است.

این نهاد در ژوئن سال 2011 تأسیس شد و شامل 13 حزب می‌باشد که عمدتا چپ گرا هستند.

سازمان جوانان و 3 حزب از کردها نیز عضو این نهاد هستند.

نماینده این انجمن در نوامبر سال 2012 و مارس سال 2013 به مسکو سفر کرد.

در روزهای آغازین این نهاد آنان با مذاکره با بشار اسد در شرایط آتش بس و خروج نیروهای دولتی از منطقه درگیری و آزادی زندانیان سیاسی نظر موافق داشتند.

رهبری این نهاد مخالف دخالت خارجی‌ها و پرواز هواپیماهای بدون سرنشین در برخی از مناطق کشور هستند.

با تصمیم حسن عبدالعظیم آنان در کنفرانس ژنو در بهار سال 2014 شرکت نکردند و با ائتلاف اپوزیسیون و نیروهای انقلابی خودداری کرد و بر نظر خود  مبنی بر تأثیر ائتلاف اپوزیسیون و نیروهای انقلابی عربستان سعودی پافشاری کرد.

29-26 ژانویه سال 2015 نماینده کمیته هماهنگی‌های ملی در مسکو جلسه‌ای داشتند.

به گفته الینار گولیوا مخالفین خارجی  سوریه عبارتند از: شورای ملی سوریه، که اولین سازمان بزرگ مخالفین خارجی است این شورا در دوم اکتبر سال 2016 در «استانبول» از سوی مهاجرین سیاسی تشکیل شد که «اخوان المسلمین» در آن حضور داشتند.

اهداف این گروه ایجاد جمهوری پارلمانی در سوریه و اجرای اصلاحات دموکراتیک است.

ابتدا این گروه مخالف استفاده از روش زور برای مقابله با رژیم بشار اسد بود ولی بعد با گروه ارتش آزاد سوریه همکاری کرد که منجر به مبارزه مسلحانه شد.

بودجه مالی و اقتصادی این گروه از سوی پادشاهان عرب حوزه خلیج فارس تأمین می‌شود که مهمترین آنها قطر و عربستان هستند.

در مارس و آوریل 2012 اتحادیه اروپا و گروه «دوستان سوریه» شورای ملی سوریه را نهادی قانونی اعلام کردند.

در نوامبر 2012 «جورج صبرا» یکی از سرشناسترین مخالفین به عنوان رییس حزب برگزیده شد که در حزب کمونیست سوریه بود و در نوامبر 2011 و جولای 2012 با سرگئی لاوروف در مسکو دیدار کرد.

گروه ائتلاف ملی مخالفین و نیروهای انقلابی

گروه ائتلاف ملی مخالفین و نیروهای انقلابی در 11 نوامبر سال 2012 در «دوحه» پایتخت قطر در قالب وحدت انجمن وحدت مخالفین سوریه تشکیل شد.

این انجمن متشکل از اپوزیسیون ملی مخالفین و نیروهای انقلابی بودند که شورای ملی سوریه نیز به آنها اضافه شد.

«جورج صبرا» اعلام کرد که شورای ملی سوریه باید استقلال خود را حفظ کند و در راستای اهداف دیگر گروه‌ها قرار نگیرد زیرا این شورا نسبت به دیگر گروه‌ها قدیمی‌تر است و دارای ریشه‌های سیاسی و منطقه‌ای است.

هدف اصلی گروه ائتلاف تشکیل دولتی انتقالی به عنوان جایگزین رییس جمهور است.

اولین رییس این گروه «شیخ احمد موازالخطیب» بود که در مارس 2013 استعفا کرد و 6 جولای 2013 گروه «احمد الجربا» را انتخاب کرد.

5 روز بعد از استعفای الخطیب گروه دولت به اصطلاح انتقالی را تشکیل داد و نخست وزیری را به «غسان هیتا» تبعه آمریکا داد که گروه اخوان المسلمین از کاندیداتوری وی حمایت کرده و بر شورای ملی سوریه و «مصطفی صباغ» دبیر کل گروه ائتلاف برتری و تسلط داشت.

مصطفی صباغ یک تاجر بود که ارتباط تنگاتنگی با قطر داشت و پس از انتخاب «احمد الجربا»، «هیتا» از پست نخست وزیر استعفا کرد.

استناد و دلیل استعفای وی هم این بود که گفته بود قادر به تشکیل دولتی نیست که بتواند مناطق آزاد شده را اداره کند.

