نگاهی به کتاب "خبرگزاریهای ایران" اثر "مقدسی"
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، رضا مقدسی، روزنامه نگار تراز انقلاب، پس از ماه‌ها تحمل بیماری به دیار حق شتافت، از این رو نگاهی کوتاهی به آخرین اثر وی خواهیم داشت.
دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها، کتاب «خبرگزاریهای ایران؛ به ضمیمه محیط‌شناسی راهبردی سایت‌های خبری ایران» را به قلم رضا مقدسی و فرشاد مهدی‌پور منتشر کرد.
در معرفی پشت جلد این کتاب چنین می‌خوانیم:
خبرگزاریهای ایران، نوظهور و به روزند تا آنجا که تحلیل روندهای آنها به سبب دگردیسی‌های گستردهای که در کمتر از دو دهه که میان آنها رخ داده، به دشواری ممکن است و اثر حاضر مقدمه‌ای بر توصیف چنین پدیده ای است؛ با رویکردی تحلیلی و سیاستگذارانه.
مخاطبان این کتاب، علاوه بر علاقه‌مندان تحولات ارتباطات در ایران، دانشجویان رشته‌های هم‌سویند و که چه بسا با وجود پربسامدبودن عنوان خبرگزاریها و اثرپذیری آنها در حوزه عمومی، اطلاعات روشنی از سوابق، عملکرد و مختصات حرفه‌ای خبرگزاریهای ایران ندارند و این اثر در نوع خود اولین پژوهش مستقلی است که بدین و در این سطح انجام می‌شود.
نویسندگان بعد از مقدمه به بررسی عنوان‌های: چارچوبي‌های مفهومی و روش تحقیق، پیشینه تحقیق، تعاریف تاریخچه، ابعاد ساختاری خبرگزاریها در ایران، ابعاد محتوایی و سیاست‌ها و راهبردها پرداخته است و همچنین آنها در بخش ضمیمه بعد از مقدمه عنوان‌های مسأله، چارچوب مفهومی، محیط‌شناسی و نتیجه‌گیری را بررسی کرده است.
نویسنده درباره پیشینه خبرگزاریها در ایران نیز چنین آورده است:
اولین شبه خبرگزاری (البته نه به معنای امروزین آن)، در نیمه اول قرن چهارم هجری و دوره سامانیان تأسیس شده و به فردی به نام ابن شباس با همکاری پدرش شبکه‌ای از کبوتران نامه بر را ترتیب کرده بود و هر خبری که از این طرق بدیشان می‌رسید را به عنوان اخبار غیبی و پیش‌گویی به مردم عرضه می‌کند.
هرچند کار او عملی شیادانه بوده اما جوهره اولیه از کار خبری را می‌توان در آن پی‌گرفت. جعفر شهری نیز در کتاب خاطرات خود از خبرگزارزی‌هایی یاد می‌کند که در واقع سازمانی خبری نبوده بلکه چارچی‌هایی به شمار می‌رفتند که «به جای روزنامه و آگهی و اعلان و مانند آن به کار می‌رفتند و اخبار مهم را به مردم کوچه و بازار می‌رساندند و حقوق از دولت می‌گرفتند و جارچی‌باشی رییس آنها بود...»
خبرگزاریهای ایران در روند پیدایش خود، اکنون به جایی رسیده‌اند که می‌توان درباره سرانجام آنها پیش‌بینی‌هایی کرد، از این رو نگارندگان در این باره چنین آورده‌اند:
یعنی تا دیروز(یک دهه قبل)، از این حیث تکثری در فضای رسانه‌ای کشور وجود نداشت تا آینده‌ای برای آن متصور شد و اما امروزه ده‌ها خبرگزاری و شبه خبرگزاری مشغول انجام فعالیتهای خبری‌اند که حتما در آینده‌ای نه چندان دور، مشغول انجام فعالیتهای خبری‌اند که حتما در آینده ای نه چندان دور، می‌بایست شاهد تغییراتی در فضای آنها بود.
مسائل خبرگزای‌ها را می‌توان در سه حیث درون، برون یا میان‌سازمانی تحلیل و تفسیر و مشکلات گروه آخر بین در بخش اول و سوم تقسیم کرد، رنگ باختن تأمین مالی خبرگزاریها یا به عبارتی دیگر خارج شدن انحصار رسانه مادربودن از دستان آنها، محوری ترین چالش است که خبرگزاریهای موجود با آن دست به گریبان‌اند.
در این بحث می‌بایست از دو کلیدواژه مهم یاد کرد که هر یک از آنها به تنهایی چشم‌انداز آتی کار خبرگزاریها را تعیین خواهد کرد: تعیین نوع کالای خبر و مبحث ادغام‌ها و هرکدام از این دو کلید واژه محوری که شاید در سطوحی با یکدیگر هم در تعامل باشند، به کلیه مسائل خبرگزاریها اعم از مسائل حقوقی؛ صنفی، حرفه ای و فنی هویت داده و آنها را باز تعریف خواهند کرد.
اگر خبر کالایی فرهنگی است، اما کالای فرهنگی دقیقا در کدام یک از اقسام کالاها جای می‌گیرد. اگر خبر به عنوان کالای فرهنگی در ردیف کالاهای عمومی، خصوصی، باشگاهی یا مشترک قرار گیرد، تعابیر متفاوت بر آن بار خواهد شد.
درباره نویسنده رضا مقدسی
براساس گزارش خبرگزاری رسا، رضا مقدسی در طول سال‌های فعالیت فرهنگی و رسانه‌ای همواره بهعنوان یک چهره پیشرو، ارزشی و ولایت‌مدار شناخته شده و از او بهعنوان روزنامه‌نگار تراز انقلاب اسلامی یاد می‌شد.
وی کار روزنامه‌نگاری را از 20سالگی و در روزنامه قدس شروع کرد. مقدسی در ادامه همکاری با این روزنامه، مسئولیت‌هایی نظیر پروژه سراسری روزنامه قدس و سردبیری و معاونت مدیر مسؤول این روزنامه را در تهران نیز عهده‌دار شد و بعدها در بخشهای مختلف تحریریه صدا‌وسیما، دبیری سرویس‌های جامعه و سیاسی روزنامه جام‌جم، قائم‌مقامی مدیرمسئول همشهری، مدیرمسئولی روزنامه خبر، مدیرمسؤولی روزنامه بین‌المللی تهران تایمز و مدیرعاملی خبرگزاری مهر به فعالیت پرداخت.
پستهای گسترده و فعالیت میدانی مقدسی در عرصه رسانه، از وی مدیر و صاحب‌نظری باتجربه در زمینه روزنامه‌نگاری تراز انقلاب اسلامی ساخت.
این مدیر پیشکسوت علاوه بر روزنامه‌نگاری، سوابقی در زمینه مدیریت روابط عمومی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و فعالیتهای تشکیلاتی در حوزه روزنامه‌نگاری داشت و دو دوره عضو هیئت مدیره انجمن روزنامه‌نگاران مسلمان بود.
زنده‌یاد مقدسی از فعالان رسانه‌ای بود که در سال 1346 در مشهد مقدس متولد شد و فعالیت رسانه‌ای‌اش را از دوران دانش‌آموزی و با نوشتن در نشریه دانش‌آموزی آغاز و سالها بهعنوان خبرنگار فعالیت کرد.
گفتنی است، دفتر مطالعات و برنامه‌ریزی رسانه‌ها، کتاب «خبرگزاریهای ایران: به ضمیمه محیط‌شناسی راهبردی سایت‌های خبری ایران» را با شمارگان ۱۰۰۰ نسخه، در قطع رقعی و ۱۷۴ صفحه منتشر کرده است./۹۹۸/