14 سپتامبر 2013 در نشست گروه ائتلاف و نیروهای انقلابی در استانبول هیتا جایگزین «احمد توم» شد که یک اسلام گرای میانه رو و رییس «اعلامیه دمشق» بود.

فعالان گروه ائتلاف از احزاب سیاسی و گروه‌های حقوق بشر بودند که در سال 2005 تشکیل شده بودند.

توم در اولین سخنان خود اظهار داشت که تمایل دارد نظم و ثبات را  برقرار کند، نیروهای شورشی را آرام کند، از اموال مردم محافظت کند، احیای اقتصادی انجام دهد و در منابع ملی سرمایه گذاری کند.

در فوریه 2014  هیأتی از نیروی ائتلاف به ریاست احمد الجربا که در آن وقت پست رییس گروه ائتلاف را داشت، برای اولین بار وارد «مسکو» شدند و با سرگئی لاورف وزیر خارجه روسیه دیدار و گفت‌وگو کردند.

تا به امروز 10 نفر از 19 عضو کمیته سیاسی از نمایندگان شورای ملی سوریه هستند.

5 ژانویه 2015 در نشست گروه ائتلاف در استانبول رییس جدید نامزد مستقلی به نام «خالد الخواجه» انتخاب شد.

در دسامبر 2012 شورای ملی سوریه و گروه ائتلاف را حدود 100 کشور به عنوان تنها نماینده قانونی به رسمیت شناختند.

27-26 مارس 2013 در نشست دوحه گروه  ائتلاف رسما در لیگ کشورهای عربی قرار گرفت و در 27 مارس گروه ائتلاف سوریه در قطر گشایش یافت و اولین نمایندگی سیاسی خود را باز کرد.

این گروه را ایران و روسیه به رسمیت نشناختند.

شورای ملی کردستان

این شورا متشکل از 16 حزب کرد سوری است و در 26 اکتبر سال 2011 با حمایت «مسعود بارزانی» رییس جمهور کردستان عراق تشکیل شد.

شورای ملی کردستان خواهان استقلال کردها در سوریه هستند.

پاییز سال 2013  شورای ملی کردستان  به ریاست «عبدالحکیم بشار» به گروه ائتلاف پیوست.

این شورا خواهان سرنگونی بشار اسد بدون دخالت خارجی‌ها و ایجاد رژیم دموکراتیک است تا قادر به حل و فصل مشکلات کردها باشد.

به همین منظور نمایندگان این گروه آماده هرگونه گفت‌وگو با رژیم کنونی در صورت تضمین خواسته‌های آنان (تضمین حقوقی کردها و به رسمیت شناختن زبان کردی) هستند.

اتحادیه دموکراتیک کردها

این اتحادیه در سال 2003 تأسیس شد و وابسته به حزب کارگران کردستان ترکیه می‌باشد.

حزب دموکراتیک کردستان معتقد است که باید حقوق کردها در قانون اساسی به رسمیت شناخته شود و به آنان استقلال کامل داده شود و محدودیت کردها را در اداره خود رد می‌کند.

در این راستا اتحادیه دموکراتیک کردها به شدت با دخالت خارجی‌ها مخالف است و رؤسای این نهاد انجام گفت‌وگو با بشار اسد را رد نمی‌کند.

رییس این گروه «صالح مسلم» است و در مسکو با «میخائیل باغدانوف» معاون وزیر خارجه روسیه در دسامبر 2013 و آوریل 2014 و اوت 2015 دیدار و گفت‌وگو کرده است.

11 جولای 2012 نمایندگان شورای ملی کردستان و اتحاد دموکراتیک کردها به شورای عالی کردها پیوستند.

شورای عالی کردها با هدف از بین بردن اختلافات و تناقض‌های درون کردی تشکیل شد به این امید که این ساختار به عنوان یک دولت موقت در شمال سوریه عمل کند.

کردها موفق نشدند که یک نماینده به کنفرانس ژنو 2 بفرستند.

کردها دارای ارتش مخصوص به خود هستند و تشکلات دفاعی خود را دارند.

در سپتامبر 2014 اعضای آنان حدود 50 هزار نفر بودند که در شمال سوریه با داعش در حال مبارزه هستند و اسلحه را از کشورهای غربی تهیه می‌کنند.

ولی همانطور که می‌بینید طیف نیروهای مخالف در سوریه بسیار گسترده است و هیچ یک از بازیکنان خارجی حمایت خود را متوقف نمی‌کنند.

به همین دلیل گفت‌وگو و مذاکره برای ایجاد صلح به بن بست رسیده است و حرکت لاک پشتی دارد.

تمایل مخالفین  و خارجی‌ها برای تسلط بر فضای مذاکرات تحت هر شرایطی و با هر هزینه‌ای منجر به این شد که پروژه ژنو روند بسیار طولانی پیدا کند و ناامیدانه نتایج معکوس و منفی را ارائه می‌دهد.

روسیه و ایران «آستانه» پایتخت قزاقستان را به عنوان میدانی برای مذاکره پیشنهاد دادند و این شهر جزء اصلی حل و فصل بحران سوریه قرار گرفت.

آستانه اجازه داد تا نیروهای مخالف گفت‌وگوی مستقیمی داشته باشند و در واقع پروژه ژنو را تثبیت کرد.

حالا نقش کلیدی آستانه مورد سؤال است: با چه کسی باید مذاکره شود؟

بسیاری از نیروهای مخالف سوریه مایل نیستند که روسیه به عنوان شریک و همکار در جریان حل و فصل مشکل سوریه باشد زیرا تمرکز کامل آنها بر ساختارهای غربی و عربی است.

علیرغم عدم حضور بخشی از نیروهای مخالف سوریه در نشست آستانه، نتایج دور اول و دوم مذاکرات در پایتخت قزاقستان در 16-15 فوریه سال جاری توافق نهایی‌ گروه نظارت را مبنی بر ایجاد آتش بس در سوریه با مشارکت ایران، روسیه و ترکیه اعلام کرد.

«بشار جعفری» نماینده دولت سوریه در مصاحبه با «ریا نووستی» تأکید کرد: در مذاکرات دور سوم نیز حضور خواهد داشت دور بعدی مذاکرات در جولای سال جاری در رابطه با مناطق مرزی برای کاهش تنش از سوی وزارت خارجه قزاقستان برگزار می‌شود.

برای یافتن طرف دوم مذاکرات نتیجه منجر به ایجاد جبهه خلق سوریه شد.

«الکساندر منشیکوف» در این‌باره گفت: مهمترین رویداد در پایتخت قزاقستان چرخه جدید مذاکرات بود که منجر به ایجاد جبهه ملی سوریه شد.

هدف این ارگان ایجاد صلح در کشور بر اساس گفت‌وگو بین گروه‌های مختلف قومیتی، سیاسی و مذهبی است.

در واقع جبهه خلق ملی زمینه ایجاد اتحاد را بین نیروهای مخالف فراهم می‌کند که حاضر به زمین گذاشتن سلاح نبوده و در خارج از جبهه بودند.

جبهه خلق سوریه دارای 3 سطح است:

سطح اول؛ فقیرترین: شامل مناطق مختلف جغرافیایی ، قبیله‌ای گروه‌های نخبه و سایر بازیگران است.

سطح دوم؛ شورای هماهنگی: در ایجاد زمینه مشترک فعالیت دارد.

سطح سوم؛ بالاترین: مشاوره تحت رهبری جبهه خلق سوریه که قادر به گرفتن تصمیمات کلیدی است.

در جبهه خلق سوریه واحد مستقل «جیش الاسلام»، ارتش آزاد سوریه، مخالفین مجلس، نمایندگان حکومتی ، سوسیال دموکرات، حزب جوانان سوریه، نمایندگان جوامع مسیحی و مسلمان و جوامع مختلف حضور دارند.

علاوه بر این جبهه خلق سوریه از سوی بسیاری از رهبران قبایل از جمله مردم بدوی حمایت می‌شود.

در حال حاضر 60 درصد از قبیله «قابیلا باقار» و 43 درصد «اوگایدا» و بسیاری از قبایل دیگر با این نهاد پیوستند ضمن اینکه بشار اسد هم اتصال خود را به این گروه نشان داده است.

برای نتیجه‌گیری بهتر باید منتظر نتایج مذاکرات همه گروه‌ها بود زیرا پیش بینی می‌شود که رسانه‌های غربی و عربی در ایجاد این گروه سکوت اختیار کنند ولی این امکان وجود دارد که ایرانیان محتاطانه منتظر نتایج باشند و در ارزیابی جبهه خلق عجله نکنند.

در حال حاضر هیچ واکنش قابل توجهی از جبهه خلق سوریه در رسانه‌‌ها و شبکه‌های مجازی به زبان انگلیسی، عربی و فارسی مشاهده نشده است./۸۴۷/ب۱۰۱/ف

منبع: فارس